Komisja Grabskiego: Różnice pomiędzy wersjami

'''Komisja Grabskiego''' – komisja wewnątrzpartyjna [[PZPR]], która powstała w kwietniu 1981 r. celem oceny działalności [[Edward Gierek|Edwarda Gierka]] jako [[I sekretarze KC PZPR|I sekretarza PZPR]]. Przewodniczącym komisji był członek [[Biuro Polityczne KC PZPR|Biura Politycznego KC PZPR]] [[Tadeusz Grabski]].

Po [[Sierpień 1980|strajkach z sierpnia 1980 r.]] Edward Gierek we wrześniu trafił do szpitala, a jego miejsce na czelestanowisku I sekretarza Komitetu Centralnego [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]] zajął [[Stanisław Kania]]. W partii zaczęły się wówczas pojawiać postulaty, by ujawnić i ukarać winnych kryzysu gospodarczego, co niektórzy działacze postanowili wykorzystać do rozliczeń i zdobycia popularności<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Tomasz Kozłowski |tytuł = Internowanie I sekretarza |data = 2013-12-03 |data dostępu = 2020-07-20 |opublikowany = www.polityka.pl |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/historia/1563151,1,internowanie-i-sekretarza.read |język = pl}}</ref>.

[[Mieczysław Moczar]], który od początku lat 70. zajmował stanowisko prezesa [[Najwyższa Izba Kontroli|NIK]], wszczął liczne kontrole w najważniejszych instytucjach. Celem jego działania była zemsta za odsunięcie przez Gierka od wpływów i szybko działacze partyjni zaczęli domagać się ujawnienia wyników tych kontroli, a postawienie zarzutów byłemu przewodniczącemu [[Komitet do spraw Radia i Telewizji „Polskie Radio i Telewizja”|Komitetu do spraw Radia i Telewizji]][[Maciej Szczepański|Maciejowi Szczepańskiemu]] doprowadziło do powszechnego wzburzenia i żądania dalszych rozliczeń<ref name=":0" />.

Ponieważ w wyniku śledztw prokuratury oraz kontroli NIK ujawniano kolejne nadużycia, w kwietniu 1981 powołano wewnątrzpartyjną komisję, nazwanąpotocznie nazywaną komisją Grabskiego, od nazwiska jej przewodniczącego [[Tadeusz Grabski|Tadeusza Grabskiego]]. Jej celem miało być ustalenie osobistej odpowiedzialności członków PZPR pełniących funkcje kierownicze i przekonanie społeczeństwa, że to partia, a nie [[Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”|''Solidarność'']], dąży do rozliczeń. Sam Grabski był przedstawiany jako osoba, która miała odwagę przeciwstawić się Gierkowi w grudniu 1978 i publicznie skrytykować jego politykę na XIII Plenum [[Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej|KC PZPR]], za co kilka miesięcy później został usunięty ze stanowiska I sekretarza KWKomitetu Wojewódzkiego PZPR w [[Konin|Koninie]]. We wrześniu 1980 Grabski awansował i objął stanowisko sekretarza [[Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej|KC PZPR]]<ref name=":0" />.

Praca komisji była trudna, gdyż część elity władzy z czasów Gierka wciąż pozostawała wówczas u władzy, w tym Stanisław Kania i [[Wojciech Jaruzelski]], a zbyt daleko idące rozliczenia mogłybymogły znacznie osłabić ich pozycję w partii. Sam Gierek na posiedzeniach komisji bronił się, że nie może być obwiniany o wszystkie błędy, bo KC[[Komitet utrudniałoCentralny PZPR]] utrudniał mu wdrażanie części działań<ref name=":0" />.

W efekcie prac komisji jej raport był gotowy pod koniec czerwca 1981, w następnym miesiącu został upubliczniony, po czym Gierka usunięto z PZPR. Jednocześnie prokuratura prowadziła śledztwa, które miały udowodnić korupcję na każdym szczeblu władzy, od wicepremierów, ministrów, I sekretarzy wojewódzkich, kierowników wydziałów KW PZPR, wojewodów, prezydentów miast i dyrektorów departamentów, wojewodówzjednoczeń i dyrektorówprzedsiębiorstw panstwowych. Po wprowadzeniu [[Stan wojenny w Polsce (1981–1983)|stanu wojennego]] [[Internowanie|internowano]], oprócz opozycjonistów, także ok. 30 byłych prominentów, w tym Gierka<ref name=":0" />.