Śrem (gmina)

Śrem – gmina miejsko-wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie śremskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie poznańskim.

Śrem

gmina miejsko-wiejska
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	śremski
TERC	3026043
Burmistrz	Adam Jan Lewandowski
Powierzchnia	205,83 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	41 621
• gęstość	202,2 os./km²
Nr kierunkowy	61
Tablice rejestracyjne	PSE
Adres urzędu: pl. 20 Października 1 63-100 Śrem
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 32
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Śrem
Położenie na mapie Polski Śrem
52°05′N 17°01′E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Siedziba gminy to Śrem.

Według danych z 31 marca 2011 gmina liczyła 41 082 mieszkańców. Natomiast według danych z 31 grudnia 2019 roku gminę zamieszkiwało 42 155 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z 1 stycznia 2007 roku gmina Śrem ma obszar 205,83 km², w tym:

• użytki rolne: 22,09%,
• użytki leśne: 16,85%,
• zabudowania: 5,89%,
• zbiorniki wodne i rzeki: 2,29%,
• użytki ekologiczne: 0,34%,
• pozostałe: 2,54%.

Gmina stanowi 35,88% powierzchni powiatu.

Położenie geograficzne

Gmina Śrem położona jest w zachodniej części Polski oddalona od Poznania o ok. 40 km. W gminie rzeka Warta zmienia bieg z kierunku zachodniego na północny. Znajduje się na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej, obręb tzw. Odcinka Śremskiego Pradoliny Warciańsko-Odrzańskiej, czyli Kotliny Śremskiej, wchodzącej w skład większej Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej.

Gmina Śrem jest elementem powiatu śremskiego, graniczy z gminami: Brodnica, Czempiń, Dolsk, Kórnik, Krzywiń, Książ Wielkopolski, Zaniemyśl. Tworzy również z gminami: Brodnica, Dolsk, Książ Wielkopolski, Stowarzyszenie Unia Gospodarcza Miast Regionu Śremskiego.

Środowisko przyrodnicze

Rzeźba terenu

Przez Gminę Śrem rozciąga się rozległa forma dolina Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej. W północnej części rozciąga się wysoczyzna morenowa płaska, która w południowej części w wysoczyznę morenową falistą, które zboczem oddzielają się od pradoliny i są poprzecinane dolinami erozyjnymi oraz wałami ozowymi. Na południu gminy występuje również forma pagórkowata z rynnami glacjalnymi, wypełnionymi jeziorami.

Surowce mineralne

Na terenie gminy Śrem występują głównie formy czwartorzędowe, na powierzchni są to formy glacjalne i fluwioglacjalne. Dna rynien glacjalnych pokryte są skałami organogenicznymi i piaskami. Piaski również dominują na powierzchni teras, które głównie pokryte są lasami. Na wysoczyznach z kolei dominują formy akumulacji lądolodu, są to m.in. gliny zwałowe, natomiast w dnach starorzeczy i cieków występują torfy oraz namuły organiczne.

W gminie występują następujące złoża:

• surowców ilastych, wschodnia część gminy, wykorzystywane do produkcji ceramiki budowlanej (złoże "Pysząca");
• kruszywa, znajduje się w Bodzyniewie, Lucinach i Sosnowcu;
• gazu ziemnego, wschodnia część gminy.

Udokumentowany został obszar górniczy oraz czynny jest otwór wiertniczy w Kalejach.

Klimat

Klimat kształtowany jest przez masy powietrza napływające znad Oceanu Atlantyckiego. Przeważają tu zachodnie wiatry, które przynoszą nad miasto łagodne powietrze.

• Średnia temperatura roczna: 7 - 8 °C;
• Liczba dni mroźnych: 30-60;
• Liczba dni z przymrozkami: 100-110;
• Liczba dni zalegania pokrywy śnieżnej: 38-60;
• Średni opad: 550 mm.

Zbiorniki wodne i rzeki

Najważniejszą rzeką jest Warta. Pozostałe wody płynące to rzeka Pysząca oraz kanał Szymanowo-Grzybno. W północnej części gminy zachowały się starorzecza oraz łączące je kanały. Natomiast na południu przeważają liczne jeziora i stawy.

Największym zbiornikiem wodnym jest Jezioro Grzymisławskie, które częściowo położone jest również w gminie Dolsk. W okolicach Dobczyna znajdują się stawy hodowlane, w Śremie (przy granicy miasta z wsiami Gaj i Psarskie) położony jest Zalew Śremski, składający się z dwóch zbiorników retencyjnych.

Gleby, szata roślinna i świat zwierzęcy

Terasa środkowa w pradolinie pokryta jest glebami przesuszonymi kompleksu szóstego i siódmego żytnio-ziemniaczanego słabego i bardzo słabego. Wysoczyzny pokryte są glebami bielicowymi, brunatnymi właściwymi, brunatnymi wyługowanymi oraz czarnymi ziemiami. Są to gleby klas III i IV, kompleksu pierwszego pszennego bardzo dobrego, drugiego pszennego dobrego, trzeciego pszennego wadliwego oraz czwartego żytnio-ziemniaczanego. Terasa zalewowa dolin pokryte są glebami mułowo-torfowymi, murszowymi oraz madami.

Najbardziej zalesionym obszarem jest pradolina. Dominują lasy mieszane, które pełnią funkcje ochronne, zaliczane są do pierwszej grupy lasów. Najwięcej użytków leśnych znajduje się w okolicach Mechlina, Dąbrowy i Kalej. W gminie występują również parki podworskie. Florę stanowią głównie następujące gatunki drzew: dąb, grab, jesion, klon, olcha, wiąz, sosna. Faune stanowią głównie następujące gatunki: bóbr, daniel dzik, jeleń, lis, sarna, wydra, zając, a także liczne gatunki ptaków (150), ryb i płazów.

Ochrona środowiska przyrodniczego

Główną formą ochrony przyrody w gminie jest tworzenie i utrzymywanie rezerwatów i parków krajobrazowych. Na terenie gminy znajdują się Rezerwat Przyrody "Czmoń", Park Krajobrazowy im. gen. Dezyderego Chłapowskiego, Rogaliński Park Krajobrazowy, Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy "Łęgi Mechlińskie", a także użytki ekologiczne i pomniki przyrody.

Podstawowymi działaniami gminy w zakresie ochrony środowiska są dwa dokumentami programowe:

• Program Ochrony Środowiska dla Gminy Śrem - głównym celem tego programu jest zrównoważony rozwój gminy, a także zadania pozwalające zapewnić odpowiednie warunki życia mieszkańców przy zakładanym rozwoju gospodarczo-społecznym;
• Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Śrem - uchwalony 26 czerwca 2008, mający na celu gospodarkę wszystkimi rodzajami odpadów komunalnych oraz określa sposoby finansowania tej gospodarki.

W zakresie edukacji proekologicznej gmina prowadzi m.in. następujące przedsięwzięcia: konkurs "Puszkobranie", podczas którego uczniowie szkół oraz dzieci uczęszczające do przedszkoli zbierają puszki aluminiowe; kampania "Zbierajmy zużyte baterie", której efektem jest zebranie w 2009 roku 3308 kg odpadów; tworzenie spotów telewizyjnych promujących selektywną zbiórkę zużytych baterii oraz sprzętu elektrycznego i elektronicznego; organizacja konkursów o tematyce ekologicznej adresowanych do dzieci i młodzieży; rozprowadzanie wśród mieszkańców ponad 10 tys. toreb wielokrotnego użytku.

Nagrody, wyróżnienia:

• 1995 - otrzymanie I nagrody w konkursie organizowanym przez Radę Ekologiczną przy prezydencie RP i uznany został za najbardziej ekologiczną gminę w Polsce w kategorii gmin miejsko - wiejskich.
• 2002 - zajęcie I miejsce w II edycji Konkursu o Srebrną Puszkę organizowanego przez fundację "Recal" oraz redakcję czasopisma "Przegląd Komunalny".
• 2003 - otrzymanie wyróżnienia za projekt Puszkobranie w IV edycji konkursu Działania proekologiczne i prokulturowe w ramach strategii rozwoju obszarów wiejskich, organizowanym przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego.
• 2003 - otrzymanie nagrody za działania na rzecz ochrony środowiska w I edycji Wielkiego Konkursu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pt. Nasza Gmina w Europie.
• 2004 - burmistrz Śremu został wyróżniony dyplomem przez zarząd NFOŚiGW za zasługi dla rozwoju systemu finansowania ochrony środowiska.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2010:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	40 440	100	20 813	51	19 627	49
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	196		101		95

Dane z 31 grudnia 2009:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	40 345	100	20 787	51,52	19 558	48,48
Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat)	6635	16,45	3213	7,96	3422	8,48
Wiek produkcyjny (18–65 lat)	28 216	69,94	13 694	33,94	14 522	35,99
Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat)	5494	13,62	3880	9,62	1614	4

Współczynnik feminizacji w gminie wynosi 105. Kobiety dominują w starszych grupach wiekowych, natomiast mężczyźni w młodszych. Najbardziej sfeminizowane miejscowości to: Grodzewo, Nochówko, Psarskie i Sosnowiec, a najmniej to Góra, Kaleje, Kawcze, Marszewo, Szymanowo i Tesiny.

W gminie bezrobocie wynosi około 5%, najwyższe jest wśród kobiet i osób młodych. Zauważalny jest systematyczny spadek poziomu bezrobocia w gminie.

• Piramida wieku mieszkańców gminy Śrem w 2014 roku.

Gospodarka

W gminie potencjał gospodarczy stanowią głównie podmioty sektora prywatnego (97,6%). Władze samorządowe tworzą politykę, której celem jest udostępnianie terenów inwestycyjnych położonych poza granicami Śremu, co sprzyja rozwojowi wsi (Nochowo, Psarskie, Zbrudzewo).

Wiodącymi działami gospodarczymi w strukturze podziału przedsiębiorstw są:

• usługi (34%),
• handel (29%),
• budownictwo (16%),
• produkcja (10%),
• transport (7%),
• rolnictwo (2%).

Na potencjał składają się mikropodmioty zatrudniające do 9 pracowników (94,27%), małe przedsiębiorstwa (4,4%) oraz średnie i duże zakłady pracy (1,33%). W rejestrze REGON na terenie gminy Śrem najwięcej jest osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą (89% ogółu) oraz spółek handlowych (5,2% ogółu).

Największymi przedsiębiorstwami w gminie w sektorze prywatnym są:

• Odlewnia Żeliwa Śrem S.A., Śrem;
• Leopol Meble Sp. z o.o., Śrem;
• REHAU, tworzywa sztuczne, Nochowo;
• Dutron, artykuły elektryczne, Psarskie;
• Defor S.A., Śrem;
• DOMO Meble, produkcja mebli, Psarskie;
• Spółdzielnia Inwalidów Warta, Śrem,

natomiast w sektorze publicznym:

• Szpital w Śremie,
• SP ZOZ w Śremie,
• Wielkopolski Ośrodek Reumatologiczny w Śremie,
• Komenda Powiatowa Policji w Śremie,
• Dom Pomocy Społecznej w Śremie.

Śremski Park Inwestycyjny to przygotowane przez gminę tereny w celach inwestycyjnych. Podzielony jest na dwa obszary:

• Obszar Wschodni o powierzchni 12 ha,
• Obszar Zachodni o powierzchni 18 ha.

W grudniu 2006 wschodnia część parku została włączona do Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. W 2009 roku 10 ha zachodniej części również zostało włączone do strefy.

Infrastruktura

Wodociągi i kanalizacja

Zadania w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków w Gminie Śrem wykonuje spółka komunalna Śremskie Wodociągi sp. z o.o. w Śremie, której właścicielem jest gmina. Dostarczanie wody odbywa się z pięciu stacji uzdatniania wody, z których największą jest stacja w Śremie, której dobowa zdolność produkcyjna wynosi 10 000 m³. Obsługuje ona miasto wraz z okolicznymi miejscowościami. Pozostałe stacje znajdują się w Nochowie, Dąbrowie, Gaju i Orkowie. Z sieci wodociągowej korzysta 99,9% mieszkańców gminy.

Ścieki bytowo-gospodarcze są ujmowane w zbiorowe systemy kanalizacyjne, a następnie oczyszczane w czterech oczyszczalniach ścieków należących do spółki. Największym takim obiektem jest oczyszczalnia w Śremie, która może przyjąć 8000 m³ ścieków na dobę. Pozostałe oczyszczalnie znajdują się w Kalejach, Bodzyniewie i Binkowie i mają znaczenie lokalne. Z systemów kanalizacji sanitarnej wynosi 96,6% mieszkańców gminy (w tym 100% mieszkańców miasta i 85% terenów wiejskich).

Energia

Przez Gminę Śrem przebiega linia napowietrzna, rozdzielcza wysokiego napięcia 110 kV relacji Września - Środa Wielkopolska - Śrem - Leszno. Obszar gminy zasilany jest przez dwie stacje energetyczne (węzły sieci wysokiego napięcia) znajdujące się przy Odlewni Żeliwa oraz na osiedlu Helenki w Śremie. Sieć energetyczną tworzy również 285 stacji średniego i niskiego napięcia.

Wielkość infrastruktury technicznej:

• długość linii wysokiego napięcia - 24 km,
• długość linii średniego napięcia - 427 km,
• długość linii niskiego napięcia - 378 km.

Gazownictwo, ciepłownictwo, telekomunikacja

Sieć gazowa na obszarze gminy Śrem występuje w Śremie, Błociszewie, Bodzyniewie, Borgowie, Gaju, Górze, Grzymysławiu, Kadzewie, Krzyżanowie, Marszewie, Nochowie, Ostrowie, Psarskiem, Pyszącej, Sosnowcu, Szymanowie, Wirginowie i Wyrzece. Długość całkowita sieci na terenie gminy wynosi 141, 9 km. Dostęp do sieci gazowej posiada 89,84% mieszkańców gminy Śrem.

Głównym producentem ciepła dla Śremu jest Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. Przez obszar gminy przebiegają pasy ochronne linii radiowych relacji:

• Poznań (Piątkowo) - Góra - Domachowo,
• Góra - Żerków.

Służą one do przesyłania programów radiowo-telewizyjnych.

Oświata

Zespół Szkół im. Jana Pawła II w Dąbrowie

Szkoła podstawowa nr 5 w Śremie

W gminie Śrem znajduje się żłobek. Na terenie gminy działa osiem przedszkoli, w tym:

• 4 publiczne prowadzone przez gminę,
• 2 publiczne prowadzone przez podmioty prywatne,
• 2 niepubliczne prowadzone przez podmiot gospodarczy.

Funkcjonuje również 10 oddziałów przedszkolnych przy szkołach podstawowych na obszarach wiejskich, w tym w Bodzyniewie, Mórce, Gaju, Pyszącej, Wyrzece, Dalewie, Dąbrowie, Nochowie, Zbrudzewie i Niesłabinie, a także zespół wychowania przedszkolnego, w skład którego wchodzi przedszkole w Śremie oraz oddziały zamiejscowe w Nochowie, Bodzyniewie, Pyszącej i Dąbrowie.

Na terenie gminy funkcjonują placówki edukacyjne:

• 8 szkół podstawowych (4 miejskie i 4 wiejskie);
• 3 zespoły szkół podstawowej i gimnazjum (tereny wiejskie);
• 5 gimnazjów (teren miasta);
• 4 szkoły ponadpodstawowe (teren miasta);
• Collegium im. Heliodora Święcickiego UAM.

Średnia gminy wyników testów kompetencji szóstoklasistów wyniosła w 2010 22,92 punktów, a gimnazjalistów w części humanistycznej 29,8 punktów i w części matematyczno-przyrodniczej 23,81 punktów.

Placówki prowadzone przez gminę Śrem

Dane na rok szkolny 2006/2007

Lp.	Nazwa placówki	Liczba uczniów
1.	Przedszkole nr 2	175
2.	Przedszkole nr 3	151
3.	Przedszkole nr 5	165
4	Przedszkole nr 7	160
5.	Szkoła Podstawowa nr 1 w Śremie	827
6.	Szkoła Podstawowa nr 4 w Śremie	585
7.	Szkoła Podstawowa nr 6 w Śremie	721
8.	Szkoła Podstawowa w Bodzyniewie	114
9.	Szkoła Podstawowa w Krzyżanowie	62
10.	Szkoła Podstawowa w Pyszącej	99
11.	Szkoła Podstawowa w Wyrzece	70
12.	Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Nochowie	280
13.	Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Dąbrowie	164
14.	Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Zbrudzewie	162
15.	Gimnazjum nr 1 w Śremie	927
16.	Gimnazjum nr 2 w Śremie	505

Placówki prowadzone przez powiat śremski

• Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Gen. J. Wybickiego
  • Liceum Ogólnokształcące
  • Gimnazjum Dwujęzyczne
• Zespół Szkół Ekonomicznych im. Cyryla Ratajskiego w Śremie
  • Technikum Nr 1
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa
  • Liceum Uzupełniające dla Dorosłych
• Zespół Szkół Politechnicznych im. Powstańców Wielkopolskich w Śremie
  • Technikum Nr 3
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa
  • Technikum Uzupełniające dla Dorosłych Nr 1
• Zespół Szkół Technicznych im. Hipolita Cegielskiego w Śremie
  • Technikum Nr 2
  • II Liceum Profilowane
  • Technikum Uzupełniające dla Dorosłych
• Zespół Szkół Specjalnych im. Marii Grzegorzewskiej w Śremie
• Zespół Szkół Rolniczych w Grzybnie, Oddział w Śremie
  • Liceum Ogólnokształcące
  • Technikum

Placówki prowadzone przez pozostałe podmioty

• Przedszkole "Niezapominajka"
• Przedszkole "Pod Wierzbami"
• Przedszkole im. bł. Edmunda Bojanowskiego
• Przedszkole "Słoneczna Szóstka"
• Katolicka Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II i Katolickie Gimnazjum im. Jana Pawła II prowadzone przez Parafię Najświętszego Serca Jezusa w Śremie
• Gimnazjum z Klasami Usposabiającymi do Pracy prowadzone przez stowarzyszenie

Kultura

W gminie Śrem funkcjonują następujące instytucje kulturalne:

• Muzeum Śremskie
• Śremski Ośrodek Kultury
• Kinoteatr Słonko
• Biblioteka Publiczna im. Heliodora Święcickiego w Śremie

Sport

W skład bazy sportowo-rekreacyjnej wchodzą:

• Śremski Ośrodek Sportu i Rekreacji
  • przy ul. Poznańskiej 15: stadion sportowy, hotel, restauracja, siłownia, sauna, kort tenisowy, boisko treningowe;
  • przy ul. Staszica 1: dwa baseny kryte z trybunami, hala sportowa z trybuną na 400 miejsc, kręgielnia, korty tenisowe, siłownia, sauna, dwie sale sportowe do squosha, hotel, kawiarnia, odnowa biologiczna;
  • nad Jeziorem Grzymisławskim: Ośrodek Wodny "Jeziorany": kąpielisko strzeżone wygrodzone pomostami, wypożyczalnia sprzętu wodnego, stanica Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego;
• Przystań żeglarska "Odlewnik" znajdująca się nad Jeziorem Grzymisławskim (183,9 ha). Przystań należy do Klubu Żeglarskiego "Odlewnik". Wyposażenie: jacht pełnomorski klasy "Cartet", 3 śródlądowe jachty kabinowe, omeg, 5 finnów oraz inny sprzęt pływający; pomost cumowniczo-manewrowy, hangary, korty tenisowe, inne;
• Pozostałymi obiektami są:
  • Hala Sportowa, Szkoła Podstawowa nr 6,
  • Hala Sportowa, Szkoła Podstawowa nr 1,
  • Hala Sportowa Bazar,
  • Boisko Sportowe z szatniami przy ul. Zamenhofa,
  • Boiska do Pétanque,
  • Przystań kajakowa nad Wartą,
  • Kręgielnia Parkietowa, TKKF Sokół,
  • Boiska osiedlowe, wiejskie.

W gminie istnieje wiele klubów sportowych.