Igo Sym: Różnice pomiędzy wersjami

W [[I wojna światowa|I wojnie światowej]] walczył cztery lata w szeregach [[Armia Austro-Węgier|Armii Austro-Węgier]], dosłużył się stopnia [[porucznik]]a. Po odzyskaniu przez [[II Rzeczpospolita|Polskę]] niepodległości służył w [[piechota|piechocie]] do 1921. Następnie pracował jako urzędnik. 20 czerwca 1920 w [[Warszawa|Warszawie]] ożenił się z Heleną Ritą Zdzisławą Fałatówną, córką [[Julian Fałat|Juliana]], z którą miał syna, Juliana Piotra. Małżeństwo zakończyło się rozwodem w 1923. Julian Piotr Sym zmarł na zapalenie opon mózgowych w wieku siedmiu lat w 1929, a dwa lata później matka chłopca Helena Niemczewska (po rozwodzie z Symem wyszła za mąż za adwokata Mariana Niemczewskiego) popełniła samobójstwo{{odn|Roman Włodek|2009: Igo Sym (1896-1941)}}{{odn|Kunach|2003}}.

Sym był absolwentem Instytutu Filmowego, prywatnej szkoły aktorstwa filmowego [[Wiktor Biegański|Wiktora Biegańskiego]]{{odn|Tadeusz Lubelski|2008}}. Debiut w filmie – ''Wampiry Warszawy'' z 1925 – umożliwiła Symowi [[Atrakcyjność fizyczna|uroda]]{{r|w24}} i wyniesiona z wojska sprawność fizyczna. Grywał głównie eleganckich mężczyzn, arystokratów i wojskowych. Dwa lata po debiucie aktorskim wyjechał do [[Wiedeń|Wiednia]]. Podpisał tam [[Umowa|kontrakt]] na wyłączność ze studiem „Sascha-Filmindustrie AG”, gdzie potem przez rok sprawował funkcję prezesa. Od 1929 pracował głównie w [[Republika Weimarska|Niemczech]], na ekranie partnerował m. in. [[Marlene Dietrich|Marlenie Dietrich]] i Lilian Harvey. Z tą pierwszą łączył go ponoć przelotny romans{{r|MZ}}.

Na początku [[Lata 30. XX wieku|lat 30.]], po zdaniu egzaminu aktorskiego w Polsce, zaangażował się w warszawskich teatrach rewiowych „Banda” i „Hollywood”. Od tego czasu rzadko, jak na wcześniejszą sławę filmowego [[amant]]a, występował na dużym ekranie. Pojawiał się głównie w drugoplanowych rolach, prawdopodobnie z powodu kłopotów z bezbłędnym opanowaniem [[Język polski|języka polskiego]], co w epoce kina dźwiękowego stało się dla aktorów koniecznym wymogiem{{odn|Tadeusz Lubelski|2008}}. Skupił się na karierze estradowej, celując w [[sztuki muzyczne]] z lżejszego [[repertuar]]u, śpiewał [[recital]]e, a jego popisowym numerem było akompaniowanie sobie grą na pile{{r|staedeli}}. W rozmowach nie akceptował atmosfery nazistowskich Niemiec, cały czas pracując w Polsce{{odn|Tadeusz Wittlin|1985: ''Pieśniarka Warszawy''}}. Jednakże w 1937 zagrał w niemieckim filmie ''Serenade'', gdzie odtwarzał rolę Ferdinanda Lohnera.

Jeszcze przed wojną sądzono, że Sym był agentem [[Abwehra|Abwehry]], ale do kwietnia 1940 wywiad ZWZ nie znalazł na to dowodów{{odn|Janina Hera|2019: ''Losy aktorów w Generalnym Gubernatorstwie''}}. Dopiero 12 lipca 1940, po czwartym zbadaniu sprawy Syma, stwierdzono niezbicie jego współpracę z Niemcami{{odn|Mirosław Derecki|1998a: ''Roman Niewiarowicz contra Igo Sym''}}. Śledztwo w tej sprawie, na zlecenie „dwójki”, prowadził [[Roman Niewiarowicz]], reżyser Teatru Komedia, potem w podziemiu oficer wywiadu ofensywnego WW-72 (Wywiad Wschód), noszący pseudonim „Łada”{{odn|Niewiarowicz|1946a}}. Zadanie obserwacji Syma oficerowie „dwójki” powierzyli Niewiarowiczowi jeszcze w 1939, w konsulacie polskim w Budapeszcie, w czasie ewakuacji polskich władz{{odn|Janina Hera|1997: ''Losy artystów polskich w czasach niewoli 1939-1954''}}.

Wbrew opinii z okresu wojny, nie przyczynił się do aresztowania ukrywającej się [[Hanka Ordonówna|Hanki Ordonówny]], ale też odmówił pomocy w jej uwolnieniu{{odn|Anna Mieszkowska|2019: ''Hanka Ordonówna''}}. Udało mu się uzyskać zwolnienie z obozu niemieckiego dla jego brata Alfreda, powołując się na jego austriackie pochodzenie{{odn|Niewiarowicz|1946a}}.

W dniu 5 marca 1941 z oskarżenia prokuratora [[Tadeusz Dyzmański|Tadeusza Dyzmańskiego]] za współpracę z okupantem [[Wojskowy Sąd Specjalny]] ZWZ wydał wyrok śmierci na Syma. Dokument wyroku nie zawierał opisu materiału dowodowego, uzasadnienia wyroku oraz składu orzekającego{{odn|Kunach|2003}}. Zamach (tzw. akcję wyrokową) przeprowadził 7 marca 1941 zespół bojowy „ZOM” kontrwywiadu Okręgu Warszawa-Miasto ZWZ, w składzie{{odn|Roman Włodek|2009: Igo Sym (1896-1941)}}:

Więcej informacji na temat okoliczności śmierci Igo Syma przekazała sąsiadka Symów Aniela Lawińska, żona aktora i reżysera [[Ludwik Lawiński|Ludwika Lawińskiego]]. Kiedy wykonawcy wyroku udali się do mieszkania Syma, znajdowali się w nim oprócz aktora jego matka Julianna oraz brat Fred z żoną. Kilka godzin przed śmiercią Igo Sym odebrał bowiem z dworca swojego starszego brata, którego udało mu się uwolnić z Oflagu. To właśnie bratowa Syma, a nie służąca, otworzyła drzwi wykonawcom wyroku{{r|LL}}{{odn|Niewiarowicz|1946a}}. Igo Sym został z honorami niemieckimi pochowany 12 marca 1941 na [[Cmentarz Powązkowski w Warszawie|cmentarzu Powązkowskim]]{{odn|Władysław Bartoszewski|2008}}.

Zamach wywarł bardzo duże wrażenie w środowisku niemieckim, ale też Niemcy wykorzystali też ten „zbrodniczy” czyn do rozpoczęcia wzmożenia terroru wobec polskiej ludności cywilnej, a szczególnie środowiska artystycznego. W odwecie aresztowali 18 kobiet i ok. 100 mężczyzn{{odn|Bartoszewski,''Kronika Brzeziński,wydarzeń Moczulski|1979w Warszawie 1939–1949''}}. Wśród nich znaleźli się m.in. [[Stefan Jaracz]], [[Leon Schiller]], [[Zbigniew Sawan]], [[Janusz Warnecki]], [[Elżbieta Barszczewska]] i [[Zofia Małynicz]]. Większość z nich została wywieziona do [[Auschwitz-Birkenau|KL Auschwitz]], wszyscy z wymienionych przeżyli{{r|eteatr}}{{odn|Bartoszewski,''Kronika Brzeziński,wydarzeń Moczulski|1979w Warszawie 1939–1949''}}. 11 marca 1941 w [[Palmiry|Palmirach]] rozstrzelano 21 osób{{odn|Krzeysztof Dunin-Wąsowicz|1984: ''Warszawa w latach 1939–1945''}}.

Opinia aktorki Marii Malickiej o Igo Symie przedstawiona w 1986{{odn|Maciej Nowak|1997: '' Po tylu latach wszystko wraca''}}:

<ref name="eteatr">Stanisław Marczak-Oborski: [http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/9633.html ''Egzekucja Igo Syma''], [w:] ''Teatr czasów wojny'', „Kalendarz Teatralny”, 1991.]<!-- SPRAWDŹ TO MIEJSCE! (NIESPAROWANE NAWIASY KWADRATOWE) --></ref>

* {{Cytuj|odn=tak|autor=Władysław_Bartoszewski, /Bogdan_Brzeziński, /Leszek_Moczulski|tytuł=Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949|wydawca=Państwowe Wydawnictwo Naukowe|miejsce=Warszawa|data=1970|s=43}}

* {{Cytuj|odn=tak|autor=Roman Włodek|tytuł=Igo Sym (1896-1941), aktor filmowy, kabaretowy, teatralny, dyrektor teatru|opublikowany=Polski Słownik Biograficzny|wolumin=46|miejsce=Kraków|data=2009–20102009-2010|url=https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/igo-sym-1896-1941-aktor-filmowy-kabaretowy-teatralny-dyrektor-teatru}}

* {{Cytuj|odn=atak|autor=Mirosław Derecki|tytuł=Roman Niewiarowicz contra Igo Sym. Z cyklu: Weekend wspomnień Mirosława Dereckiego.|czasopismo=Gazeta w Lublinie|data=1998|numer=85|s=6}}

* {{Cytuj|odn=btak|autor=Mirosław Derecki|tytuł=Wyrok na „króla amantów”. Z cyklu: Weekend wspomnień Mirosława Dereckiego.|czasopismo=Gazeta w Lublinie|data=1998|numer=79|s=4}}