Wielki Cmentarz (Wrocław): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
https://de.wikipedia.org/wiki/Gro%C3%9Fer_Friedhof_(Breslau) |
merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 30:
'''Wielki Cmentarz''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Großer Friedhof'', ''Elisabethfriedhof'') – nieistniejący dziś luterański cmentarz we [[Wrocław]]iu, będący nekropolią zasłużonych i prominentnych wrocławian XVIII i XIX w.
Cmentarz założono na [[Przedmieście Mikołajskie|Przedmieściu Mikołajskim]], na terenach należących wcześniej do klasztoru [[urszulanki|urszulanek]], zwanych ''Kantoreigarten''{{u|kan}} w kwartale dzisiejszych ulic: [[Ulica Legnicka we Wrocławiu|Legnickiej]], [[Ulica Braniborska we Wrocławiu|Braniborskiej]], Dobrej i Trzemeskiej. Przygotowanie terenu pod pochówki rozpoczęło się w grudniu 1776 r., a wkrótce potem, w 1777 cmentarz został poświęcony przez Christiana Ludwiga Müllera, przedstawiciela Śląskiego Konsystorza Ewangelickiego. Z tego okresu pochodziła [[barok]]owa kaplica cmentarna, której budowa pochłonęła 17 tysięcy talarów (3192 talary wyłożył król [[Fryderyk Wilhelm II]]{{odn|Burak|Okólska|2007|s=210|loc=Cmentarze komunalne. Wielki Cmentarz (Grosser Friedhof)}}.
Chowano tu przede wszystkim osoby zaliczane do elity miasta{{u|rep}}, przy czym wschodnią część cmentarza przeznaczono dla zmarłych z parafii ewangelickiej św. Marii Magdaleny, zachodnią dla parafii św. Elżbiety, a południową dla parafii św. Bernardyna{{odn|Burak|Okólska|2007|s=210|loc=Cmentarze komunalne. Wielki Cmentarz (Grosser Friedhof)}}.
Cmentarz użytkowany był do roku 1867{{u|gra}}, po czym przejęły go w użytkowanie parafie św. Marii Magdaleny{{u|mag}} i św. Elżbiety{{odn|Burak|Okólska|2007|s=211|loc=Cmentarze komunalne. Wielki Cmentarz (Grosser Friedhof)}}.
Zniszczony w 1945 roku podczas [[Oblężenie Wrocławia (1945)|oblężenia ''Festung Breslau'']] Wielki Cmentarz zachował jeszcze po wojnie częściowo swój charakter, ale zlikwidowano go ostatecznie wraz z nagrobkami i zabytkową kaplicą w [[1957]] roku{{r|Cza}}.
* [[Carl Daniel Friedrich Bach]] (1756–1829) – pierwszy dyrektor wrocławskiej Królewskiej Szkoły Sztuki, Budownictwa i Rzemiosła (Königliche Kunst- Bau- und Handwerkschule).▼
Wśród znanych obywateli pochowanych na cmentarzu byli{{odn|Burak|Okólska|2007|s=211–213|loc=Cmentarze komunalne. Wielki Cmentarz (Grosser Friedhof)}}:
▲* [[Carl Daniel Friedrich Bach]] (1756–1829) – pierwszy dyrektor wrocławskiej Królewskiej Szkoły Sztuki, Budownictwa i Rzemiosła (''Königliche Kunst- Bau- und Handwerkschule'').
* [[Heinrich Philipp Bessalie]] (1800–1856) – królewski budowniczy instrumentów.
* [[Ernst Chladni]] – znany fizyk i geolog, badacz [[meteoryt]]ów{{r|Cza}}.
* [[August Hahn]] (1792–1862) – rektor Uniwersytetu Wrocławskiego.
* [[Gottlieb Karl Lange]] (1780–1842) – nadburmistrz Wrocławia w latach 1838–1842.
* [[Carl Gotthard Langhans]] (1732–1808) – architekt, jego dziełem jest m.in. [[Brama Brandenburska]].
* [[Friedrich Lewald]] (1794–1858) – ekonomista, współpracownik pruskiego Ministerstwa Finansów.
* [[Gottfried Linke]] (1792–1867) – przedsiębiorca, twórca wielkiej fabryki wagonów ''Linke-Hoffman-Werke'' (potem [[Bombardier Transportation Polska|Pafawag]]).
* [[Gottlieb Donatus Menzel]] (1770–1842) – nadburmistrz Wrocławia w latach 1833–1838.
* [[Ernst Resch]] (1807–1864) – znany wrocławski malarz portrecista.
* [[Johann Gotfried Selenke]] (1715–1787) – kupiec i fundator przytułku dla zubożałych kupców.
* [[Friedrich Adolph Voigt]] (1807–1861) – redaktor ''„[[Schlesische Zeitung]]”''.
* [[Traugott Wilhelm Gustav Benedict]] (1785–1862) – profesor medycyny, założyciel Kliniki Chirurgicznej we Wrocławiu.
'''Grobowce rodzinne, m.in.:'''
* [[Eichbornowie]] – rodzina bankierska, właściciele banku ''Eichborn & Co.''
* [[Kornowie]] – wrocławska rodzina księgarzy i wydawców.
== Uwagi ==
{{Uwagi
|gra=W 1868 uruchomiony został ''Kommunal Friedhof in Gräbschen Teil I'', później zwany „Cmentarzem Grabiszyńskim I”, nekropolia o kilkanaście lat starsza od położonego w jej sąsiedztwie ''Kommunal Friedhof in Gräbschen Teil II'' (dzisiejszego [[Cmentarz Grabiszyński|Cmentarza Grabiszyńskiego]] przy [[ulica Grabiszyńska we Wrocławiu|ul. Grabiszyńskiej]]){{odn|Burak|Okólska|2007|s=231|loc=Cmentarze komunalne. Cmentarz komunalny na Grabiszynie (Kommunal Friedhof in Gräbschen)}}.
|kan=Dosłownie „Ogród chóru” ([[język niemiecki|niem.]] ''Kantorei'' oznacza ewangelicki chór kantonalny).
|mag=Nazywano go w związku z tym także ''Magdalenenfriedhof''{{odn|Burak|Okólska|2007|s=211|loc=Cmentarze komunalne. Wielki Cmentarz (Grosser Friedhof)}}.
|rep=Wiele [[nagrobek|nagrobków]] miało w związku z tym charakter reprezentacyjny, były to niekiedy bardzo kosztowne pomniki{{odn|Burak|Okólska|2007|s=210|loc=Cmentarze komunalne. Wielki Cmentarz (Grosser Friedhof)}}.
}}
== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name="Cza">{{Cytuj|tytuł=Materiały V Konferencji Meteorytowej|miejsce=Wrocław|data=2008|język=pl|autor r=Wiesław Czajka|rozdział=Cmentarz Wielki we Wrocławiu – miejsce pochówku E.F.F. Chladniego|archiwum=http://web.archive.org/web/20160304091411/http://astroblemy.pl/cmentarz_wielki.htm}}</ref>
}}
== Bibliografia ==
*
* Effenberger, W. und Johs. Erbe: ''Anlage und Pflege der Friedhöfe. 5. Flugschrift des Schlesischen Bundes für Heimatschutz.'' Breslau 1926
* [http://web.archive.org/web/20160304091411/http://astroblemy.pl/cmentarz_wielki.htm W. Czajka, 2008: Cmentarz Wielki we Wrocławiu – miejsce pochówku E.F.F. Chladniego. Mat. V Konf. Meteorytowej, Wrocław.]
[[Kategoria:Cmentarze we Wrocławiu]]
| |||