Wikipedia

Lestek: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Opisał prawidłowe informacji o Polskim Królu oraz prawidłowe jego imię i informacje na podstawie książki Janusza Bieszka.
Znaczniki: Wycofane usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć) VisualEditor
m Wycofano edycje użytkownika 5.173.9.206 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to 79.184.101.49.
Znacznik: Wycofanie zmian
Linia 1:
{{Inne znaczenia|Lestka|inne osoby noszące imię [[Leszek]]}}
{{Władca infobox
'''Lech X Dzielny, Leszek''', – król Polski z dynastii Lechitów, o którym wspomina [[Gall Anonim]] w [[Kronika polska (Anonima tzw. Galla)|swej kronice]]. Syn [[Siemowit (książę Polan)|Ziemowita]], ojciec [[Siemomysł (książę Polan)|Ziemomysła]] i brat wcześniejszego króla Wrocisława. Panował w latach 896-921. Po nagłej śmierci brata wstąpił na tron po aprobacie wiecu słowiańskiego. Tak jak jego ojciec był chrześcijaninem obrządku słowiańskiego. Postanowił pomścić brata i przygotował wyprawę wojenną na Pomorze i Kaszuby złożoną z dwóch armii. Pierwsza pod rozkazami hetmana Starży herbu Topór, dostała się w okrążenie Pomorzan, Kaszubów i sprzymierzonych Sasów, lecz w krytycznej chwili nadeszła druga armia dowodzona przez króla Lecha X. Niemal wszyscy zbuntowani książęta zginęli – reszta dostała się do niewoli. Król Lech darował im życie, ale '''przeszedł i podbił po kolei wszystkie ich ziemie, pomorskie, kaszubskie, zachodnie aż do Łaby''' i je zhołdował. Zarządził trybut, który będą co roku płacić, i zażądał ich synów jako zakładników oraz przysięgi na wierność.
|władca = Lestek
|imiona =
|tytulatura =
|grafika = Lestek.jpg
|opis grafiki = Portret Lestka<br />Miedzioryt z przełomu XVII i XVIII w. ze zbiorów [[Austriacka Biblioteka Narodowa|Austriackiej Biblioteki Narodowej]]
|herb =
|opis herbu =
|faksymile =
|opis faksymile =
|dewiza =
|1. tytuł = [[Władcy Polski|Książę Polan]]
|1. od =
|1. do =
|1. koronacja =
|1. poprzednik = [[Siemowit (książę Polan)|Siemowit]]
|1. następca = [[Siemomysł (książę Polan)|Siemomysł]]
|dynastia = [[Piastowie]]
|data urodzenia =
|miejsce urodzenia =
|data śmierci = [[930]]–[[940]] (?)
|miejsce śmierci =
|przyczyna śmierci =
|miejsce spoczynku =
|ojciec = [[Siemowit (książę Polan)|Siemowit]]
|matka =
|rodzeństwo =
|1. związek = żona
|1. związek z = nieznana
|1. związek od =
|1. związek do =
|1. dzieci = [[Siemomysł (książę Polan)|Siemomysł]]
|odznaczenia =
|commons = Category:Lestek
|wikiźródła =
|wikicytaty =
}}
'''Lestek'''<ref name="Jasiński40-50">K. Jasiński, ''Rodowód pierwszych Piastów'', s. 48-50.</ref>, '''Leszek''', ''niepoprawnie (forma zlatynizowana)'' '''Lestko''' – drugi [[książę]] [[Polanie|Polan]] z dynastii [[Piastowie|Piastów]], o którym wspomina [[Gall Anonim]] w [[Kronika polska (Anonima tzw. Galla)|swej kronice]]. Syn [[Siemowit (książę Polan)|Siemowita]] i ojciec [[Siemomysł (książę Polan)|Siemomysła]].
 
== Imię ==
Po powrocie do Gniezna złożył podziękowania bogom słowiańskim i chrześcijańskim, gdyż uczestniczył w ceremoniach obydwu religii. W późniejszym okresie uwolnił i odesłał do domów większość zakładników, którzy mu wierność przysięgali. Wszyscy w czasach jego panowania słowa dotrzymali.
Geneza jego imienia nie jest znana. Wywodzi się je od słowa ''lście'' (chytrość). Przypuszcza się, że jest zdrobnieniem jakiejś nieznanej, dwuczłonowej, słowiańskiej nazwy osobowej ''Lścimir'' bądź ''Lścisław''. Pierwotnie brzmiało prawdopodobnie ''Lścik''. Imię to występuje w rozmaitych wariantach, z których z czasem wybija się dominująca – '''Leszek'''. Prawidłowymi formami tego imienia są formy zakończone na ''-ek'', czyli '''Lestek''' lub obocznie '''Leszek'''. Niepoprawna wersja '''Lestko''' przyjęła się w starszej historiografii pod wpływem autorytetu [[Oswald Balzer|Oswalda Balzera]], który taki zapis promował na kartach swojej ''[[Genealogia Piastów|Genealogii Piastów]]''. W obliczu ostatnich badań [[onomastyka|onomastycznych]] należy przyjąć, że formy zakończone na ''-ko'' są formami zlatynizowanymi<ref name="Jasiński40-50"/>.
 
== Lestek w relacji Galla Anonima ==▼
Król Lech X nie utrudniał akcji misjonarskich – kolejne cerkwie wyrastały w Lechii. Do dziś o tym obrządku się nie wspomina nawet słowem, mimo iż są dowody archeologiczne, że cerkwie znajdowały się w Wiślicy, Krakowie, Gnieźnie, Wrocławiu, Ostrowie Lednickim, Poznaniu, Przemyślu, na Wawelu.
[[Plik:Walery Eljasz-Radzikowski, Leszek s. Ziemowita.jpg|thumb|Lestek ze zbioru [[Królowie polscy w obrazach i pieśniach]] autorstwa [[Walery Eljasz-Radzikowski|Walerego Eljasza-Radzikowskiego]].]]▼
Lestek miał być synem i następcą Siemowita, a ojcem i poprzednikiem Siemomysła. ''Po jego'', tj. Siemowita ''zgonie na jego miejsce wstąpił syn jego Lestek, który czynami rycerskimi dorównał ojcu w zacności i odwadze. Po śmierci Lestka nastąpił Siemomysł, jego syn''<ref>Cyt. za: Gall Anonim, ''Kronika polska'', tłum. Roman Grodecki, s. 15.</ref>.
 
== Lestek a Litzke i Licikavici ==
We wszystkich przypadkach cerkwie zostały później zburzone (ocalały jedynie fundamenty), a na gruzach wzniesiono katedry i kościoły.
Przypuszcza się, że od jego imienia powstały terminy „Lestkowie” i „Lestkowice”, jakimi jeszcze w czasach [[Mieszko I|Mieszka I]] nazywano nieraz mieszkańców państwa Polan. Kronika [[Widukind z Korbei|Widukinda]] zawiera informację, że poddanymi Mieszka I byli ''[[Licikaviki]]''. Znaczenie tego terminu jest sporne, a jedna z hipotez zakłada, że może pochodzić od imienia Lestka (Licikaviki → Lscikoviki → Lścikowicy czyli Lestkowice). Z kolei dzieło [[O zarządzaniu państwem|''De administrando imperio'']] cesarza bizantyjskiego [[Konstantyn VII Porfirogeneta|Konstantyna VII Porfirogenty]] z [[948]] wspomina o ludzie zwanym ''Litzke''.
 
== Historyczność Lestka ==
Innym dowodem wcześniejszego chrztu Lechii jest list – skarga arcybiskupa Theotmara z Salzburga z 900 roku do papieża, że cały wschód (Małopolska, Śląsk, Wielkopolska) jest już ochrzczony przez uczniów Metodego i w związku z tym bawarscy misjonarze obrządku rzymskiego nie mają co robić.
Początkowo nikt nie wątpił w historyczność Piastów „przedmieszkowych”. W drugiej połowie [[XIX wiek]]u zaczęto kwestionować ich istnienie. Bogatą dyskusję rozstrzygnął w zasadzie artykuł [[Henryk Łowmiański|Henryka Łowmiańskiego]] ''Dynastia Piastów we wczesnym średniowieczu'', w którym obronił wiarygodność przekazu Galla Anonima, a tym samym i „historyczność” przynajmniej trzech bezpośrednich poprzedników Mieszka{{fakt|data=2010-02}}. Pogląd ten jest dominujący w polskiej literaturze historycznej.
 
== Daty panowania ==
▲== Lestek w relacji Galla Anonima ==
Nie zachowały się żadne wiarygodne dane na temat dat panowania Lestka. Przyjmuje się hipotetycznie, że urodził się około [[870]]–[[880]], a objął rządy około [[900]]–[[910]]. Większość literatury przyjmuje, że zmarł przypuszczalnie w latach [[930]]–[[940]]. Henryk Łowmiański przesuwał datę zgonu na około [[950]]. Pierwotnie nie dało się datować na rządy Lestka żadnych wydarzeń. Obecnie możemy przypisać Lestkowi rozpoczęcie tzw. ''rewolucji piastowskiej'', czyli militarno-ekonomicznej koncentracji władzy w rekach księcia i budowy pierwszych potężnych grodów państwowych – pierwszego w [[Grzybowo (grodzisko)|Grzybowie]], w latach 915–922.
▲[[Plik:Walery Eljasz-Radzikowski, Leszek s. Ziemowita.jpg|thumb|Lestek ze zbioru [[Królowie polscy w obrazach i pieśniach]] autorstwa [[Walery Eljasz-Radzikowski|Walerego Eljasza-Radzikowskiego]].]]
 
Lestek miał być synem i następcą Siemowita.
== Małżeństwa i potomstwo ==
Nie wiadomo nic o żonie (żonach) Lestka. [[Stanisław Zakrzewski (historyk)|Stanisław Zakrzewski]] wysunął domysł, że Lestek mógł być żonaty z księżniczką morawską<ref>Stanisław Zakrzewski przypuszczał, że [[Świętopełk Mieszkowic]] mógł otrzymać imię po swoim przypuszczalnym prapradziadku, [[Świętopełk I morawski|Świętopełku morawskim]]. Stanisław Zakrzewski, ''Bolesław Chrobry Wielki'', tablica genealogiczna po s. 72.</ref>. Późny przekaz kronikarza z [[XIV wiek]]u zdawał się sugerować, że był żonaty z [[Saksonia|saską]] księżniczką i miał z nią syna [[Ewraker]]a, późniejszego biskupa [[Liège|Leodium]]. Informacji tej jednak nie sposób zweryfikować; w polskiej literaturze poza [[Stanisław Kętrzyński|Stanisławem Kętrzyńskim]] nikt nie zwrócił na nią uwagi. Według legendy rodowej rodu [[Sobiescy herbu Janina|Sobieskich]] córka Lestka, Metodia miała poślubić niejakiego Sobiesława (Sobiesza), wnuka [[Sobiesław (książę Dalen)|Sobiesława]] księcia [[Dahlenburg|Dalen]]<ref>Tadeusz Korzon, ''Dola i niedola Jana III Sobieskiego'', T. I, tablica nr 2.</ref>.
 
Jedynym pewnym dzieckiem Lestka jest syn [[Siemomysł (książę Polan)|Siemomysł]], który objął po nim rządy.
 
=== Genealogia ===
<!-- to drzewo genealogiczne zostało wygenerowane skryptem, jeżeli potrzebujesz podobne, skontaktuj się z wikipedystą WarX lub Wiktoryn--><!-- Przodkowie -->
{| width="100%" style="text-align:center; vertical-align:middle;" cellspacing="0" cellpadding="0"
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Lestek”