Łącko (województwo małopolskie)
Łącko – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Łącko, u ujścia potoku Czarna Woda do Dunajca (nad jego lewym brzegiem). Pod względem geograficznym znajduje się w Beskidzie Wyspowym i w Beskidzie Sądeckim[4]. Jest siedzibą gminy Łącko.
| wieś | |
 Widok na Łącko z Cebulówki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
400 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) |
2965[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
33-390[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KNS |
| SIMC |
0445104 |
Położenie na mapie gminy Łącko  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego  | |
 49°33′26″N 20°26′08″E/49,557222 20,435556[1]
| |
Integralne części wsi edytuj
| przysiółki | Browary, Brzyzki, Cebulówka, Ciosówka, Kawulówka, Kiczanki, Kołoska, Kopanie, Kozówka, Pod Drapą, Pożogi, Tarnawa, Wójcikówka, Wolaki, Wysokie, Zagrody, Złotne |
| części wsi | Babia, Bindasówka, Boconiec, Dolina, Dunajczyska, Janczurówka, Jeżowa, Kiercówka, Kopytówka, Krakowska, Palarnia, Pasternia, Średnia Droga |
Historia edytuj
Wieś ma metrykę średniowieczną i jest notowana od XIII wieku. Według różnych źródeł historycznych jeszcze przed 1256 rokiem miejscowość była własnością polskiego krzyżowca Piotra Wydżgi herbu Janina. Za jego czasów w okolicy wsi znajdowały się podobno kopalnie złota[7].
Wieś duchowna, własność klasztoru klarysek w Starym Sączu, położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie sądeckim województwa krakowskiego[8].
W 1603 roku polski lekarz Sebastian Petrycy pisał o leczniczych właściwościach lokalnych żelazistych wód mineralnych, których źródła znajdowały się w pobliżu Łącka. Z kolei geograf i publicysta Franciszek Siarczyński zanotował, że w pobliżu drogi do wsi ze skał sączą się obficie skalne oleje; dla tego ludzie stawali i smarowali nimi wozy[7].
Do roku 1772 własność klasztoru Klarysek w Starym Sączu, następnie dobra kameralne rządu austriackiego w prowincji Galicja (w zaborze austriackim wynikiem kolonizacji józefińskiej w latach 1772–1914 pod nazwą Wiesendorf).
W XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego miejscowość wymieniona została jako wieś wraz z przysiółkami: Łącko z Wolakami i Łączkami. Liczyły one wówczas 1571 mieszkańców wyznania rzymskokatolickiego. We wsi znajdowała się dwuklasowa szkoła ludowa oraz szpital ubogich założony w 1576 roku przez zakonnice ze Starego Sącza[7].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łącko. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Zabytki edytuj
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[9].
- Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela i św. Michała Archanioła, otoczenie, drzewostan, ogrodzenie.
| Zwierzęta | Konie | Bydło | Owce | Świnie |
|---|---|---|---|---|
| Liczba | 86 | 546 | 277 | 140 |
Gospodarka edytuj
Łącko oraz cała gmina Łącko znana jest z sadów jabłkowych oraz lokalnej śliwowicy. Działa tu Łącki Bank Spółdzielczy.
Kultura edytuj
Bardzo mocno rozwija się tutaj rodzimy folklor kontynuowany w zespołach regionalnych: „Małe Łącko”, „Górale Łąccy” oraz w Orkiestrze Dętej im. Tadeusza Moryto.
Corocznie w maju organizowane jest w Łącku Święto Kwitnącej Jabłoni — impreza, podczas której prezentowane są stroje, zespoły ludowe i orkiestry dęte regionu. We wrześniu natomiast odbywa się święto owocobrania połączone od kilku lat ze świętem łąckiej śliwowicy.
Ochotnicza straż pożarna edytuj
Ochotnicza Straż Pożarna w Łącku powstała w 1889 roku, od 1995 roku działa w krajowym systemem ratowniczo-gaśniczym, posiada na wyposażeniu cztery samochody bojowe Mercedes Benz Atego 1326 GBA 2,5/20, GCBA 6/32 Jelcz 315,GBARt Iveco Eurocargo i GLM 8 Ford Transit IV[11].
Demografia edytuj
Ludność według spisów powszechnych, w 2009 roku według PESEL[10][12][13][14].
| Rok | 1900 | 1921 | 1931 | 2002 |
|---|---|---|---|---|
| Liczba | 276 | 344 | 388 | 604 |
Galeria edytuj
-
-
Rynek w Łącku -
Siedziba urzędu gminy -
Czarna Woda przepływająca przez Łącko -
Ilustracja do książki „Tatry w dwudziestu czterech obrazach” (Macieja) Bogusza Zygmunta Stęczyńskiego. Oryginalny podpis: „Wieś Łącko. Rys. z nat. 1851 B. Stęczyński i ryt. 1859” -
Upamiętnienie Żydów z Łącka na terenie Muzeum – Miejsca Pamięci w Bełżcu
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 72034
- ↑ Wieś Łącko w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-02-19], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 692 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. V, hasło "Łącko". nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1884. s. 628. [dostęp 2019-06-16].
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 103.
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-14].
- ↑ a b Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder. Bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, tom XII, "Galizien", Wien 1907
- ↑ OSP Łącko – Nowy Sącz [online], nowysacz112.pl [dostęp 2017-12-13] (pol.).
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom XII – Województwo Krakowskie i Śląsk Cieszyński, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925
- ↑ Statystyka Polski , t. XXVI, Warszawa 1926, Główny Urząd Statystyczny
- ↑ Statystyka Polski seria C ,z . 88 Warszawa 1938 Główny Urząd Statystyczny
Linki zewnętrzne edytuj
- Łącko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 628.
- Gminny portal mapowy
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona