Wikipedia

Swaróg: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Przywrócenie bibliografii, sprecyzowanie przypisów, drobna zmiana w tekście.
ten cytat jest tu zupełnie zbędny i mylący, ponieważ opisuje mitologię Egiptu za pomocą słowiańskich teonimów; niewprawny czytelnik może uznać, że to treść mitologii Słowian
Linia 14:
|szczególne miejsce kultu =
|nazwa święta = [[Święto Godowe]]
|odpowiednik = [[Świętowit]] (połabski)<br />[[Hefajstos]] (grecki)<br />[[Wulkan (mitologia)|Wulkan]] (rzymski)
|ojciec =
|matka =
Linia 20:
|żona =
|rodzeństwo =
|dzieci = [[DadźbógPerun]], być[[Weles]], może też[[Dadźbóg]], [[Swarożyc]]
|commons = Category:Svarog
|wikisłownik =
}}
[[Plik:Svarog by Dominika Makota.jpg|thumb|Współczesne, artystyczne wyobrażenie Swaroga]]
'''Swaróg''' ({{W języku|chu|Сваро́гъ}}; [[Język rosyjski|ros.]] Сварог; [[język serbski|serb.]] Сварог, ''Svarog''; [[język chorwacki|chorw.]] ''Svarog'', [[język ukraiński|ukr.]] Сварог) – słowiański [[bóg]], wiązany z ogniem, kowalstwem, słońcem i niebem<ref>{{Cytuj odn|autor = Stanisław Urbańczyk |tytuł = Religia pogańskich Słowian |data = 1947 |wydawca = Wydawnictwo Studium Słowiańskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego |s = 199-23}}</ref><ref name=":0">{{Cytuj odn|autor = Andrzej Szyjewski |tytuł = Religia Słowian |data = 2003 |wydawca = Wydawnictwo WAM |s = 103-113}}</ref>.
 
[[Aleksander Brückner]] wywodził imię bóstwa od słowa ''swar'' ("kłótnia", "gniew"). Wskazuje się także na liczne indoeuropejskie podobieństwa językowe ([[Sanskryt|sanskryckie]] ''svár'' - niebo/raj, [[Język perski|perskie]] ''χvar'' - słońce)<ref name=":1">{{Cytuj odn|autor = Aleksander Gieysztor |tytuł = Mitologia Słowian |wydanie = III zmienione, rozszerzone |wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2006|s = 172}}</ref> .
 
Teonim Swaróg pojawia się w dawnych źródłach tylko raz. Według słowiańskego tłumaczenia kroniki [[Jan Malalas|Jana Malali]], Swaróg porównany do [[Hefajstos|Hefajstosa]] miałby być boskim kowalem i ojcem [[Dadźbóg|Dadźboga]]-słońca. <blockquote>Za panowania tego Feosta w Egipcie spadły kleszcze z niebios i poczęli kuć oręż, pierwej bowiem palicami i kamieniami bili się. Ów zaś Feost zakon ustanowił, aby niewiasty za jednego mężczyznę wychodziły i żyły wstrzemięźliwie, a która cudzołoży – karać rozkazał. Dlatego przezwano go bowiem Bogiem{{odn|Szyjewski|2003|s=103-Swarogiem. Przedtem bowiem niewiasty wszeteczniły, z kim chciały, jak zwierzęta. Jeśli urodziła dziecko, to oddawała je temu, który był jej luby, mówiąc: „To twoje dziecię”. On zaś urządzał święto i brał je. Feost zaś taki zakon odrzucił i ustanowił jednemu mężowi jedną żonę mieć, i żonie za jednego męża wychodzić; jeśli zaś kto naruszy, niech wrzucą go do pieca ognistego. Dlatego przezwali go Swarogiem i błogosławili Egipcjanie113}}.
 
Niemniej teonimem niewątpliwie powiązanym ze Swarogiem jest [[Swarożyc]]. Może to być imię odojcowskie albo zdrobnienie<ref>{{Cytuj odn|autor = Andrzej Szyjewski |tytuł = Religia Słowian |data = 2003 |wydawca = Wydawnictwo WAM |s = 110}}</ref>. ▼
I potem panował syn jego, imieniem Słońce (gr. [[Helios (mitologia)|Helios]]), którego nazywają Dadźbogiem – siedem tysięcy i czterysta, i siedemdziesiąt dni, czyli było lat dwadzieścia z połową. Nie znali bowiem Egipcjanie innego liczenia; owi po księżycu liczyli, a drugie [systemy] poznali, gdy poczęli ludzie dań dawać carom. Car Słońce, syn Swarogowy, to jest Dadźbog, był mężem silnym; usłyszawszy od kogoś o pewnej Egipcjance, bogatej i znakomitej, i o pewnym człowieku, chcącym wszetecznić z nią, szukał jej, by ją poznać, a nie dać naruszać zakon ojca swojego, Swaroga. Wziął ze sobą mężów kilku swoich i znając godzinę, o której cudzołoży, nocą naszedł na nią pod nieobecność męża jej, a ją znalazł leżącą z innym, którego chciała. Pojmał tedy ją i męczył, i posłał wodzić ją po krainie na pohańbienie, a tamtego cudzołożnika ściął. I było czyste życie we wszystkiej ziemi egipskiej, i chwalić go poczęto. Lecz my nie będziemy dalej ciągnąć opowiadania... Jakoż powiedział Homer poeta o nim, że Dadźbóg oskarżył [[Afrodyta|Afrodytę]] o cudzołóstwo z [[Ares (mitologia)|Aresem]]... Po śmierci zaś Dadźboga syna Swarogowego panował Egipcjanom Sosis<ref name=":0" />. </blockquote>
 
Co do natury Swaroga nie ma zgody wśród badaczy. [[Aleksander Gieysztor]] skłonny jest widzieć w Swarogu boga słońca, ognia niebieskiego<ref>{{Cytuj odn|autor = Aleksander Gieysztor |tytuł = Mitologia Słowian |wydanie = III zmienione, rozszerzone |wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2006|s = 175}}</ref>. Zdaniem [[Henryk Łowmiański|Henryka Łowmiańskiego]], Swaróg był bogiem nieba oraz bogiem naczelnym i przez długi czas jedynym u Słowian<ref>{{Cytuj odn|autor = Henryk Łowmiański |tytuł = Religia Słowian i jej upadek |data = 1979}}</ref>. ▼
▲Niemniej teonimem niewątpliwie powiązanym ze Swarogiem jest [[Swarożyc]]. Może to być imię odojcowskie albo zdrobnienie<ref>{{Cytuj |autor = Andrzej Szyjewski |tytuł = Religia Słowian |data = 2003 |wydawca = Wydawnictwo WAM |s = 110}}</ref>.
 
▲Co do natury Swaroga nie ma zgody wśród badaczy. [[Aleksander Gieysztor]] skłonny jest widzieć w Swarogu boga słońca, ognia niebieskiego<ref>{{Cytuj |autor = Aleksander Gieysztor |tytuł = Mitologia Słowian |wydanie = III zmienione, rozszerzone |wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego |s = 175}}</ref>. Zdaniem [[Henryk Łowmiański|Henryka Łowmiańskiego]], Swaróg był bogiem nieba oraz bogiem naczelnym i przez długi czas jedynym u Słowian<ref>{{Cytuj |autor = Henryk Łowmiański |tytuł = Religia Słowian i jej upadek |data = 1979}}</ref>.
 
Swaróg był przez [[Roman Jakobson|R. Jakobsona]] porównywany z ptakiem [[Raróg (mitologia)|rarogiem]], płomiennookim sokołem, co miałoby być jednym z jego imion tabuizowanych.
 
Śladem przedchrześcijańskiego kultu Swaroga mogą być także liczne nazwy miejscowe, takie jak [[Wielkopolska|wielkopolski]] [[Swarzędz]], pomorski [[Swarożyn]], ruski Swaryż, czy połabski Swarzyn (obecnie [[Schwerin]]), a także [[tabu]]izowane formy imienia bóstwa obecne w takich nazwach miejscowych jak Twarożna Góra w Polsce czy [[Gmina Dobrova-Polhov Gradec|Tvarog – ruiny zamku w Dobrovej]] w [[Styria|Styrii]]<ref name{{odn|Gieysztor|2006|s=":1" />172}}.
 
== Zobacz też ==
Linia 52 ⟶ 50:
 
== Bibliografia ==
* [[{{Cytuj |autor = Aleksander Gieysztor]]: ''|tytuł = Mitologia Słowian''. Warszawa:|wydawca Wydawnictwa= Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, |miejsce = Warszawa |data = 2006. ISBN|isbn = 978-83-235-0234-0.X |odn = tak}}▼
* {{Cytuj |autor = Andrzej Kempiński |tytuł = Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich |data = 2001 |isbn = 83-207-1629-2 |miejsce = Warszawa |wydawca = Iskry |oclc = 297716845 |odn = tak}}
* {{Cytuj |autor = [[Henryk Łowmiański]]: |tytuł = Religia Słowian i jej upadek. |miejsce = Warszawa: |wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe, |data = 1979. {{ISBN|isbn = 8301000333 |odn = tak}}▼
* {{Cytuj |autor = [[Andrzej Szyjewski (religioznawca)|Andrzej Szyjewski]]: ''|tytuł = Religia Słowian''. |miejsce = Kraków: |wydawca = Wydawnictwo WAM, |data = 2003. ISBN|isbn = 83-7318-205-5. |odn = tak}}▼
 
▲* [[Aleksander Gieysztor]]: ''Mitologia Słowian''. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006. ISBN 978-83-235-0234-0.
▲* [[Henryk Łowmiański]]: Religia Słowian i jej upadek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979. {{ISBN|8301000333}}
▲* [[Andrzej Szyjewski (religioznawca)|Andrzej Szyjewski]]: ''Religia Słowian''. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2003. ISBN 83-7318-205-5.
* Andrzej Kempiński: ''Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich''. Warszawa: Iskry, 2001. ISBN 83-207-1629-2. [[Online Computer Library Center|OCLC]] [https://www.worldcat.org/title/encyklopedia-mitologii-ludow-indoeuropejskich/oclc/297716845 297716845].
{{Religia Słowian}}
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Swaróg”