Jerzy Andrzejewski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
jęz., ujednolicenie sposobu zapisywania daty |
to nie Facebook |
||
Linia 23:
== Życiorys ==
[[Plik:Nagroda Młodych PAL 1939. Jerzy Andrzejewski, Kazimierz Wierzyński, Kornel Makuszyński, Wacław Sieroszewski.jpg|thumb|240px|Jerzy Andrzejewski (pierwszy z lewej) odbiera Nagrodę Młodych PAL w 1939. Obok [[Kazimierz Wierzyński]], [[Kornel Makuszyński]], [[Wacław Sieroszewski]]]]
Studiował filologię polską na [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytecie Warszawskim]]. Debiutował w 1932 roku na łamach dziennika „ABC” opowiadaniem ''Wobec czyjegoś życia'' (później ''Kłamstwa''). W 1936 ogłosił tom opowiadań ''Drogi nieuniknione'' w Bibliotece „Prosto z mostu”, a rozgłos przyniosła mu powieść ''[[Ład serca]]'' z 1938. Był wówczas uważany za przedstawiciela literatury nurtu chrześcijańskiego. Był związany ze środowiskiem nacjonalistycznego pisma „[[Prosto z Mostu (tygodnik)|Prosto z Mostu]]”, z którym zerwał w proteście przeciwko artykułom antyżydowskim.
W latach 1940–1944 działacz podziemia kulturalnego. Z [[Janina Miłosz|Janiną Cękalską]] przygotował w 1940 roku podziemną edycję ''[[Wiersze (Czesław Miłosz)|Wierszy]]'' [[Czesław Miłosz|Czesława Miłosza]], wydaną pod pseudonimem „Jan Syruć”. Zaangażowany m.in. w pomoc [[Żydzi|Żydom]]. Ich losom podczas wojny poświęcił pisane w konspiracji opowiadanie ''Wielki tydzień'', opublikowane po raz pierwszy w zbiorze ''Noc'' (1945), gdzie znalazły się wątki autobiograficzne, a postać głównej bohaterki była inspirowana przeżyciami [[Wanda Wertenstein|Wandy Wertenstein]] – przyjaciółki pisarza.
Po 1945 roku razem z Czesławem Miłoszem napisał scenariusz filmu ''[[Miasto nieujarzmione|Robinson warszawski]]'', inspirowanego doświadczeniami [[Władysław Szpilman|Władysława Szpilmana]]. Gdy scenariusz zmieniono z powodów ideologicznych, Czesław Miłosz wycofał swoje nazwisko. W latach 1949–1952 mieszkał w Szczecinie w willi przy ulicy Pogodnej 34. Był pierwszym prezesem szczecińskiego oddziału Związku Literatów Polskich. Wspólnie z [[Helena Kurcyusz|Heleną Kurcyusz]] i [[Konstanty Ildefons Gałczyński|Konstantym Ildefonsem Gałczyńskim]] założył [[Dom Kultury 13 Muz|Klub 13 Muz]]{{r|jasińska}}.
W latach 1952–1954 redaktor naczelny „Przeglądu Kulturalnego”. W latach 1955–1956 członek zespołu redakcyjnego „Twórczości”. W latach 1972–1979 stały współpracownik „[[Literatura|Literatury]]”. W latach 1952–1956 poseł na [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejm]]. W okresie stalinowskim pisał propagandowe teksty, popierające socrealizm i zaangażowanie ludzi sztuki po stronie władzy komunistycznej, m.in. ''Partia i twórczość pisarza''. Z [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej]] wystąpił w 1957.
Linia 35:
Od lat 60. aktywny uczestnik opozycji demokratycznej. Współautor [[List 34|Listu 34]]. W styczniu 1976 roku podpisał [[Memoriał 101|list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej]]{{r|Kultura 1976}}. W latach 70. współzałożyciel [[Komitet Obrony Robotników|KOR]]. Szykanowany przez władze PRL. Uchodził za kandydata do literackiej [[Nagroda Nobla|Nagrody Nobla]].
Andrzejewski był [[Biseksualizm|biseksualistą]]. Z jednej strony był dwukrotnie żonaty, z drugiej miał intymne związki z mężczyznami{{r|stanisławczyk|onet|dzieje}}. Pierwsze małżeństwo zawarł w 1934 roku z Noną Barbarą Siekierzyńską, drugie – w 1946 z Marią Abgarowicz, z którą miał dwójkę dzieci.
Temat [[homoseksualizm]]u od początku był w kręgu jego zainteresowań literackich. Związki homoseksualne były także jednym z tematów jego korespondencji, a także prowadzonego przez niemal całe życie intymnego dziennika, który nie ukazał się drukiem, a jego fragmenty uległy rozproszeniu. Jego ostatnia, nieukończona powieść ''Heliogabal'' opowiadać miała o związku tytułowego cesarza rzymskiego ze swoim sługą{{r|tomasik}}.
Linia 41:
Poważne problemy Andrzejewski miał ze swoją [[alkoholizm|chorobą alkoholową]]{{r|onet}}, która dodatkowo komplikowała jego życie rodzinne. Bezskutecznie podejmował kilkakrotnie kuracje odwykowe{{r|dzieje}}.
Jerzy Andrzejewski zmarł w nocy z 19 na 20 kwietnia 1983 roku{{r|myszkowski|niniwa}}. Pochowany na [[Cmentarz Powązkowski w Warszawie|Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie]] (kwatera 170-3-7)<ref>{{Cmentarze Warszawa|id=4702|cmentarz=Cmentarz Stare Powązki|osoba=JERZY ANDRZEJEWSKI|data dostępu=2019-10-29}}</ref>
W 1949 roku został odznaczony [[Order Sztandaru Pracy|Orderem Sztandaru Pracy]] I klasy{{r|MP1950}}. 23 września 2006 został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP [[Lech Kaczyński|Lecha Kaczyńskiego]] Krzyżem Komandorskim [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]].
[[Plik:Jerzy Andrzejewski - grób.jpg|mały|Grób Jerzego Andrzejewskiego na Cmentarzu Powązkowskim]]
== Cenzura komunistyczna ==
{{Osobny artykuł|Cenzura w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej}}
Nazwisko Jerzego Andrzejewskiego znalazło się na specjalnej liście, na której umieszczono autorów pod szczególnym nadzorem [[Cenzura w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej|peerelowskiej cenzury]]. [[Tomasz Strzyżewski]] w swojej książce o cenzurze w PRL publikuje poufną instrukcję cenzorską z 21 lutego 1976 roku [[Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk|Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk]], na której umieszczono nazwisko Andrzejewskiego i następujące wytyczne: „Wszystkie własne publikacje autorów z poniższej listy zgłaszane przez prasę i wydawnictwa książkowe oraz wszystkie przypadki wymieniania ich nazwisk należy sygnalizować kierownictwu Urzędu, w porozumieniu z którym może jedynie nastąpić zwolnienie tych materiałów. Zapis nie dotyczy radia i TV, których kierownictwo we własnym zakresie zapewnia przestrzeganie tych zasad. Treść niniejszego zapisu przeznaczona jest wyłącznie do wiadomości cenzorów”{{odn|Tomasz Strzyżewski|2015|s=95}}.
== Twórczość ==
| |||