Landwójt: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy
m poprawa przek., źródła/przypisy
 
Linia 1:
'''Landwójt''' z [[język niemiecki|niem.]] ''Landvogt'', odmianki rozwojowe; ''lantfójt'', langwójt, ''lądwójt'', ''lentwójt''<ref>Nazwy urzędników staropolskich (do roku 1600). Aleksander Zajda. [[1970]], strs. 43</ref> ([[łacina|łac]]. ''viceadvocatus'', ''podwójci''), w [[Zakon krzyżacki|państwie krzyżackim]] ''[[Komtur]]'', w [[średniowiecze|średniowiecznej]] [[Anglia|Anglii]] [[szeryf]]) – w okresie od [[XIII wiek]]u do [[XVI wiek]]u w [[polska|Polsce]] – początkowo [[urzędnik]] [[książę]]cy, posiadający szerokie [[kompetencja|kompetencje]] [[sąd]]ownicze w nowo powstałych [[jednostka administracyjna|jednostkach administracyjnych]] zwanych [[dystrykt]]ami (łac. ''districtus'') opartych na [[Prawo magdeburskie|niemieckim prawie]] [[Weichbild]]zie, następnie [[wybory|obieralny]] urzędnik [[władza|władz]] [[miasto|miejskich]] będący zastępcą [[wójt]]a lub [[starosta|starosty]] na mocy [[przywilej]]u [[Lokacja (historia)|lokacyjnego]] miasta na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]].
 
Landwójt sprawował władzę nad wszystkimi [[osada]]mi w kraju (''districtus'') lokowanymi na tym prawie pełniąc w nich funkcje policyjno-administracyjne. Do kompetencji ustrojowych landwójtów należało również przewodniczenie [[Sąd leński|sądom leńskim]] tzw. ''stanowym'' we wsiach będących własnością miasta, sądy te orzekały w sprawach sołtysów i wójtów. W skład takiego sądu wójtowsko-ławniczego, oprócz landwójta, wchodziło jeszcze 6 [[Ława miejskasądowa|ławników]] równych rangą sądzonemu.
 
Ponieważ [[wybory]] do władz miejskich były jednym z punktów konfliktów we wzajemnych relacjach między [[samorząd miejski|samorządem miejskim]] a [[starosta|starostą]], władza [[król]]ewska w połowie [[XVI wiek]]u nakazała staroście wybierać landwójta spośród [[Mieszczaństwo|mieszczan]] wysuniętych przez [[gmina|gminę]], co wcześniej mógł on kwestionować.
 
Na początku [[XVII wiek]]u komisarze królewscy określili jeszcze raz kompetencje starosty co do wyboru władz miejskich w tym landwójta. Miał on mianować tym razem landwójta spośród czterech kandydatów zgłoszonych przez mieszczan. Urząd landwójta zanikł w Polsce w latach trzydziestych [[XVIII wiek]]u, jego miejsce do występowania w imieniu starosty zastąpił [[Burgrabia (urząd)starościński|burgrabia]] [[zamek|zamkowy]].
 
W [[zabór austriacki|zaborze austriackim]] Landwójt to wysoki rangą urzędnik [[policja|policji]] ([[sędzia]] ziemski) odpowiedzialny za stan porządku w mieście oraz poszczególnych dzielnicach miasta. Miał do pomocy kilku stróżów [[noc]]nych i ziemskich.