|
[[Grafika:Black Hawk.jpg|thumb|400px|right|<center>Czarny Jastrząb<br>([[1767]] - [[1838]])</center>]]
'''Czarny Jastrząb''' ([[język angielski|ang.]] ''Black Hawk'', właśc. '''Ma-ka-tai-me-she-kia-kiak''', [[1767]] - [[3 października]] [[1838]]) - wódz wojenny [[Saukowie|Sauków]] i [[Lisy (Indianie)|Lisów]].
Urodził się w Saukenak, w dzisiejszym Rock Island w [[Illinois (stan w USA)|Illinois]]. W wieku 15 lat został "dzielnym". Tytuł ten przysługiwał wojownikowi, który zabił lub ranił wroga. Wykazał się w walkach przeciwko plemieniu [[Osagowie|Osagów]], dzięki czemu został wodzem wojennym.
Czarny Jastrząb był wierny tradycjom swoich przodków. Nie przyjął [[chrześcijaństwo|chrześcijaństwa]], zabraniał picia [[alkohol|alkoholu]]. Jednak w przeciwieństwie do innych znaczących wojowników, nie wziął sobie kilku żon. Całe życie spędził z jedną kobietą - '''Śpiewającym Ptakiem'''.
W [[1804]] Amerykanie zaprosili Sauków na rozmowy pokojowe. Niektórzy wodzowie udali się do St. Louis gdzie zostali poczęstowani alkoholem i zaproponowano im podpisanie traktatu, który oddawał [[Stany Zjednoczone|Stanom Zjednoczonym]] 6 milionów hektarów terenów plemiennych w zamian za nieco ponad 2 tysiące dolarów. Czarny Jastrząb nie uznał traktatu argumentując, że został on podpisany bez wiedzy plemienia, a wodzowie nie mieli upoważnienia do jego zatwierdzenia. Amerykanie nie uznali argumentacji wodza.
Do poważnych napięć doszło, gdy Amerykanie rozpoczęli w [[1808]] budowę fortu na nabytych terenach. Czarny Jastrząb ruszył by go zniszczyć, lecz wycofał się wobec przeważających sił wroga.
Gdy w [[1812]] wybuchła [[Wojna 1812|wojna amerykańsko-brytyjska]], Czarny Jastrząb wspierał w niej Brytyjczyków. Tymczasem główny wódz obu plemion, [[Keokuk]], był stronnikiem Amerykanów. Rozdźwięki w plemionach pogłębiły się, gdy Keokuk oddał Stanom Zjednoczonym wszystkie tereny plemienne, położone na wschód od [[Missisipi (rzeka)|Missisipi]].
[[Image:Saki indian and Musquake indian0036v.jpg|thumb|350px|left|Wojownicy z okresu Wojny Czarnego Jastrzębia]]
W [[1832]] Czarny Jastrząb wraz z 400 indiańskimi rodzinami przekroczył rzekę, by osiedlić się na oddanym przez Keokuka terenie w widłach rzek Mississippi i [[Rock (rzeka)|Rock]] na północy dzisiejszego stanu [[Illinois]]. Wywołało to panikę wśród białych osadników, którzy poprosili rząd o pomoc. Gubernator powołał [[milicja|milicję]], do której zgłosiło się 1600 ochotników (wśród nich był [[Abraham Lincoln]]). Gdy Czarny Jastrząb dowiedział się o powołaniu milicji, postanowił wycofać się. Wysłał emisariuszy, którzy mieli powiadomić milicję o zamiarach Indian. Biali zabili posłów. Oddział milicji zaatakował wojowników. Potyczka kosztowała życie 11 ochotników i 3 Indian. Rozpoczęła się tzw. [[Wojna Czarnego Jastrzębia]].
Do Sauków i Lisów przyłączyli się wojownicy z plemion [[Winnebago]] i [[Potawatomi]]. Indianie rozpoczęli rajdy na wsie i farmy. Wśród osadników wybuchła panika, tysiące z nich uciekały.
Siły Czarnego Jastrzębia były zbyt małe, by stawić czoła ścigającym ich żołnierzom. Wódz postanowił schronić się za Mississippi. 2 sierpnia [[1832]] przeprawiający się przez rzekę Indianie zostali zaatakowani przez okręt wojenny. Ci, którym udało się przedostać na drugi brzeg padli ofiarą [[Dakotowie|Siuksów]], którzy wspomagali Amerykanów. Z 500 ludzi Czarnego Jastrzębia przeżyło około 150. Wojna, która kosztowała życie 72 białych i 450 - 500 Indian, dobiegła końca.
Czarny Jastrząb poddał się Amerykanom. Został uwięziony i przez kilka miesięcy obwożony w klatce po miastach, gdzie wystawiano go na widok publiczny. Po uwolnieniu wrócił do [[Iowa]]. Przez kilka ostatnich miesięcy życia był obiektem podziwu wśród białych. Często zapraszano go na obrady lokalnych władz.
Czarny Jastrząb zmarł w swoim domu nad brzegami Des Moines River [[3 października]] [[1838]]. Podczas swojego ostatniego publicznego wystąpienia, [[4 lipca]] [[1838]], powiedział: ''Przed kilku laty walczyłem przeciwko wam. Robiłem źle... być może... Lecz przeszłość została pogrzebana. Zapomnijmy o tym. Rock River to piękny kraj. Kochałem swoje wsie, pola i domy moich ludzi. Teraz on jest wasz. Dbajcie o niego tak, jak my''. Został pochowany zgodnie z indiańskim zwyczajem ubrany w mundur, który otrzymał od generała Jacksona.
W [[1891]] w pobliżu Rock Island, w miejscu gdzie niegdyś istniało Saukenak, stanął majestatyczny, granitowy pomnik Czarnego Jastrzębia dłuta Laredo Tafta.
[[Kategoria:wodzowie indiańscy]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1767]][[Kategoria:Zmarli w 1838]]
[[ca:Black Hawk]]
[[de:Black Hawk (Häuptling)]]
[[en:Black Hawk (chief)]]
[[fr:Black Hawk (chef amérindien)]]
[[tr:Black Hawk (şef)]]
| 