Kolumna Zygmunta III Wazy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne |
uzupełnienie |
||
Linia 40:
Koncepcję kolumny opracowali Augustyn Locci i Constantino Tencalla. Brązowy [[posąg]] króla{{r|km}} wykonał specjalnie sprowadzony z [[Bolonia|Bolonii]] [[Clemente Molli]], a odlew z brązu oraz cztery tablice inskrypcyjne – królewski [[giser]] [[Daniel Tym]]<ref name="Karpowicz118" />. Władca został przedstawiony w archaizowanej zbroi i bogato dekorowanym płaszczu koronacyjnym, z koroną na głowie, w prawej dłoni trzyma szablę, w lewej – podtrzymuje oparty o cokół [[krzyż łaciński]], prawą nogę opiera o hełm ze strusimi piórami; na piersiach ma [[order Złotego Runa]]{{r|km}}<ref name="Katalog zabytków sztuki410">{{cytuj książkę | nazwisko = Łoziński | imię = Jerzy | tytuł = Katalog zabytków sztuki. Miasto Warszawa. Część I – Stare Miasto | wydawca = Wydawnictwa Artystyczna i Filmowe | miejsce = Warszawa | data = 1993 | strony = 410 | isbn = 83-221-0628-9 | nazwisko2 = Rottermund (red.) | imię2 = Andrzej}}</ref>. Posąg został odlany w całości<ref name="Katalog zabytków sztuki410"/>. Na jego cokole umieszczono datę ''1644'' oraz nazwiska rzeźbiarza i odlewnika<ref name="Katalog zabytków sztuki410"/>.
Trzon kolumny wykonano z jednego bloku [[Zlepieniec zygmuntowski|zlepieńca zygmuntowskiego]] pochodzącego z kamieniołomu w [[Czerwona Góra (Góry Świętokrzyskie)|Czerwonej Górze]]. Materiał odznaczał się strukturą [[Zlepieniec|zlepieńcową]], z charakterystycznym wzorem „salcesonowym”. Z czasem ten gatunek zaczęto nazywać „Zygmuntówką”<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Sygietyńska |imię = Hanna |tytuł = Kamień w architekturze i rzeźbie Warszawy |wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce = Warszawa |data = 1978 |strony = 31}}</ref>. Kolumnę przetransportowano do Warszawy [[Wisła|Wisłą]]<ref name="Galiński19">{{Cytuj książkę | nazwisko = Galiński | imię = Franciszek | tytuł = Gawędy o Warszawie | wydawca = Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska“ | miejsce = Warszawa | data = 1939 | strony = 19}}</ref>. Z przystani została przetoczona, prawdopodobnie ul. [[Ulica Mostowa w Warszawie|Mostową]], i dalej wzdłuż [[Mury obronne w Warszawie|murów obronnych]] na plac, w ciągu jednego dnia przez około 300 osób. Wspierało ich 200 żołnierzy z gwardii królewskiej<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Samsonowicz |imię = Hanna |tytuł = Krakowskie Przedmieście w okresie panowania dynastii Wazów, [w:] Historyczne centrum Warszawy |wydawca = Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami |miejsce = Warszawa |data = 1998 |strony = 74 |isbn = 83-906629-9-X}}</ref>.
Pomnik został uroczyście odsłonięty 24 listopada 1644 roku<ref name="km">{{Cytuj stronę | url = https://culture.pl/pl/dzielo/kolumna-zygmunta-iii-wazy-w-warszawie | tytuł = Kolumna Zygmunta III Wazy w Warszawie | nazwisko = Mączewska | imię = Katarzyna | data = 2009-12 | opublikowany = Instytut Adama Mickiewicza | data dostępu = 2018-05-02}}</ref>.
Linia 48:
W 1827 otaczające kolumnę ogrodzenie z żelaznych krat zmieniono na kamienne słupy połączone żelaznymi łańcuchami. W 1854, w związku z budową wodociągu, [[Henryk Marconi]] zaprojektował tam wodotrysk i nową oprawę pomnika<ref name="Dubrowska75">{{Cytuj książkę |nazwisko = Dubrowska |imię = Małgorzata |tytuł = Brązownictwo warszawskie w XIX i XX wieku. Od Norblina do Łopieńskich |wydawca = Wydawnictwo DiG |miejsce = Warszawa |data = 1999 |strony = 75–77 |isbn = 83-7181-084-9 |nazwisko2 = Sołtan |imię2 = Andrzej}}</ref>. Podstawa kolumny została otoczona żeliwną balustradą i ozdobiona czterema tryskającymi wodą [[Trytony (mitologia)|trytonami]] zaprojektowanymi przez niemieckiego rzeźbiarza [[August Kiss|Augusta Kissa]]<ref name="Dubrowska75" />. Zostały one odlane z cynku w warszawskiej fabryce [[Karol Juliusz Minter|Karola Juliusza Mintera]]<ref name="Dubrowska75" />. Wodotrysk uruchomiono w kwietniu 1855<ref name="Dubrowska75" />.
W 1863 przeprowadzono kolejne prace renowacyjne kolumny pod kierunkiem [[Józef Orłowski (architekt)|Józefa Orłowskiego]]<ref name="Katalog zabytków sztuki409">{{cytuj książkę | nazwisko = Łoziński | imię = Jerzy | tytuł = Katalog zabytków sztuki. Miasto Warszawa. Część I – Stare Miasto | wydawca = Wydawnictwa Artystyczna i Filmowe | miejsce = Warszawa | data = 1993 | strony = 409 | isbn = 83-221-0628-9 | nazwisko2 = Rottermund (red.) | imię2 = Andrzej}}</ref>. Generalną rekonstrukcją monumentu w latach 1885–1889 kierował [[Edward Cichocki]]<ref name="Katalog zabytków sztuki409"/>. Wówczas zwietrzały trzon kolumny ze zlepieńca zygmuntowskiego zastąpiono [[granit]]owym, dostarczonym przez [[wiedeń]]ską spółkę Union-Baugeselschaft<ref name="Reprint116">{{Cytuj książkę | tytuł = Ilustrowany przewodnik po Warszawie wraz z treściwym opisem okolic miasta (reprint) | wydawca = Wydawnictwo RePrint | miejsce = Warszawa | strony = 116 | isbn = 83-85343-01-6}}</ref>. Zachowano wszystkie oryginalne części metalowe<ref name="Reprint116"/>. Sosnowe drewno ze wzniesionego rusztowania, pochodzące z drzew ściętych bez uprzedniego [[Żywicowanie|żywicowania]], decyzją prezydenta miasta [[Sokrates Starynkiewicz|Sokratesa Starynkiewicza]] zostało wykorzystane do budowy [[Kościół św. Wincentego à Paulo w Warszawie|kościoła św. Wincentego à Paulo]] na [[Cmentarz Bródnowski|cmentarzu Bródnowskim]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Wilk |imię = Jerzy |tytuł = 100 lat cmentarza Bródnowskiego |wydawca = Michalineum |miejsce = Marki-Struga |data = 1993 |strony = 10 |isbn = 83-7019-081-2}}</ref><ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Kasprzycki |imię = Jerzy |tytuł = Korzenie miasta. Tom III – Praga |wydawca = Wydawnictwo Veda |miejsce = Warszawa |data = 2004 |strony = 193–194 |isbn = 978-83-61932-03-1}}</ref>. Trzon pierwszej kolumny złożono w podwórzu [[Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie|Muzeum Przemysłu i Rolnictwa]], gdzie można było go oglądać<ref name="Galiński19"/>.
W latach 1929–1931 podczas prac renowacyjnych przywrócono otoczeniu kolumny pierwotny wygląd usuwając basen, trytony i balustradę. Trytony zostały przewiezione do Muzeum Wodociągów i Kanalizacji na terenie [[Zespół Stacji Filtrów w Warszawie|Stacji Filtrów]], gdzie zaginęły<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Dubrowska |imię = Małgorzata |tytuł = Brązownictwo warszawskie w XIX i XX wieku. Od Norblina do Łopieńskich |wydawca = Wydawnictwo DiG |miejsce = Warszawa |data = 1999 |strony = 78 |isbn = 83-7181-084-9 |nazwisko2 = Sołtan |imię2 = Andrzej}}</ref>.
| |||