Karlizm: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m robot dodaje: eu:Karlismo |
m linki |
||
Linia 1:
[[Image:Karlisci.gif|thumb|right|200px|''Comunion Tradicionalista'']]
'''Karlizm''' - zespół poglądów politycznych i społecznych, charakterystyczny dla [[Hiszpania|Hiszpanii]] [[XIX wiek|XIX]] i [[XX wiek|XX]] wieku. Karliści zmierzali do odtworzenia mocarstwowej Hiszpanii poprzez reformy konserwatywne, prokatolickie, antydemokratyczne i antyliberalne w duchu [[Legitymizm|legitymistycznym]]. Program ten nie był do końca spójny, rodził się stopniowo, w opozycji do poczynań kolejnych postępowych rządów [[Madryt|madryckich]].
Pierwotnie mianem karlistów określano zwolenników [[infant]]a [[Don Carlos, hrabia Molina|Karola Marii Izydora]], który - zgodnie z [[Prawo salickie|prawem salickim]], którym do tego czasu posługiwali się hiszpańscy [[Burbonowie]] - powinien był w [[1833]] objąć tron [[Hiszpania|Hiszpanii]] po śmierci swego brata [[Ferdynand VII |Ferdynanda VII ]]. Karlistów, reprezentujących kręgi katolickie i konserwatywne, ubiegli jednak zwolennicy reform, który doprowadzili do proklamowania królową trzyletniej [[Izabela II Hiszpańska|Izabeli II]].
Przez cały [[XIX wiek]] zwolennicy Karola oraz jego potomków podejmowali zbrojne powstania oraz toczyli walkę w sferze [[metapolityka|metapolitycznej]]. Przez ten czas skupiali wokół siebie środowiska [[tradycjonalizm|tradycjonalistyczne]], które sprzeciwiały się przekształceniu Hiszpanii w [[monarchia konstytucyjna|monarchię konstytucyjną]], a następnie w [[republika|republikę]].
Podczas [[Hiszpańska wojna domowa|wojny domowej]] [[1936]]-[[1939]] karliści poparli [[Francisco Franco|gen. Franco]], tworząc zmilitaryzowane formacje zwane ''requetes'' (ochotnicy). Karlistowskie ''requetés'' stanowiły jedną z trzech najważniejszych formacji wojskowych frankistów, obok [[Falanga (partia)|Falangi]] oraz jednostek czarnych [[muzułmanie|muzułmanów]] z [[Maroko|Maroka]]. Ponieważ gen. Franco obawiał się konfliktów między [[konserwatyzm|konserwatywnymi]] karlistami, a [[nacjonalizm|nacjonalistyczną]] Falangą, w [[1937]] roku przymusowo połączył obie organizacje, tworząc Hiszpańską Falangę Tradycjonalistyczną.
Karliści byli zrzeszeni w tzw. ''Comunion Tradicionalista'' (Wspólnota Tradycjonalistyczna). Partia posiadała w okresie wojny domowej wpływy głównie na terenach wiejskich północy Hiszpanii, szczególnie w prowincji [[Nawarra]], wówczas jeszcze w połowie [[Baskowie|baskijskiej]], a także w części Starej Kastylii i w [[Katalonia|Katalonii]]. Na południu grupowała głównie inteligencję z [[Andaluzja|Andaluzji]].
Tradycyjnym nakryciem głowy karlistów był czerwony beret, którym często zastępowali hełm bojowy, pomimo, że stanowili wówczas dogodny i wyraźny cel dla przeciwnika. Hymnem karlistów jest pieśń [[Oriamendi]].
W [[1969]] gen. Franco przywrócił w Hiszpanii monarchię, doprowadzając do powołania na tron [[Jan Karol I Hiszpański|Jana Karola]], który jednak nie reprezentował karlistowskiej linii dynastii Burbonów, gdyż ta wygasła po mieczu w [[1936]] ze śmiercią Dona Alfonsa Karola, po czym prawa karlistowskie przeszły, nie bez sprzeciwu innych pretendentów, na byłego króla [[Alfons XIII|Alfonsa XIII]] i jego potomków. Po śmierci gen. Franco karliści stracili jakiekolwiek wpływy polityczne. Pomimo tego do dziś nadal istnieje partia karlistowska - ''Comunión Tradicionalista Carlista''.
===Zobacz też:===
|