Mątki (województwo warmińsko-mazurskie): Różnice pomiędzy wersjami

'''Mątki''' (niem. Mondtken) – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[gmina Jonkowo|gminie Jonkowo]].

Wieś została założona przez [[Kapituła Warmińska|Kapitułę Warmińską]] w [[1348]]r. Akt lokacyjny został wystawiony dnia 14 sierpnia i przyznawał 50 włók ziemi niejakiemu Muntenowi. W roku [[1782]] liczyła 32 mieszkańców, a przyrost naturalny był dodatni aż do 1895r.. Aktualnie wieś liczy około 400 osób i ciągle się rozrasta.

Nazwa wzięła się od pierwszego lokatora – Montken (Mątki). W latach 1516 – 1521 wieś została kilka razy odwiedzona przez [[Mikołaj Kopernik|Mikołaja Kopernika]], który jako administrator dóbr kapituły warmińskiej dokonywał lokalizacji nowych gospodarstw.

Rano 4 lutego [[1807]]r. część korpusu napoleońskiego pod dowództwem gen. Soulta wyruszyła ze wsi Bergfreid w kierunku Mondtken. Była tu również rozlokowana część armii francuskiej. W [[1825] r. [[asesor]] rejencji królewieckiej Reinhold Bernhard Jachman odbyła się wizytacja szkół powiatu olsztyńskiego, w szkole w Mątkach nauczał Piotr Fresa. Według kroniki parafialnej kościoła w Jonkowie wieś zamieszkana była prawie w całości przez ludność pochodzenia polskiego. W latach 1860 – 1866 w Mątkach panowała epidemia cholery, która pochłonęła liczne ofiary. Zmarłych chowano po lewej stronie drogi na [[Olsztyn]], ten swoisty cmentarz został zlikwidowany w [[1911]]r. w związku z przebudową drogi. Dezynfekcję wsi przeprowadził Bernard Sabelek, a mieszkańcy Mątek złożyli ślubowanie, że corocznie 16 sierpnia w dzień św. Rocha będą pielgrzymować do kościoła w Jonkowie.

== [[Jan Hanowski]] ==

Szczególnie znaną i szanowaną postacią był urodzony 1 lutego 1873r[[1873]] r. w Mątkach ksiądz Jan Hanowski. Najstarszy z sześciorga dzieci Jana i Elżbiety z Bludaów. Po ukończeniu gimnazjum w Olsztynie studiował w Wyższym Seminarium Duchowym w Braniewie. 28 stycznia 1900r[[1900]]r. przyjął święcenia kapłańskie we Fromborku[[Frombork]]u od księdza Biskupa Andrzeja Thiela. Pracował kolejno jako proboszcz parafii w Postolinie[[Postolin]]ie na Powiślu (1900 – 1901), w [[Barczewo|Barczewie]] (1901 – 1907), administrator parafii w Straszewie pod Sztumem[[Sztum]]em (1907 – 1913), proboszcz w Gietrzwałdzie[[Gietrzwałd]]zie (1913 – 1924) oraz proboszcz i dziekan współkatedry św. Jakuba w Olsztynie (1924 – 1948). Z sympatią odnosił się do ruchu polskiego na Warmii i utrzymywał stałe kontakty z [[Andrzej Samulowski|Andrzejm Samulowskim]], księdzem [[Wacław Osiński|Wacławem Osińskim ]]– prezesem IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech i [[Seweryn Pieniężny|Sewerynem Pieniężnym]] – wydawcą „Gazety Olsztyńskiej”. W 1939r[[1939]]r. otrzymał tytuł honorowego kanonika Kapituły Warmińskiej. W 1945r[[1945]]r. uratował kościoły olsztyńskie przed zniszczeniem uzyskując zaświadczenie zakazujące palenia i grabieży obiektów sakralnych od sowieckiego komendanta wojennego miasta Olsztyn. Zmarł 10 lipca 1968r[[1968]]r., jest pochowany na jonkowskim cmentarzu parafialnym.

We wsi znajdują się dwie kapliczki: pierwsza*Pierwsza w środku wsi a druga naprzeciw szkoły. Pierwsza powstała pod koniec XVIIw. Była początkowo z drewna a po pożarze z 1896r[[1896]]r. została odbudowana z cegły. W kapliczce była kiedyś figura św. Barbary, patronki dobrej śmierci a później w górnej części krucyfiks i dzwon, natomiast w dolnej Matka Boska z Dzieciątkiem Jezus, trzymającym w ręku kulę ziemską. W 1945r. została uszkodzona przez pocisk artyleryjski , odrestaurował ją w 1951r. Franciszek Dolewski i murarz Jan Redzkich. Po raz drugi została gruntownie odnowiona w 1973r. dzięki pracy i ofiarności mieszkańców wsi.