Wikipedystka:Ysska/brudnopis: Różnice pomiędzy wersjami

'''Matowanie szkła''' to technika zdobienia [[szkło|szkła]], polegająca na nadaniu szkłu właściwości [[Rozpraszanie światła|rozpraszania światła]] poprzez pokrycie nierównościami jego warstwy powierzchniowej<ref name="SwiatSzkla">{{Cytuj pismo | nazwisko = Marecka | imię = Małgorzata | nazwisko2 = Witosławska | imię2 = Irena | tytuł = Techniki zdobienia szkła – Matowanie | url = https://www.swiat-szkla.pl/component/content/article/1743 | czasopismo = Świat Szkła | oznaczenie = 3/2006 | data dostępu = 2020-11-13}}</ref>{{odn|Nowotny|1978|s=237}}. Szkło matowane zachowuje zdolność przepuszczania światła, ale traci połysk i staje się [[Przezroczystość|nieprzezroczyste]]{{r|SwiatSzkla}}{{odn|Nowotny|1978|s=237}}. W zależności od ziarnistości szkła (rozmiaru wgłębień w warstwie powierzchniowej) wyróżnia się maty gruboziarniste (piaskowe), średnioziarniste i drobnoziarniste (jedwabiste){{odn|Nowotny|1978|s=237-238}}. W zależności od chropowatości szkła (kształtu wgłębień) wyróżnia się maty szorskie, zwykłe i połyskliwe (satynowe), przy czym im większa chropowatość, tym bielsza powierzchnia matowana{{odn|Nowotny|1978|s=238}}.

Matowanie szkła jest techniką reprezentującą metodę zdobniczą – stosuje się je „na zimno”, na ukształtowanych, gotowych przedmiotach szklanych{{odn|Nowotny|1978|s=12}}. Stosowane jest w szkle oświetleniowym, meblowym, budowlanym, opakowaniowaniowym, gospodarczym, w przedmiotach reklamowych, okolicznościowych i w szkle artystycznym{{r|SwiatSzkla}}.

* poprzez nałożenie na powierzchnię szkła warstwy cząstek nieprzezroczystych – realizowane przy użyciu farb kryjących{{r|SwiatSzkla}}{{odn|Nowotny|1978|s=238-239}};

* poprzez zespojenie z powierzchnią szkła cząstek tworzących mikrowypukłości – realizowane pry użyciu brokatów – pellurów{{r|SwiatSzkla}}{{odn|Nowotny|1978|s=238-239}};

* wywołanie chropowatości wastwy powierzchniowej szkła poprzez utworzenie w niej mikrowgłębień na skutek matowania chemicznego lub mechanicznego{{r|SwiatSzkla}}{{odn|Nowotny|1978|s=238-239}}.

Matowanie przy użyciu brokatów rozpoczyna się od naniesienia na powierzchnię szklaną odpowiedniej substacji (kleju) sposobem malarskim lub sitodrukiem. Tworzy ona docelowy wzór[[sitodruk]]iem{{r|SwiatSzkla}}. Szkło posypuje się brokatem, a następnie strzepuje jego nadmiar{{r|SwiatSzkla}}. Tak przygotowane dekoracja zostaje wypalona w warunkach odpowiednich dla danego wyrobu{{r|SwiatSzkla}}.

Matowanie chemiczne polega na pokryciu szkła równomiernie rozmieszczonymi mikrowgłębieniami w wyniku rozpuszczania się szkła pod wpływem [[Kwas fluorowodorowy|kwasu fluorowodorowego]]{{r|SwiatSzkla}}{{odn|Nowotny|1978|s=239}}. Działanie kwasu fluorowodowrowego na szkło wykorzystywane jest również do [[trawienie szkła|trawienia szkła]] oraz [[polerowanie szkła|chemicznego polerowania szkła]]{{odn|Nowotny|1978|s=223}}. Szkło zostaje poddaje kąpieli w roztworze matującym, albo nanosi się na nie pasty lub pudry matujące{{r|SwiatSzkla}}{{odn|Nowotny|1978|s=239}}. Kąpiele umożliwiają wydajne matowanie całości przedmiotów szklanych{{r|SwiatSzkla}}{{odn|Nowotny|1978|s=241}}; ziarnistość matu zależy tu od zastosowanych w roztworze fluorków{{odn|Nowotny|1978|s=239}}. Pasty matujące nanosi się pędzlem na fragmenty podlegające matowaniu{{odn|Nowotny|1978|s=241}}, zwykle w celu uzyskania wzoru{{r|SwiatSzkla}}. Pudry (pudrowanie matujące) stosuje się głównie w celu uzyskania określonych znaków{{r|SwiatSzkla}}; najpierw stemplami o pożądanym kształcie odbija się na szkle tusz glicerynowy, następnie odbitkę zasypuje się sproszkowanym kwaśnym fluorkiem amonowym{{odn|Nowotny|1978|s=242}}. Możliwe jest również matowanie gazami, –tj. gazową postacią [[Fluorowodór|fluorowodoru]]{{odn|Nowotny|1978|s=242}}. Sposób ten stosowany jest przy masowej produkcji przedmiotów, np. żarówek{{r|SwiatSzkla}}.

Matowanie mechaniczne, (zwykle z użyciem piasku kwarcowego, stąd piaskowanie,{{r|SwiatSzkla}}) polega na wyłupywaniu drobnych fragmentów szkła z jego warstwy powierzchniowej przez uderzające w nią ziarna piasku{{r|SwiatSzkla}}{{odn|Nowotny|1978|s=243}}. Szkło matowane mechanicznie jest silnie chropowate i mocno rozprasza światło{{odn|Nowotny|1978|s=243}}. W metodzie tej wykorzystuje się urządzenia zwane matownicami[[matownica]]mi (lub piaskarkami{{r|SwiatSzkla}}), sprężarkowe lub próżniowe{{r|SwiatSzkla}}{{odn|Nowotny|1978|s=243}}. W matownicach sprężarkowych piasek wyrzucany jest na szkło przez strumień sprężonego powietrza; w próżniowych - powietrzem atmosferycznym wskutek wytworzonego wokół szkła podciśnienia próżni{{r|SwiatSzkla}}{{odn|Nowotny|1978|s=243}}. Matownice umożliwiają również uzyskanie wzorów na szkle.; Ww takim przypadku powierzchnie nie podlegające matowaniu zabezpiecza się szablonami z blachy, mas plastycznych, gumy, papieru, lub specjalnej folii{{r|SwiatSzkla}}{{odn|Nowotny|1978|s=244}}.