Wikipedia

Święto Głupców

Święto Głupców, lub festa fatuorum, stultorum, follorum – średniowieczne święto obchodzone przez żaków, szkolarów i niższych kleryków kilka razy w roku. Najgłośniej obchodzone było 20 sierpnia w dzień św. Stefana, 1 stycznia na Nowy Rok, 28 grudnia na dzień św. Młodzianków i 24 czerwca w dzień św. Jana[1].

Święto Głupców
Dzień

m.in. 1 stycznia, 20 sierpnia, 24 czerwca, 28 grudnia

Typ święta

średniowieczne obchodzone przez żaków, szkolarów i niższych kleryków

Religie

katolicyzm

Inne nazwy

'festa fatuorum, stultorum, follorum'

Średniowieczny muzyk
Arcybiskup gnieźnieński, Henryk Kietlicz w 1207 roku otrzymał list od papieża Innocenta III w sprawie m.in. „Święta Głupców”.
Katedra gnieźnieńska w dawnych czasach

Święta te pierwotnie obchodzono w kościołach i miały charakter legalny, pod koniec średniowiecza były zakazane, choć obchodzono je nadal na ulicach i tawernach i włączyły się w zabawy zapustne. Święto miało charakter parodystycznej trawestacji oficjalnego kultu, towarzyszyły mu przebrania, maskarady i nieprzystojne tańce[2]. W opinii Bachtina szczególnie nieokiełznane były owe zabawy niższego kleru na Nowy Rok i w święto Bożego Ciała[3].

W czasach swojej największej popularności święto było manifestacją niezależności, wyśmiewało nieudolność oraz nadużycia władzy (zarówno świeckiej jak i duchownej)[4] Obchodzono je przy uniwersytetach lub szkołach katedralnych, gdzie świętujący wybierali spośród siebie króla, który "rządził" tłumem bawiącym się tańcem i śpiewem (często były to wulgarne kantyczki lub twórczość scholarzy-włóczęgów)[5].

"Święto Głupców" było inspirowane głównie przez tzw. igrców lub rybałtów, wędrownych artystów uprawiających aktorstwo, pieśniarstwo, kuglarstwo i żonglerkę, którzy za drobnym wynagrodzeniem zabawiali tłumy. Jak mogła wyglądać podobna zabawa w dawnych czasach próbują odpowiedzieć wyniki prac naukowych opublikowane w "Obyczajach w Polsce" pod redakcją Andrzeja Chwalby: Rozrywki dostarczali też liczni wędrowni artyści. Kuglarze popisywali się żonglerką, igrcowie naśladowali i przedrzeźniali głosy ludzkie i zwierzęce, skoczkowie wykonywali różne ćwiczenia gimnastyczne[6].

Święto było popularne w całej Europie aż do XVI wieku. Zdaniem Jacka Sieradzana "Święto Głupców" ostatecznie zniknęły w XVII wieku, a ich uczestników odtąd bito i zamykano w szpitalach dla obłąkanych, spętanych łańcuchami jak pospolitych przestępców[7].

„Festa Fatuorum” w Gnieźnie edytuj

Pierwsze badania i kulturowe zrekonstruowanie „Święta Głupców” w Gnieźnie powstały z inicjatywy Dawida Junga, który w 2003 roku w ramach Sekcji Literacko-Filozoficznej im. W. Nehringa Collegium Europaeum Gnesnense, stworzył projekt „Festa Fatuorum”[8]. Realizacja odtworzenia średniowiecznego święta (uwzględniającego literaturę, teatr oraz muzykę) nastąpiła w 2004 roku w ramach VII Poznańskiego Festiwalu Nauki i Sztuki (UAM, edycja gnieźnieńska) w dniach 13–16 października[9] – na terenie Gniezna festiwal organizowały „Zeszyty Poetyckie”, Collegium Europaeum Gnesnense[10]. Po festiwalu powstała m.in. prezentacja multimedialna „Festa Fatuorum – Gniezno 2004”[11]. W intencji pomysłodawcy odtworzenia średniowiecznego święta „Festa Fatuorum” jest festiwalem kultury niezależnej, prowadzi również dialog międzykulturowy[12]. Od drugiej, aż do ostatniej edycji (w 2011 r.) festiwal stanowił jedno z ważniejszych wydarzeń kulturalnych Gniezna[13]. Jego kontynuatorem jest organizowany przez Urząd Miejski w Gnieźnie Królewski Festiwal Artystyczny[14].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Józef Grzegorz Ratajczak Życie teatralne Poznania 1207-1793, t. 1, Poznań 1983, s. 5
  2. ↑ Michaił Bachtin, Twórczość Franciszka Rabelais'ego a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, Kraków 1975, s. 146
  3. ↑ Michaił Bachtin, Twórczość Franciszka Rabelais'ego a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, Kraków 1975, s. 147.
  4. ↑ Włodzimierz Wójcik, Danuta Opacka-Walasek Liryka polska XX wieku: analizy i interpretacje, seria druga, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2000, s. 52
  5. ↑ Ze wstępu Janiny Pawłowiczowej do Król w Kraju Rozkoszy Franciszka Zabłockiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1973, s.12
  6. ↑ Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych, Andrzej Chwalba (red.), t. 1, Warszawa: PWN, 2004, s. 166, ISBN 83-01-14253-7, OCLC 749728550.
  7. ↑ Jacek Sieradzan Szaleństwo w religiach świata: szamanizm, religia starogrecka, judaizm, chrześcijaństwo, hinduizm, buddyzm, islam, Kraków 2005, s.114
  8. ↑ M. Miazak, E. Jarmakowska, A. Szpulak Ponad granicami. Collegium Europaeum Gnesnense 2000-2003, Wydawnictwo Collegium Europaeum Gnesnense, Gniezno 2003, s. 71.
  9. ↑ Program I Festa Fatuorum, Gniezno 2004
  10. ↑ M. Piotrowiak „Zeszyty Poetyckie” w: Pisma kulturalne w Polsce po 1989 roku. Leksykon Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice 2010, s. 346.
  11. ↑ Prezentacja multimedialna
  12. ↑ Poezja żydowska na zakończenie Festa Fatuorum
  13. ↑ Festa Fatuorum 2010
  14. ↑ Królewski Festiwal Artystyczny | Facebook [online], facebook.com [dostęp 2016-09-01].

Linki zewnętrzne edytuj

Dawid Jung: Niepokorność jest przy mnie - Głos Wielkopolski [data opublikowania: 2014-02-27]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Święto_Głupców&oldid=69343441”