Szpak bramiński: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Emptywords (dyskusja | edycje) lit. |
poprawa przek., drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, linki do publikacji |
||
Linia 18:
|podrodzina = [[szpaki]]
|rodzaj = ''[[Sturnia]]''
|gatunek =
|synonimy =
* ''Turdus pagodarum'' <small>Gmelin, 1789</small>
* ''Sturnus pagodarum'' <small>(Gmelin, 1789)</small>{{r|itis}}
* ''Temenuchus pagodarum'' <small>(Gmelin, 1789)</small>
|status IUCN = LC
|IUCN id = 22710864
Linia 25 ⟶ 28:
|commons = Category:Sturnia pagodarum
}}
'''Szpak bramiński'''{{r|mk}} (''Sturnia pagodarum'') – gatunek ptaka z rodziny [[szpakowate|szpakowatych]] (Sturnidae). Główna część jego zasięgu obejmuje [[subkontynent indyjski]]. Poza tym obszarem występuje na wschodzie [[Półwysep Arabski|Półwyspu Arabskiego]], gdzie został [[Introdukcja|introdukowany]], a w 2011 stwierdzono pierwszy lęg w [[Tadżykistan]]ie. Nie jest zagrożony wyginięciem. Część populacji podejmuje wędrówki.
Długość ciała wynosi 18–20 cm, masa ciała 40–54 g. U szpaków bramińskich [[dymorfizm płciowy]] objawia się w długości czuba na głowie, która u samców jest większa. Zarówno czoło, jak i ciemię z którego wyrastają wydłużone pióra tworzące czub są czarne. Płaszcz, grzbiet, pokrywy skrzydłowe i kuper są szare z brązowym nalotem. Spód ciała ma barwę cynamonową. Ogon szarobrązowy, wszystkie [[sterówki]] z wyjątkiem środkowej pary mają białe końcówki. Dziób żółty, zielonawy i niebieskawy u nasady odpowiednio górnej szczęki i żuchwy. Zasięg występowania szpaków bramińskich obejmuje południową Azję, od południowo-wschodniej części [[Tadżykistan]]u (pierwszy stwierdzony lęg: 2011), północno-wschodni [[Afganistan]]u, wschodni [[Pakistan]] oraz [[Indie]]. Część populacji z północnej części zasięgu obecna tylko w sezonie lęgowym, zaś na [[Cejlon]]ie szpaki bramińskie występują tylko w sezonie zimowym; poza tym osiadłe. Zalatują do [[Azja Południowo-Wschodnia|Azji Południowo-Wschodniej]].
Linia 34 ⟶ 37:
Po raz pierwszy naukowo gatunek opisał [[Johann Friedrich Gmelin]] w 1789. Nowemu gatunkowi nadał [[binominalne nazewnictwo gatunków|nazwę]] ''Turdus pagodarum''. [[Holotyp]] pochodził z [[Wybrzeże Malabarskie|Wybrzeża Malabarskiego]] lub [[Wybrzeże Koromandelskie|Wybrzeża Koromandelskiego]]{{r|oryg}} (obydwa znajdują się w południowej części [[Indie|Indii]]). Wcześniej w 1783 [[John Latham (ornitolog)|John Latham]] opisał szpaka bramińskiego w swoim ''A general synopsis of birds'' nadając mu nazwę ''Pagoda Thrush'' ([[język angielski|ang]]. ''Thrush'' – drozd; nazwa rodzaju ''Turdus'', w którym umieścił ptaka Gmelin, również oznacza drozda{{r|nzw}}). Podał te same miejsca występowania, co Gmelin. Zaznaczył, że ptak ten „spotykany jest głównie przy wieżach [[pagoda|pagód]]”{{r|latham}}. Epitet gatunkowy ''pagodarum'' odnosi się właśnie do tych budowli{{r|nzw}}. Tę samą lokalizację i typowe miejsce występowania wskazał dwa lata wcześniej, w 1781, francuski przyrodnik i podróżnik [[Pierre Sonnerat]]. Opisał ptaka żyjącego u Wybrzeża Malabarskiego i Koromandelskiego, którego nazwał ''Le Martin Brame'' ([[język francuski|fr]]. ''brame'' – archaicznie [[bramin]]) ze względu na zwyczaj przebywania przy pagodach{{r|sonnerat}}.
Obecnie (
Badany był [[kariotyp]] szpaka bramińskiego. 2''n''=80 lub 2''n''=82{{r|kario}}.
Linia 68 ⟶ 71:
|59–68
|}
Czoło i ciemię są czarne i połyskliwe. Ciemię porastają pióra wydłużone i zjeżone, u samców dłuższe, niekiedy zachodzące na środek grzbietu i zakrywające kasztanowe pióra karku. Broda, gardło, górna część piersi, boki szyi i karku mają barwę cynamonową. Pióra w górnej części piersi wyróżniają się jasnymi stosinami i nastroszeniem. Brzuch porastają pióra cynamonowe, po bokach ciała bardziej szare. Płaszcz, grzbiet, [[pokrywy (ornitologia)|pokrywy]] skrzydłowe i [[kuper]] są szare z brązowym nalotem. [[Lotki (ornitologia)|Lotki]] I rzędu mają barwę ciemnobrązową, pozbawioną połysku. U nasady są białe, podobnie jak i spód ciała. [[Sterówki]] szarobrązowe z białymi końcówkami (nie ma jej środkowa para), szerszymi na zewnętrznych sterówkach. Dziób żółty, nasada górnej szczęki jest zielonawa, nasada [[żuchwa|żuchwy]] – niebieskawa{{r|wpb}}. Ukształtowanie żuchwy widzianej od spodu jest typowe dla owocożernych ptaków takich jak przedstawiciele ''[[Gracula]]''{{r|chicago}}. Nogi i stopy cytrynowożółte, [[tęczówka]] jasnozielona{{r|starlings}} lub jasnoniebieska{{r|wpb}}. Za okiem obecny jest płat nagiej białej skóry{{r|starlings}}. Obydwa ptaki z pary są ubarwione podobnie, samice wyróżnia krótszy czub{{r|ripley}}. Osobniki młodociane cechuje matowość upierzenia i bardziej brązowy grzbiet. Mają brązowy wierzch głowy, pozbawiony czuba i bez najeżonych piór. Spód ciała jest bardziej płowy, nogi różowawe, brak niebieskiej nasady dzioba. Tęczówka szara. Kompletne pierzenie ma miejsce w październiku i listopadzie. Młode w swojej 1. zimie są nieodróżnialne od dorosłych{{r|starlings}}.
Koniec języka u szpaków bramińskich przypomina swoją formą szczoteczkę{{r|cramp|chicago}} (według jednego z opisu wygląda na „wystrzępiony” i „w połowie rozgałęziony”{{r|chicago}}), co ma związek ze zjadaniem przez te ptaki nektaru{{r|cramp|chicago}}.
Linia 89 ⟶ 92:
=== Lęgi ===
[[Plik:Home sweet Home.jpg|thumb|Szpak bramiński wyglądający z dziupli]]
Okres lęgowy trwa od lutego lub maja do sierpnia lub września, głównie od kwietnia do sierpnia. W południowej części zasięgu zwykle rozpoczyna się wcześniej niż w północnej{{r|hbwa}}. Pora lęgów u tych ptaków podyktowana jest [[fotoperiodyzm]]em. Lęgi kończą się, gdy szpaki bramińskie uodparniają się na stymulujące działanie długiej ekspozycji na światło dnia{{r|fotop}}. Udowodniono również, że długość dnia wpływa także na wzrost masy ciała i powiększenie się jąder. Wyniki były spójne z dotychczasową koncepcją, wedle której masa ciała u ptaków zwiększa się przed powiększeniem się gonad{{r|fotop2}}. Jeden z autorów opisał zaloty odbywające się na ziemi. Śpiewający samiec stoi wyprostowany na ziemi z odchyloną do tyłu głową, nastroszonym upierzeniem, postawionym czubem i porusza rozłożonym ogonem. Kopulacja zwykle ma miejsce na ziemi, czasami też na drzewie lub dachu budynku{{r|starlings}}. Jeśli jest dostępna odpowiednia ilość dziupli, szpaki bramińskie mogą gniazdować kolonijnie{{r|starlings|ripley}}. Gniazdo budowane jest w dziupli drzewa, nierzadko zostaje przejęte po [[sikory (ptaki)|sikorach]] (Paridae), [[
Gniazdo zbudowane jest niedbale z suchych [[wiechlinowate|traw]], martwych liści, [[pióro|piór]] czy skrawków papieru. Wyściełane zostaje delikatniejszym materiałem. W jego budowie, trwającej 12–25 dni{{r|starlings}}, uczestniczą obydwa ptaki z pary{{r|pakistan}}. Wymiary dla 100 [[jajo (biologia)|jaj]]: 21,8–29,2 na 16,8–20,3 mm. Zniesienie liczy 3–5 jaj. Skorupka ma barwę jasnoniebieską lub jasnego [[Błękit pruski|błękitu pruskiego]], pozbawiona jest wzorów. Składane są w odstępach 24-godzinnych. Inkubacja trwa około 12 dni (12–14{{r|incub77}}). W wysiadywaniu uczestniczą obydwa ptaki z pary, samica jednak w większym stopniu. Podczas wysiadywania jest karmiona przez samca. Nad młodymi sprawują opiekę obydwoje rodzice. Początkowo wynoszą także skorupki jaj oraz odchody potomstwa. Młode opuszczają gniazdo po 18–21 dniach{{r|starlings}}. Szpaki bramińskie mogą wyprowadzać dwa lub trzy lęgi{{r|starlings|ripley}}.
Linia 103 ⟶ 106:
<ref name=hbwa>{{cytuj stronę | url = https://www.hbw.com/species/brahminy-starling-sturnia-pagodarum | autor = Craig, A. & Feare, C. | rok = 2020 | tytuł = Brahminy Starling (''Sturnia pagodarum'') | praca = <em>del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.).</em> Handbook of the Birds of the World Alive | archiwum = http://archive.vn/8cEt6 | zarchiwizowano = 2020-05-10}}</ref>
<ref name=birdlife>{{cytuj stronę | url = http://datazone.birdlife.org/species/factsheet/brahminy-starling-sturnia-pagodarum/text | tytuł = Brahminy Starling ''Sturnia pagodarum'' | opublikowany = BirdLife International | data dostępu = 9 marca 2019}}</ref>
<ref name="ioc">{{
<ref name=latham>{{cytuj książkę | url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/105231#page/42/mode/1up | tytuł = A general synopsis of birds | autor = John Latham | rok = 1783 | tom = 2, cz. 1 | strony = 30}}</ref>
<ref name=nzw>{{Cytuj książkę | tytuł = Helm Dictionary of Scientific Bird Names | autor = James A. Jobling | wydawca = Christopher Helm Publishers Ltd | rok = 2009 | strony = 288, 393 | isbn = 1408125013}}</ref>
Linia 110 ⟶ 113:
<ref name=ripley>{{cytuj książkę | tytuł = Handbook of the Birds of India and Pakistan | autor = Salim Ali & S. Dillon Ripley | tom = 5. Larks to the Grey Hypocolius | rok = 1987 | wydanie = 2 | miejsce = Delhi | wydawca = Oxford University Press | strony = 160–161}}</ref>
<ref name=sonnerat>{{cytuj książkę | url = https://bibdigital.rjb.csic.es/records/item/15340-redirection | autor = Pierre Sonnerat | tytuł = Voyage aux Indes orientales et a la Chine | tom = 2 | rok = 1782 | strony = 189–190 | język = fr}}</ref>
<ref name=tadz>{{cytuj pismo | autor = Kvartalnov, P.V. & Abdulnazarov, A.G. | rok = 2012 | tytuł = Brahminy Starling <em>Sturnus pagodarum</em> – a new breeding species for Tajikistan | czasopismo = Podoces | wolumin = 7 | wydanie = 1-2 | strony = 52–53 | url = https://www.researchgate.net/publication/257546853_Brahminy_Starling_Sturnus_pagodarum_-_a_new_breeding_bird_species_for_Tajikistan}}</ref>
<ref name=nepal>{{cytuj książkę | autor = Richard Grimmett, Carol Inskipp, Tim Inskipp, Hem Sagar Baral | tytuł = Birds of Nepal: Revised Edition | url = https://books.google.pl/books?id=NrUDDQAAQBAJ | rok = 2016 | wydawca = Bloomsbury Publishing | strony = 276}}</ref>
<ref name=zea>{{cytuj książkę | url = https://books.google.pl/books?hl=pl&id=t44_AAAAYAAJ | tytuł = The Birds of the United Arab Emirates | autor = Colin Richardson | wydawca = Hobby Publications | rok = 1990 | strony = 170}}</ref>
Linia 119 ⟶ 122:
<ref name=chicago>{{cytuj pismo | url = https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.31210005034572;view=1up;seq=325 | tytuł = Feeding Adaptations in Starlings | autor = William J. Beecher | czasopismo = Bulletin of the Chicago Academy of Sciences | wolumin = 11 | rok = 1978 | strony = 293–294}}</ref>
<ref name=ampl>{{cytuj pismo | url = https://web.archive.org/web/20190310205842/https://www.mutagens.co.in/jgb/vol.04/6/040608.pdf| tytuł = Bird calls frequency distribution analysis to correlate with complexity of syrinx | autor = Mohammad Moaviyah Moghal, Vidya S. Pradhan, A. R. Khan & Mazahar Farooqui | czasopismo = Journal of Global Biosciences | wolumin = 4 | wydanie = 6 | rok = 2015 | strony = 2491}}</ref>
<ref name=fotop>{{cytuj pismo | tytuł = Photoperiodic Control of Annual Reproductive Cycle in Subtropical Brahminy Myna, <em>Sturnus pagodarum</em> | autor = B. Sanjay Kumar; Vinod Kumar | czasopismo = General and Comparative Endocrinology | rok = 1993 | wolumin = 89 | wydanie = 1 | strony = 149–160 | doi = 10.1006/gcen.1993.1018}}</ref>
<ref name=fotop2>{{cytuj pismo | tytuł = Photosensitivity in body mass and testicular activity of brahminy myna, <em>Sturnus pagodarum</em> | autor = Bhardwaj, Sanjay Kumar; Kumar, Praveen | czasopismo = Reproduction Nutrition Development (EDP Sciences) | rok = 2004 | wolumin = 44 | wydanie = 4 | strony = 365–369 | url = https://web.archive.org/web/20200621104009/https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00900489/document}}</ref>
<ref name=kario>{{cytuj pismo | autor = Patnaik, S. C. & Prasad, R. | rok = 1980 | tytuł = Comparative karyological studies in some 12 species of Indian passerine birds | czasopismo = Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research | wolumin = 18 | strony = 297-309 |doi = 10.1111/j.1439-0469.1980.tb00745.x}}</ref>
<ref name=pakistan>{{cytuj książkę | tytuł = The Birds of Pakistan | autor = T. J. Roberts | wydawca = Oxford University Press | rok = 1992 | strony = 453-458 | isbn = 9780195774054}}</ref>
<ref name=seasia>{{cytuj pismo | autor = Soe Naing, Naw Lah Pwai Paw, B. Lanzinger, P. Soisook, M.J. Pearch & P.J.J. Bates | rok = 2016 | tytuł = The status of the Brahminy Starling <em>Sturnia pagodarum</em> (Gmelin, 1789) (Aves: Passeriformes: Sturnidae) in Southeast Asia | czasopismo = Journal of Threatened Taxa | wolumin = 8 | wydanie = 13 | strony = 9574–9578 | doi = 10.11609/jott.2803.8.13.9574-9578}} {{otwarty dostęp}}</ref>
<ref name=budki>{{cytuj pismo | tytuł = Adoption Of Brahminy Myna (<em>Sturnus pagodarum</em>) To Artificial Nest and Dietary Shifting During Drought in Sangola Taluka of Maharashtra State (India) | autor = Kamble V. S. | czasopismo = Biological Science | wolumin = 7 | wydanie = 2 | rok = 2017 |
<ref name=contrib>{{cytuj pismo | url = https://archive.org/details/dli.zoological.occpapers.044/page/n17 | tytuł = A Contribution to the Food Habits of Some Indian Mynas (Aves) |autor = Narang, M. L.; Lamba, B. S. | data= 1984 | czasopismo = Zoological Survey of India | wolumin = 44 | strony = 14–23}}</ref>
<ref name=Chandoli>{{cytuj pismo | tytuł = Diversity and richness of bird species in newly formed habitats of Chandoli National Park in Western Ghats, Maharashtra State, India | autor = Abdar Mohan Ramchandra | czasopismo = Biodiversity Journal | rok = 2013 | wolumin = 4 | wydanie = 1 | strony = 241 | url = https://web.archive.org/web/20190712053026/http://www.biodiversityjournal.com/pdf/4(1)_235-242.pdf}}</ref>
<ref name=Dudhwa>{{cytuj pismo | tytuł = Conservation of the Avifauna
<ref name=Sariska>{{cytuj pismo | tytuł = Status of Avian diversity of Sariska Tiger Reserve in the Aravallis | autor = Anil Kumar Dular | czasopismo = International Journal of Research and Scientific Innovation | wolumin = 2 | wydanie = 1 | rok = 2015
<ref name=Margalla>{{cytuj książkę | url = https://web.archive.org/web/20190313230808/http://iwmb.org.pk/wp-content/uploads/2018/06/D7BL1MHP-Ecological-Baseline-Margalla-Hills-National-Park.pdf | tytuł = Margallah Hills National Park Ecological Baselin | wydawca = Himalayan Wildlife Foundation Islamaba | rok = 2017 | strony = 65}}</ref>
<ref name=Manas>{{cytuj stronę | url = http://manasnationalpark.co.in/pdf/birds.pdf | archiwum = https://web.archive.org/web/20180901230157/http://manasnationalpark.co.in/pdf/birds.pdf | zarchiwizowano = 1 września 2018 | tytuł = Birds of Manas National Park | opublikowany = Manas National Park - Jungle Safari
<ref name="mk">Systematyka i nazewnictwo polskie za: {{cytuj stronę|autor = P. Mielczarek & M. Kuziemko |url = http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/passerines4.html#Sturninae |tytuł = Podrodzina: Sturninae Rafinesque, 1815 - szpaki (wersja: 2020-11-17)|opublikowany = Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego |praca = Kompletna lista ptaków świata|data dostępu = 2021-02-24}}</ref>
<ref name=incub77>{{cytuj pismo | url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/187442#page/189/mode/1up | autor = Lamba, B.S., & Tyagi, A. K. | rok = 1976 | tytuł = Period of incubation in Brahminy Myna, </em>Sturnus pagodarum<em> (Gmelin) | czasopismo = The journal of the Bombay Natural History Society | wolumin = 74 | wydanie = 1 | strony = 173-174}}</ref>
}}
== Linki zewnętrzne ==
* {{Cytuj stronę | url = https://ebird.org/species/brasta1/ | tytuł = Zdjęcia, nagrania audio i krótkie filmy | praca = eBird | opublikowany = Cornell Lab of Ornithology | język = en
[[Kategoria:Szpakowate]]
| |||