Teriak: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m int.
akcent - w sumie bestia to by bardziej był therion niż ther
Linia 6:
Początkowo teriak był zalecany jako [[odtrutka]] na [[jad]] [[żmije właściwe|żmii]]. Z czasem jego stosowanie rozszerzano na przeciwdziałanie wszelkim [[trucizna|truciznom]], a wreszcie innym [[choroba|chorobom]]{{r|kopernik}}. Oprócz ochrony przed [[morowe powietrze|morowym powietrzem]] do listy objawów, które miał leczyć, dodano [[ból głowy]], słaby wzrok i słuch, plucie krwią, [[dyspepsja|zaburzenia trawienia]], a w zależności od choroby zalecano odpowiednie dawkowanie{{r|kronika}}. Przykładowo w czasie zarazy zalecano smarowanie nim zębów{{r|kopernik}}. Ostatecznie zaczął pełnić rolę [[panaceum]]{{r|wr}}, a nazwa „driakiew” była potocznie używana jako synonim lekarstwa{{r|sjp}}.
 
Pierwowzorem teriaku było [[mithridatum]], mieszanina kilkudziesięciu składników powstała na przełomie II i I w. p.n.e. na zlecenie [[Mitrydates VI Eupator|Mitrydatesa VI]] jako uniwersalna odtrutka. Jej skład ok. 60 r. n.e. zmodyfikował lekarz [[Neron]]a [[Andromachos z Krety]]. Jego preparat nazwano ''theriacum'' od greckiego słowa θηρθήρ 'bestia', co wiąże się albo z obecnością w składzie sproszkowanych [[żmijowate|żmij]]{{r|wr}}, albo z działaniem przeciwko ich jadowi{{r|sjp}}. Po spopularyzowaniu ''Theriacum Andromachi'' powstały kolejne odmiany, np.: ''Theriacum Augustanum'', ''Theriacum reformata'', ''Theriacum mulierum'', ''Theriacum pro familia''{{r|wr}}.
 
Teriak był mieszaniną różnych składników – soków roślinnych, żywic, środków pochodzenia zwierzęcego, miodu, proszków mineralnych, klejów<ref group="uwaga">Ze względu na różnice w [[taksonomia ludowa|taksonomii ludowej]] starożytne i średniowieczne nazwy mogą oznaczać inne organizmy niż we współczesnej taksonomii</ref>. Najważniejszymi składnikami mitrydatu miały być [[ruta (roślina)|ruta]], [[figa|figi]], [[orzechy (bakalie)|orzechy]] i [[krew]] [[kaczka|kaczki]]{{r|wr}}. Według różnych źródeł mitrydat składał się z około 40-50 składników. Andromach zwiększył ich liczbę do 64{{r|kronika}}–89{{r|wr}}, dodając m.in. proszku z [[cebulica|cebulicy]], [[opium]] i sproszkowanych [[żmije właściwe|żmij]]. W jego skład ponadto mogły wchodzić: [[olej aloesowy]], [[kadzidło]], [[glinka (surowiec)|glinka]], [[lukrecja (roślina)|lukrecja]], [[Zastosowanie szafranu|szafran]], [[waleriana (lek)|waleriana]], [[rabarbar]], [[koper (roślina)|koper]], [[terpentyna]], [[imbir]], [[gorczyca]], [[cynamon]], [[pieprz]], [[kastoreum]]{{r|kopernik}}, [[kosaciec]], ''caryophyllum'' ([[goździk]] lub [[goździki]]), [[goryczka]], [[anyżek]], [[kardamon]], ''calamus'' (być może [[kalamus]] lub [[tatarak]]), różne [[balsam]]y i [[żywica|żywice]] (''opobalsammum'', [[mirra]], [[Żywica benzoesowa|styraks]], [[guma arabska]], [[opoponaks]], [[galbanum]]), [[asfalt naturalny]] (''bitumen judaicum''), ''[[terra lemnia]] vera'', [[wino]]. W praktyce różne receptury miały różny skład i nawet obecność sproszkowanych żmij nie była konieczna do określania specyfiku nazwą teriak. Z takiej masy wyrabiano trociczki, czyli małe krążki{{r|wr}}.