Maciej z Krajny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Dodano kategorię "Polscy lekarze" za pomocą HotCat |
merytoryczne |
||
Linia 5:
|opis grafiki =
|podpis =
|data urodzenia = ok. 1480
|miejsce urodzenia =
|data śmierci = ok. 1546
|miejsce śmierci =
|zawód = lekarz, filozof
Linia 15:
|www =
}}
'''Maciej z Krajny''' ('''Crayna de Busen''', '''Maciej z Nakła''', '''Maciej z Buzun'''), zw. '''Lisem''' lub '''Doktorem''' (ur. na przełomie lat 70tych i 80tych XV w.{{odn|Wróbel|2009/2010|s=279}}, prawd. w [[Nakło|Nakle]]{{odn|Wróbel|2009/2010|s=}} lub w okolicy, w [[Krajna|Krajnie]], zm.
== Życiorys ==
Urodził się na przełomie lat 70.i 80. XV w. w Nakle lub okolicy{{odn|Wróbel|2009/2010|s=279}}, w rodzinie mieszczańskiej, jako syn Stanisława{{odn|Wróbel|2009/2010|s=}}.
Nieznana jest jego data urodzenia. Pochodził prawdopodobnie z [[Krajna|Krajny]]. Został przyjęty na [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytet Krakowski]] w 1496 (jako ''Maciej z Nakła'') lub 1500 (jako ''Maciej, syn Stanisława z Nakła''). Został [[bakalaureat|bakałarzem]] w 1501 (błędnie wpisany do ''Liber Promotionum'' jako ''Mathias de Trayna''), a magistrem w 1505. Nauczał na Wydziale [[sztuki wyzwolone|Sztuk Wyzwolonych]] (1505-1506) filozofii (na podstawie [[Jan XXI|Piotra Hiszpana]]) i przedmiotów astronomiczno-astrologicznych (''Astrologia'' [[Alkabicjusz]]a, ''[[Centiloquium]]'' pseudo-Ptolemeusza). Niektóre z tych wykładów zachowały się w rękopisie jego studentów. Ponadto wykładał (prawdopodobnie) prywatnie traktat astrologiczno-lekarski [[Jean Ganivet|Ganiveta]] ''Amicu Medicorum''{{odn|Pawlikowski|2011}}.
W 1506 udał się na [[Uniwersytet Padewski|Uniwersytet Padewski]] studiować medycynę i pradopodobnie tam uzyskał doktorat z medycyny (1508, jako ''Mathias de Polonia''). W czasie studiów słuchał wykładów wybitnego [[filozofia renesansu|filozofa renesansowego]] i [[anatomia|anatoma]], [[awerroizm|awerroisty]] [[Alessandro Achillini|Alessandra Achilliniego]]{{odn|Pawlikowski|2011}}.
Wrócił do kraju i został królewskim lekarzem [[Zygmunt I Stary|Zygmunta I Starego]]. W 1513 uzyskał od niego [[nobilitacja|nobilitację]] i adopcję przez [[Tęczyńscy herbu Topór|Tęczyńskich]] do [[Topór (herb szlachecki)|herbu Topór]]{{odn|Wróbel|2009/2010|s=282}}. Leczył również [[władcy Mazowsza|księcia mazowieckiego]] [[Stanisław mazowiecki|Stanisława]], za co otrzymał 6 włók lasu w [[Postoliska]]ch{{odn|Wróbel|2009/2010|s=283}}. W 1519 przebywał na zamku w [[Goniądz]]u [[kanclerz wielki litewski|kanclerza wielkiego litewskiego]] [[Mikołaj Radziwiłł Amor|Mikołaja Radziwiłła]]. W
Jest kilka znanych donacji na rzecz Kościoła, m.in. na rzecz [[Zespół Klasztorny Bernardynów w Tykocinie
Maciej z Krajny był [[bibliofilstwo|bibliofil]]em, właścicielem jednej z największych w Polsce pierwszej połowy XVI w. bibliotek prywatnych. Jego zainteresowania były charakterystyczne dla uczonych renesansu, obejmując filozofię, teksty autorów starożytnych, oraz traktaty naukowe (astronomiczne, astrologiczne, medyczne). Znał [[łacina|łacina]] i [[język starogrecki|grekę]]. Jego zbiór obejmował 273 tomy i zawierał teksty klasyczne (3 egzemplarze ''[[Iliada|Iliady]]'' i ''[[Odyseja|Odysei]]''), wydania krytyczne w redakcji [[Erazm z Rotterdamu|Erazma z Rotterdamu]] czy [[Aldo Manuzio|Alda Manucjusza]], traktaty medyczne, gramatyczne (m.in. [[Teodor Gaza|Teodora Gazy]], [[Niccolò Perotti|Niccola Perottiego]]). W 1546 biblioteka została przekazana bibliotece [[Collegium Minus Uniwersytetu Jagiellońskiego|Collegium Minus Uniwersytetu Krakowskiego]]{{odn|Pawlikowski|2011}}.▼
|zakonu benedyktynów w Tykocinie]]{{odn|Wróbel|2009/2010|s=290}}.
Maciej z Krajny zmarł ok. 1546 (data wnioskowana z zapisków w księgach przekazanych Uniwersytetowi Krakowskiemu){{odn|Wróbel|2009/2010|s=291}}.
Informacje, że Maciej z Krajny miał przygotować na polecenie [[Bona Sforza|królowej Bony]] truciznę, którą miano otruć [[Barbara Radziwiłłówna|Barbarę Radziwiłłównę]] są z pewnością nieprawdziwe. Barbara zmarła (prawdopodobnie) z przyczyn naturalnych w 1551, kiedy od kilku lat Maciej z Krajny już nie żył{{odn|Wróbel|2009/2010|s=291}}.
== Biblioteka ==
▲Maciej z Krajny był [[bibliofilstwo|bibliofil]]em, właścicielem jednej z największych w Polsce pierwszej połowy XVI w. bibliotek prywatnych. Jego zainteresowania były charakterystyczne dla uczonych renesansu, obejmując filozofię, teksty autorów starożytnych, oraz traktaty naukowe (astronomiczne, astrologiczne, medyczne). Znał [[łacina|łacina]] i [[język starogrecki|grekę]]. Jego zbiór obejmował 273 tomy i zawierał teksty
== Dzieła ==
Linia 34 ⟶ 43:
== Bibliografia ==
* {{cytuj|autor=Tomasz Pawlikowski|rozdział=Maciej z Krajny|redaktor=Andrzej Maryniarczyk|tytuł=Encyklopedia filozofii polskiej|wolumin=2|wydawca=Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu|data=2011|miejsce=Lublin|s=11|odn=tak}}
* {{cytuj|autor=Wiesław Wróbel|tytuł=Maciej z Krajny i Buzun herbu Topór (ok. 1470 - ok. 1546|czasopismo=Studia Podlaskie|wolumin=XVIII|data=2009/2010|miejsce=Białystok|s=279-296|odn=tak}}
{{Kontrola autorytatywna}}
| |||