Emirau: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m poprawiam zapis adresu url w szablonie cytowania
m poprawa linków
Linia 7:
|państwo = PNG
|akwen = [[Morze Bismarcka]] / [[Ocean Spokojny]]
|archipelag = [[Wyspy Świętego MateuszaMacieja]]
|powierzchnia = 50
|długość brzegu =
Linia 22:
 
== Geografia ==
Emirau jest drugą pod względem wielkości z [[Wyspy Świętego MateuszaMacieja|Wysp Świętego MateuszaMacieja]] i leży 26 km na wschód od głównej wyspy archipelagu, [[Mussau]]. Wyspa ma 13 km długości i 3,2 km szerokości, jest pagórkowata (wysokość do 37 m n.p.m.) i pokryta gęstym lasem<ref>{{Cytuj stronę|url=https://msi.nga.mil/MSISiteContent/StaticFiles/NAV_PUBS/SD/Pub126/Pub126bk.pdf|tytuł=PUB.
(ENROUTE) SAILING DIRECTIONS 2017 126 PACIFIC ISLANDS |strony = 244 | język = en |data dostępu=2018-01-20}}</ref>. Emirau jest zbudowana z [[Wapień koralowy|wapienia koralowego]] i otoczona [[Rafa koralowa|rafą koralową]]. Linia brzegowa jest silnie rozczłonkowana przez liczne zatoki, półwyspy i przylądki. Między [[Przylądek|przylądkiem]] Kap Ballin, najbardziej na północ wysuniętym skrawkiem lądu i położonym na zachód od niego Kap Tietgens, rozciąga się zatoka Hamburg Bay. Na zachód od Emirau leżą wyspy Sanilu i Anusau, a na wschodzie Elomusao. Na południowym wybrzeżu znajdują się, niegdyś niemieckie, plantacje i misja [[Kościół Adwentystów Dnia Siódmego|Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego]]. Oprócz tego na południowym zachodzie leży miejscowość Pakane, a na południowo–wschodnim wybrzeżu Tasagina<ref name=mapa>{{Cytuj stronę|url=https://legacy.lib.utexas.edu/maps/ams/new_guinea_500k/txu-oclc-6558822-sa55-3.jpg|tytuł=Mussau Island |strony = | język = en |data dostępu=2018-01-20}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url=https://books.google.pl/books?id=ChyilRml0hcC&pg=PA182&lpg=PA182&dq=emirau&source=bl&ots=bMidzZvx0e&sig=CGSBTC0k_SW_j3GmVzUemhpkF1Y&hl=de&sa=X&ved=0ahUKEwjtyZSp_ubYAhWNJVAKHXA3CGM4ChDoAQhQMAc#v=onepage&q=emirau&f=false|tytuł=World War II Pacific Island Guide: A Geo-military Study |strony = 182-184 | język = en |data dostępu=2018-01-20}}</ref>.
 
Linia 28:
Wyspę odkrył dla Europejczyków [[William Dampier]] w dniu 26.02.1700 r. i nazwał ją ''Squally Island''. W roku 1885 obszar dostał się pod administrację [[Cesarstwo Niemieckie|niemiecką]], a od 1899 do 1914 należał do niemieckiej kolonii [[Nowa Gwinea Niemiecka|Nowej Gwinei Niemieckiej]]. W 1914 wyspa została zdobyte przez oddziały australijskie i po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]] trafiły jako mandat [[Liga Narodów|Ligi Narodów]] pod administrację Australii. 21 grudnia 1940 r. niemiecki rajder [[HSK Komet]] wysadził na wyspie ponad 500 jeńców pochodzących z zatopionych przez niego statków. W marcu 1944 r. została bez walki zajęta przez pododdziały 4th Marine Division [[United States Army|US Army]]. Utworzono tu jedną z [[Baza lotnicza|baz lotniczych]] wokół wielkiej japońskiej bazy wojskowej w [[Rabaul]]u, z których na nią przeprowadzano ciągłe ataki, czyniąc ją z czasem niezdolną do działania<ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.awm.gov.au/collection/RCDIG1070206/|tytuł=Volume VII – The Final Campaigns (1st edition, 1963) |strony = 90 | język = en |data dostępu=2018-01-20}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.ibiblio.org/hyperwar/USMC/II/USMC-II-VI-1.html|tytuł=Isolation of Rabaul |strony = 519-522 | język = en |data dostępu=2018-01-20}}</ref>. W 1949 r. Emirau ponownie trafiła pod administrację Australii. Od 1975 jest częścią niezależnego państwa [[Papua-Nowa Gwinea|Papui-Nowej Gwinei]].
 
Na Emirau używa się języka ''mussau–emira''. Należy on wraz z językiem ''tenis'' z wyspy Tench do podgrupy językowej Świętego MateuszaMacieja, należących do podrodziny [[Języki oceaniczne|oceanicznej]] rodziny [[Języki austronezyjskie|języków austronezyjskich]]<ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.ethnologue.com/language/EMI|tytuł=Mussau-Emira |strony = | język = en |data dostępu=2018-01-20}}</ref>.
 
Wyspa Emirau została zakwalifikowana przez [[BirdLife International]] jako obszar ochrony ptaków dla gatunków [[Endemit|endemicznych]] ([[Język angielski|ang.]] ''Endemic Bird Areas'', EBA). Miejscowym podgatunkiem [[Karłówka żółtobrzucha|karłówki żółtobrzuchej]] jest ''Micropsitta meeki proxima'', zamieszkująca wyłącznie Emirau i Mussau<ref>{{Cytuj stronę|url=https://books.google.pl/books?id=2sCkAwAAQBAJ&pg=PA72&dq=Micropsitta+meeki+proxima&hl=de&sa=X&ved=0ahUKEwjspfKQn-fYAhUEaFAKHcfmDbEQ6AEIVjAG#v=onepage&q=Micropsitta%20meeki%20proxima&f=false|tytuł=Parrots: A Guide to Parrots of the World|opublikowany= |strony = 72| język = en |data dostępu=2018-01-17}}</ref>.