Ruch oporu w Auschwitz: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Starscream (dyskusja | edycje) m poprawa linków |
m szablon:źródła |
||
Linia 1:
{{źródła}}
'''Ruch oporu''' w [[Auschwitz-Birkenau|Auschwitz]] zrodził się z niebędnej do przeżycia samopomocy więźniarskiej. Wielu więźniów trafiało do Auschwitz ze środowisk partyzanckich, przygotowanych do działalności konspiracyjnej.
Linia 6 ⟶ 7:
*przygotowywanie ewentualnego powstania zbrojnego.
Wielką trudnością w tworzeniu jednego ruchu były podziały wewnątrz obozu, różnice narodowościowe i językowe, bariery dystansu między podobozami. Jednak dochodziło do jednoczenia sił, głównie wśród polskich więźniów. Jedynym wybuchem zbrojnym do jakiego doszło w Auschwitz był bunt [[Sonderkommando]]{{fakt}}.
Pierwsze organizacje obozowego ruchu oporu zaczęły powstawać już w drugiej połowie [[1940]] r. – zakładali je głównie Polacy: [[Stanisław Dubois]], [[Norbert Barlicki]], Julian Wieczorek, [[Juliusz Rydygier]], Stefan Bratkowski{{fakt}}.
Bardzo aktywni byli osadzeni w Auschwitz zawodowi żołnierze. W październiku 1940 roku rotmistrz [[Witold Pilecki]] (w obozie przebywał pod nazwiskiem Tomasz Serafiński) zorganizował grupę pod nazwą [[Związek Organizacji Wojskowej]] (ZOW). Pilecki trafił do obozu [[22 września]] 1940 roku. Dobrowolnie przyłączył się do grupy zatrzymanych podczas [[łapanka|łapanki]] w [[Warszawa|Warszawie]]. Później uciekł z obozu, by wynieść dokumenty o hitlerowskich zbrodniach oraz przygotować plany odbicia obozu i uwolnienia więźniów. Uciekając, przekazał kierownictwo majorowi Zygmuntowi Bończy-Bohdanowskiemu (rozstrzelany w Auschwitz 11 października 1943 roku) i kapitanowi Henrykowi Bartosiewiczowi. Praca ZOW polegała głównie na załatwianiu żywności i ciepłej odzieży. Podnoszono też na duchu więźniów, przekazywano informacje z wolności i przekazywano poza obóz relacje za pośrednictwem uciekinierów. W lutym 1941 r. pułkownik [[Kazimierz Rawicz]] (w obozie pod nazwiskiem Jan Hilkner) założył w obozie Związek Walki Zbrojnej (ZWZ). Istniało też kilka innych organizacji utworzonych przez polskich wojskowych.
Jesienią 1941 r. zaczęły działać grupy prawicowe, rekrutujące się z sympatyków [[Narodowa Demokracja|Narodowej Demokracji]] i [[Obóz Narodowo-Radykalny|Obozu Narodowo-Radykalnego]]{{fakt}}. Ich inicjatorami byli profesor [[Roman Rybarski]] (rozstrzelany [[6 marca]] 1942 r.) i [[Jan Mosdorf]] (rozstrzelany [[11 października]] 1943 r.).
Pod koniec 1941 roku ZWZ zainicjował akcję scaleniową. Dowództwo objął pułkownik Rawicz (ZWZ). Na czele stał komitet w składzie: Rybarski - przewodniczący (Endecja), Dubois (PPS), Mosdorf (reprezentował grupy młodzieżowe) oraz Rawicz i Pilecki.
Komitet działał do sierpnia 1942 roku, do czasu wywiezienia do KL Mauthausen Rawicza. Dowództwo po nim przejął pułkownik Juliusz Gilewicz (rozstrzelany [[11 października]] 1943 r.). W 1943 roku Niemcy podjęli szereg akcji przeciwko ruchowi oporu. Kierownictwo wojskowe zostało rozbite. W zbiorowych egzekucjach – [[25 stycznia]] 1943 r. i [[11 października]] 1943 r., zginęło 105 więźniów - działaczy wojskowych i politycznych.
Represje nie zdusiły ruchu oporu. Tuż po zgładzeniu działaczy powstały dwa nowe ośrodki. Lewicowy, złożony z byłych członków PPS, komunistów i bezpartyjnych, działał w obozie macierzystym Auschwitz. Należał do niego m.in. późniejszy premier PRL [[Józef Cyrankiewicz]]{{fakt}}. Drugi ośrodek powstał w Birkenau, gdzie funkcjonowało w 1943 r. kilka grup, kontaktujących się z podziemiem w KL Auschwitz. W szpitalu istniała komórka konspiracyjna [[Alfred Fiderkiewicz|Alfreda Fiderkiewicza]]. Należał do niej m.in. [[Tadeusz Borowski (poeta)|Tadeusz Borowski]]. Od lata 1943 roku istniała też podziemna organizacja kobieca.
Niezależnie od grup polskich na przełomie lat 1942 i 1943 powstały w obozie organizacje więźniów innych narodów – austriacka (komuniści, socjaldemokraci i członkowie [[Brygady Międzynarodowe|Brygad Międzynarodowych]] z wojny domowej w [[Hiszpania|Hiszpanii]]), francuska i belgijska (komuniści), rosyjska (jeńcy wojenni i inteligencja, m.in. generał Dymitr Karbyszew i profesor Iwan Mironow), niemiecka (komuniści, socjaldemokraci i antyfaszyści), czeska i nieliczna kobieca jugosłowiańska (wzięte do niewoli partyzantki).
Z początkiem 1943 r. z inicjatywy Austriaków zaczęto prowadzić tajne rokowania w celu połączenia wszystkich grup – polskich i innych krajów{{fakt}}. W maju tego roku utworzono wspólną organizację – Grupę Bojową Oświęcim (GBO, Kampfgruppe Auschwitz). Na czele stanął Komitet Naczelny: Józef Cyrankiewicz, [[Tadeusz Hołuj]], Ernst Burger i Hermann Langbein. Tajne zebrania GBO odbywały się w piwnicy bloku 4 w Auschwitz. Do międzynarodowej grupy przystąpiły polskie grupy wojskowe, jednakże dopiero w 1944 roku doszło do porozumienia i współpracy, która zaowocowała powołaniem wspólnej Rady Wojskowej Oświęcim. W jej skład weszli z ramienia GBO [[Lucjan Motyka]] i Heinrich Duermayer, a z grupy wojskowej Bernard Świerczyna i Mieczysław Wagner. Rada zajmowała się sprawami wojskowymi. W Monowitz istniała odrębna organizacja z własnym kierownictwem, choć istniał kontakt z GBO. Rada Wojskowa Oświęcim wobec groźby masowej zagłady przygotowywała plany powstania w obozie. Oparto się o plany zrywu więźniów, a także partyzantów poza obozem, przygotowanych jeszcze w 1942 roku przez pułkownika Kazimierza Rawicza. Wówczas uznany został za zbyt śmiały.
W 1944 r. powrócono do planów. Nie doczekały się realizacji, gdyż w drugiej połowie tego roku zaczęto masowo wywozić tysiące więźniów, głównie Polaków i Rosjan, do innych obozów. Dowództwo AK uznało go zarazem za nierealny, m.in. z powodu słabego uzbrojenia.
| |||