Wersja z 22:25, 24 sty 2021 edytuj Happa (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 37 601 edycji usunąłem zdjęcie ← poprzednia edycja		Wersja z 22:45, 24 sty 2021 edytuj anuluj edycję Malarz pl (dyskusja \| edycje) Operatorzy filtru nadużyć, Biurokraci, Redaktorzy, Administratorzy interfejsu, Administratorzy 218 468 edycji m WP:SK+mSK+ToS+mSI.v2+Bn następna edycja →
Linia 2: \|nazwa = Zypliai \|nazwa oryginalna = Zyple \|zdjęcie = ~~nie~~ \|opis zdjęcia = \|herb = Linia 27: == Historia == === Własność === Przed 1410 rokiem ziemie położone na południe od [[Niemen\|Niemna]], pokryte puszczą, nie miały swoich właścicieli. Po [[Bitwa pod Grunwaldem\|bitwie pod Grunwaldem]] stały się własnością [[Władcy Litwy\|wielkich książąt litewskich]]. Będąc [[Królewszczyzna\|królewszczyzną]], były one stopniowo, w XVII i XVIII wieku, zasiedlane. Według [[Słownik geograficzny Królestwa Polskiego\|Słownika geograficznego Królestwa Polskiego]], pod koniec XVIII wieku były własnością ks. [[Józef Poniatowski\|Józefa Poniatowskiego]]. Po [[III rozbiór Polski\|~~trzecim~~III rozbiorze]] w 1795 roku zostały skonfiskowane przez rząd pruski. W okresie [[Księstwo Warszawskie\|Księstwa Warszawskiego]] [[dekret]]em [[Napoleon Bonaparte\|Napoleona]] z 30 czerwca 1807 roku te rozległe dobra, liczące 174 wsi, w skład których wchodziły m.in. [[Łuksze (Litwa)\|Łuksze]] i Zyple, zostały zwrócone ks. Poniatowskiemu{{r\|S14}}. Po jego którego śmierci w 1813 roku (na mocy testamentu z 28 marca 1812 roku) przeszły one na własność jego siostry, Marii Teresy Tyszkiewiczowej (1760–1834){{r\|MI}}. Maria Tyszkiewiczowa sprzedała je Janowi Bartkowskiemu (~1783–1855){{r\|M2}}. Nowy właściciel, zajmujący się handlem drewnem, zbudował w latach 1845–1855 na skraju lasu, w pobliżu miejscowości Łuksze, parterowy [[Polski dwór szlachecki\|dwór]] i nazwał go Nowe Zyple (dotychczasowy [[folwark]] Zyple zaczął być nazywany Stare Zyple){{r\|S14\|DP}}. Po śmierci Jana Bartkowskiego, żonatego z Amelią Hube (~1773–1853), olbrzymi majątek odziedziczyła jego pasierbica (córka Amelii z małżeństwa z Piotrem Wulfersem) [[Joanna Kuczyńska]] (1812–1888) (od 1834 roku żona Aleksandra Kuczyńskiego (1803–1858), [[Marszałek szlachty\|marszałka szlachty]] [[Gubernia podlaska\|guberni podlaskiej]]), przyjaciółka [[Cyprian Kamil Norwid\|Cypriana Kamila Norwida]]. Joanna po śmierci męża przekazała Zyple swojej najstarszej córce (dwaj jej synowie, Zdzisław i Leon, zmarli w młodym wieku) Ludwice (1839–1906). Ludwika wyszła w 1863 roku za Tadeusza Leona hr. Rawita-Ostrowskiego (1834–1911) herbu [[Rawicz (herb szlachecki)\|Rawicz]]. W 1891 roku sprzedali oni majątek Tomaszowi Ludwikowi hr. Potockiemu (1860–1912) z Chrząstowa herbu [[Pilawa (herb szlachecki)\|Pilawa (Złota)]] żonatemu z Ludwiką hr. Bnińską (1870–1899) herbu [[Łodzia (herb szlachecki)\|Łodzia]], a później z Pelagią Józefą Brzozowską (1875–1945) herbu [[Belina (herb szlachecki)\|Belina]]{{r\|S14\|DP}}. Linia 33: Hrabia Potocki znacząco rozbudował dwór w Nowych Zyplach, przekształcając go w [[pałac]]. Po jego śmierci w majątku gospodarowała Pelagia. Gdy majątek Potockich znalazł się w granicach państwa litewskiego, został rozparcelowany{{r\|DP}}. W 1864 roku powierzchnia majątku Zyple, należącego wtedy do Joanny Kuczyńskiej, wynosiła 16 168 [[Morga\|mórg]], czyli około 9055 [[hektar]]ów{{r\|DP}}. W 1888 roku dobra te liczyły 11 905 mórg{{r\|S14}}. {\| class="wikitable~~" style="float:left; width:16%;~~" \|+ Demografia Zypli \|- style="text-align:center" Linia 66: === Przynależność administracyjna === Przed rozbiorami tereny te leżały w [[Księstwo Żmudzkie\|Księstwie Żmudzkim]]. Po [[III rozbiór Polski\|1795 roku]] znalazły się w zaborze pruskim, w [[Powiat mariampolski\|powiecie mariampolskim]], który należał wtedy do [[departament białostocki\|departamentu białostockiego]] [[Królestwo Prus\|pruskiej]] [[Prowincje pruskie\|prowincji]] [[Prusy Nowowschodnie]]. W czasie kampanii napoleońskiej, w 1807 roku, weszły w skład utworzonego wówczas Księstwa Warszawskiego, były w jego [[departament łomżyński\|departamencie łomżyńskim]], potem, od 1816 roku w [[Królestwo Polskie (kongresowe)\|Królestwie Kongresowym]], w [[Województwo augustowskie\|województwie augustowskim]], następnie (od roku 1837) [[Gubernia augustowska\|guberni augustowskiej]]. W 1867 roku weszły w skład [[Gubernia suwalska\|guberni suwalskiej]], Zyple znalazły się na terenie nowo utworzonego [[Powiat władysławowski\|ujezdu władysławowskiego]] tejże guberni. Od 1867 roku Zyple były siedzibą [[Gmina Zyple\|gminy Zyple]]<ref>Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, ~~str~~s. 279).</ref><ref>Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, ~~str~~s. 359).</ref><ref>{{SgKP\|XIII\|692\|Powiat władysławowski}}</ref>. Należały do parafii Łuksze. Po odzyskaniu niepodległości przez [[II Rzeczpospolita\|Polskę]] i [[Litwa\|Litwę]] powiat władysławowski na podstawie [[umowa suwalska\|umowy suwalskiej]] wszedł 10 października 1920 roku w skład Litwy, która w latach 1940–1990, jako [[Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka]], wchodziła w skład [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich\|ZSRR]]. Od 1990 roku – na terenie niepodległej Litwy. == Przypisy == Linia 79 ⟶ 78: <ref name=MI>{{Cytuj \|url = https://wielcy.pl/wgm/?m=NG&t=PN&n=dw.4897 \|tytuł = Profil Marii Teresy Antoniny Poniatowskiej w Wielkiej genealogii Marka Minakowskiego \|autor = [[Marek Minakowski]] \|data dostępu = 2020-01-24}}</ref> <ref name=M2>{{Cytuj \|url = https://wielcy.pl/wgm/?m=NG&t=PN&n=kurwar.12029 \|tytuł = Profil Jana Bartkowskiego w Wielkiej genealogii Marka Minakowskiego \|autor = Marek Minakowski \|data dostępu = 2020-01-24}}</ref> <ref name=DP>{{Cytuj \| url = http://dworypogranicza.pl/index.php/litwa/44-borejkowszczyzna \| tytuł = Zyple\| \|opublikowany = www.dworypogranicza.pl \| data dostępu = 2021-01-24}}</ref> }}

Zypliai: Różnice pomiędzy wersjami