Łeonid Kadeniuk
Łeonid Kostiantynowycz Kadeniuk, ukr. Леонід Костянтинович Каденюк (ur. 28 stycznia 1951 we wsi Kliszkiwci w rejonie chocimskim obwodu czerniowieckiego, zm. 31 stycznia 2018 w Kijowie[1]) – ukraiński kosmonauta, pierwszy i jedyny kosmonauta niepodległej Ukrainy, Bohater Ukrainy, poseł Rady Najwyższej Ukrainy IV kadencji.
 Łeonid Kadeniuk (1997) | |
| Data i miejsce urodzenia |
28 stycznia 1951 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Funkcja |
specjalista ładunku |
| Łączny czas misji kosmicznych |
15 dni 16 godzin 34 minuty |
| Misje | |
| Stopień wojskowy | |
| Wyuczony zawód |
pilot wojskowy |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys edytuj
W 1967 roku, po ukończeniu szkoły średniej z medalem srebrnym rozpoczął studia w Wyższej Szkole Lotnictwa Wojskowego w Czernihowie (CzWWAUL).
Po ukończeniu w 1971 roku CzWWAUL i otrzymaniu dyplomu inżyniera-pilota o specjalności „pilotaż i obsługa statków powietrznych” pracował na stanowisku instruktora pilota CzWWAUL.
W sierpniu 1976 roku trafił do grupy radzieckich kosmonautów wahadłowca kosmicznego Buran.
W 1977 roku ukończył studia w centrum szkoleniowym pilotów doświadczalnych w Achtubinsku. Otrzymał dyplom i kwalifikacje pilota doświadczalnego.
W latach 1977–1979 przeszedł szkolenie i otrzymał kwalifikacje kosmonauty-testera.
Od 1977 do 1983 – kosmonauta-tester grupy wahadłowca kosmicznego Buran.
W latach 1984–1988 – pilot doświadczalny Instytutu Badań i Nauki Sił Powietrznych ZSRR w Achtubinsku.
W latach 1988–1996 – kosmonauta-tester, pilot doświadczalny wahadłowca kosmicznego Buran.
W 1989 ukończył Moskiewski Instytut Lotniczy – wydział budowy samolotów.
W latach 1988–1990 odbył szkolenie inżynieryjne i lotnicze w ramach programu Buran jako dowódca wahadłowca.
Brał udział w pracach zmniejszenia trajektorii przy podejściu do lądowania promu kosmicznego Buran na samolotach MiG-31 i MiG-25.
W latach 1990–1992 został przeszkolony w pełnym zakresie jako dowódca statku transportowego Sojuz-TM.
Po rozpadzie Związku Radzieckiego Kadeniuk pozostał w rosyjskich siłach kosmicznych i przyjął obywatelstwo rosyjskie. W 1995 roku, podczas przygotowań do pierwszej ukraińskiej misji kosmicznej, zgłosił się na ochotnika do wzięcia udziału i wrócił do ojczyzny. W tymże roku otrzymał obywatelstwo ukraińskie[2].
W ramach przygotowań do lotów kosmicznych i podczas pracy testowych odbył unikatowe szkolenia w dziedzinie inżynierii i lotnictwa. Szkolenie obejmowało statki kosmiczne Sojuz, Sojuz-TM, Buran, stację kosmiczną Salut, częściowo kompleks orbitalny Mir i amerykańskie wahadłowce Space Shuttle.
Uczestniczył w projektowaniu i testowaniu systemów lotniczych i kosmicznych, w projektowaniu ich szkiców i modeli, jak również systemów testowych lotów.
Latał na ponad 50 rodzajach i modyfikacjach statków powietrznych różnego przeznaczenia, głównie myśliwcach, a także na amerykańskich samolotach szkoleniowych Northrop T-38.
W ramach przygotowań do lotu kosmicznego został przeszkolony do prowadzenia eksperymentów naukowych na pokładzie statku kosmicznego w różnych dziedzinach: biologia, medycyna, metrologia, ekologia, badanie zasobów naturalnych Ziemi z kosmosu, geologia, astronomia, geobotanika.
W 1995 roku zakwalifikował się do grupy kosmonautów w Narodowej Agencji Kosmicznej Ukrainy.
W NASA został przeszkolony do lotów kosmicznych na amerykańskich statkach wielokrotnego użytku jako specjalista ładunku.
W dniach 19 listopada – 5 grudnia 1997 roku odbył swój jedyny lot kosmiczny. Wziął udział w misji STS-87 amerykańskiego wahadłowca Columbia.
W 1998 roku Łeonid Kadeniuk otrzymał stopień generała majora Sił Zbrojnych Ukrainy[3]. Został zastępcą Generalnego Inspektora Generalnego Inspektoratu Wojskowego przy Prezydencie Ukrainy ds. Lotnictwa i Kosmonautyki.
W latach 2002–2006 był posłem IV kadencji Rady Najwyższej Ukrainy.
Był autorem pięciu prac naukowych.
Lot wahadłowcem Columbia edytuj
W okresie od 19 listopada do 5 grudnia 1997 roku uczestniczył w locie kosmicznym na amerykańskim wahadłowcu Columbia w misji STS-87. Podczas lotu przeprowadził eksperymenty biologiczne w ramach ukraińsko-amerykańskiego programu badawczego dotyczące trzech gatunków roślin: rzepy, soi i mchu. Głównym celem eksperymentu było zbadanie wpływu nieważkości na fotosyntezę roślin, zapłodnienie i rozwój zarodka, ekspresji genów w tkankach nasion soi i rzepy, zawartości fitohormonów w roślinach rzepy, na metabolizm węglowodanów i ultrastruktury komórek siewek soi, procesu zniszczenia siewek soi grzybem chorobotwórczym Phytophthora. Oprócz tego, podczas lotu kosmicznego przeprowadzono eksperymenty Instytutu Badań Systemowych Człowieka na temat „Człowiek i stan nieważkości”.
Wykaz lotów edytuj
| Lot kosmiczny, w którym uczestniczył Łeonid K. Kadeniuk | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| L.p. | Data startu | Statek kosmiczny | Data lądowania | Funkcja | Czas trwania | |
| 1 | 19 listopada 1997 | STS-87 Columbia F-24 |
5 grudnia 1997 | specjalista ładunku | 15 dni 16 godzin 34 minut | |
| Łączny czas spędzony w kosmosie – 15 dni 16 godzin 34 minuty | ||||||
Odznaczenia edytuj
- Order „Złota Gwiazda” Bohatera Ukrainy
- Order Za Zasługi III klasy (Ukraina)
- Order „Za odwagę” I klasy (Ukraina)
- Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
- Medal jubileuszowy „60 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
- Medal jubileuszowy „70 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
- Medal za Lot Kosmiczny (NASA Space Flight Medal, 1997)
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Умер первый космонавт Украины Леонид Каденюк, gordonua.com (dostęp: 31 stycznia 2018).
- ↑ Леонид Константинович Каденюк. Первый украинский космонавт. Peoples.ru. Люди
- ↑ Указ Президента України № 33/98 від 20 січня 1998 року «Про присвоєння Л. Каденюку військового звання»
- ↑ Zmarł pierwszy ukraiński kosmonauta Leonid Kadeniuk [online], www.gazetaprawna.pl, 31 stycznia 2018 [dostęp 2024-03-02] (pol.).
- ↑ Leonid Kadeniuk nie żyje. Był pierwszym ukraińskim kosmonautą [online], www.rmf24.pl [dostęp 2024-03-02] (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Biogram na stronie Spacefacts (ang.)
- Biografia na stronie astronaut.ru (ros.)
- Леонід Каденюк: Україна може втратити статус космічної держави. - bbc.ua (ukr.)
- Biografia na stronie NASA. 1998. [dostęp 2017-04-22]. (ang.).