Wikipedia

Żarłacz tygrysi

Żarłacz tygrysi[14], rekin tygrysi[14] (Galeocerdo cuvier) – gatunek rekina, jedyny przedstawiciel rodziny Galeocerdonidae i rodzaju Galeocerdo. Jest stosunkowo dużym rekinem, którego długość może dochodzić do 5 m. Występuje w wodach tropikalnych i umiarkowanych, a szczególnie często spotykany wokół wysp centralnego Pacyfiku. Jego nazwa gatunkowa pochodzi od ciemnych plam lub pasów ułożonych w poprzek ciała, które kształtem przypominają wzór na sierści tygrysa. Wzór ten u starszych osobników staje się mniej wyraźny.

Żarłacz tygrysi
Galeocerdo cuvier[1]
(Péron & Lesueur, 1822)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ryby chrzęstnoszkieletowe

Podgromada

spodouste

Rząd

żarłaczokształtne

Rodzina

Galeocerdonidae
Poey, 1875

Rodzaj

Galeocerdo
Müller & Henle, 1837[2]

Gatunek

żarłacz tygrysi

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[13]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Mapa przedstawiająca zasięg występowania żarłacza tygrysiego.
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Rekin tygrysi prowadzi samotny tryb życia, poluje w nocy. Drapieżnik ten poluje na skorupiaki, ryby (w tym mniejsze rekiny), kałamarnice, ptaki, żółwie, węże morskie, delfiny i ssaki płetwonogie. Uważany jest za gatunek bliski zagrożenia (NT) w związku z połowami. Znaczenie gospodarcze mają szczególnie płetwy rekina. Ponadto poluje się na te ryby sportowo.

Chociaż uważany jest za jeden z najniebezpieczniejszych rekinów, to jego szybkość ataku zdaniem naukowców[których?] jest stosunkowo niska. Drugi – po żarłaczu białym – pod względem liczby odnotowanych ataków na ludzi. Wpływa na płytkie rafy, do portów, kanałów przez co zwiększa się prawdopodobieństwo spotkania z ludźmi.

Taksonomia i filogenetyka edytuj

 
Rycina z pracy Muellera i Henle z 1939 roku przedstawiająca Galeocerdo tigrinus.

Rekin tygrysi został po raz pierwszy opisany przez François Pérona i Charles’a Alexandre’a Lesueura w 1822 roku jako Squalus cuvier[15]. W 1837 roku Müller i Henle stworzyli nowy rodzaj Galeocerdo dla tego gatunku, proponując nazwę Galeocerdo tigrinus[16]. Nazwa rodzajowa Galeocerdo pochodzi od greckiego „galeos”, oznaczającego „rekina” oraz cerdus pochodzącego z języka łacińskiego i oznaczającego „twarde włosie świń”. Epitet gatunkowy honoruje francuskiego zoologa i paleontologa Georgesa Cuviera[16], uznawanego za „ojca anatomii porównawczej”[17].

Rekin tygrysi należy do rzędu żarłaczokształtnych (Carcharhiniformes). Analiza filogenetyczna na podstawie allozymowych danych, opublikowana przez Gavina Naylora i innych w 2012 roku, wskazuje, że żarłacz tygrysi jest taksonem siostrzanym kladu, który tworzą żarłaczowate i młotowate[18]. Podobne wyniki otrzymali również Andrés López i inni w 2006 roku[19]. Ponadto, niezależne wyniki badań genetycznych, niektóre cechy morfologiczne oraz jajożyworodność żarłacza tygrysiego, sugerują, że gatunek ten nie należy do Carcharhinidae. Pojawiły się propozycje wydzielenia Galeocerdo cuvier do odrębnej rodziny Galeocerdonidae[20] co zostało zaakceptowane przez bazy taksonomiczne: Eschmeyer’s Catalog of Fishes[21] i FishBase[22] (stan na 2024 rok). Dane z analizy mitochondrialnego DNA wykonanej w 2012 roku, wykazują, że rekin ten spokrewniony jest najbliżej z gatunkami z rodzaju Rhizoprionodon[23]. Carrier i inni w 2004 roku uznali, że rodzaje Galeocerdo, Rhizoprionodon i Scoliodon są bazalnymi rodzajami w obrębie kladu tworzonego przez żarłaczowate i młotowate, w przeciwieństwie do zajmujących pośrednią pozycję Loxodon, Negaprion i Triaenodon czy zaawansowanych rodzajów Carcharhinus i Sphyrna[20].

Występowanie i środowisko edytuj

 
Młody osobnik w wodach Bahama

Rekin tygrysi jest gatunkiem kosmopolitycznym. Najczęściej jest spotykany u wybrzeży w pobliżu raf koralowych w tropikalnych i subtropikalnych wodach morskich całego świata. Występuje od powierzchni wody do głębokości ok. 350 m, zwykle bliżej powierzchni, wpływa również do estuariów. Jest gatunkiem migrującym, a w miesiącach chłodniejszych kieruje się w stronę cieplejszych prądów bliżej równika[16].

W zachodniej części Oceanu Spokojnego jego zasięg występowania obejmuje wody wokół Japonii na północy i Nowej Zelandii na południu[15]. Ponadto rekiny tygrysie spotykane są w Zatoce Meksykańskiej, na plażach Północnej Ameryki oraz częściowo Ameryki Południowej. Powszechnie występuje również w Morzu Karaibskim. Ryby te swym zasięgiem obejmują również wody wokół Afryki, Chin, Hongkongu, Indii i Australii[24].

Niektóre rekiny tygrysie odnotowano na głębokości 900 metrów[16], choć niektóre źródła podają, że rekiny te żyją wyłącznie w wodach płytkich, zwykle uważanych za zbyt płytkie dla gatunku tej wielkości[24]. Niedawne badania wykazały jednak, że zazwyczaj rekiny tygrysie pływają na głębokości 350 metrów. Rekiny te na Hawajach były obserwowane na głębokości 3 m, jak również widywano je w wodach przybrzeżnych na głębokości od 6 do 12 m. Rekiny tygrysie często odwiedzają płytkie rafy, wpływają do portów, kanałów przez co powodują potencjalne spotkania z ludźmi[25].

Rekin tygrysi w Kiribati i Tuvalu jest znany jako tababa. Polujące rekiny obserwowane były w kanałach pływowych pomiędzy oceanem a lagunami Tarawa i Kiribati. Wiosną jest tutaj dużo planktonu, co przyciąga kraby, sardynki, cefale pospolite, ostrobokowate, a te z kolei przyciągają rekiny tygrysie[26].

Cechy morfologiczne edytuj

 
Zęby żarłacza tygrysiego

Rekin tygrysi jest jednym z największych rekinów drapieżnych, obok zaliczanego do innej rodziny żarłacza białego. Większe od nich gatunki – rekin wielorybi, Megachasma pelagios i długoszpar, są planktonożerne. Zazwyczaj osiąga długość 3 – 4,2 m, a waży około 385–635 kg[16]. Czasami wyjątkowo duże samce mogą osiągać 4,5 m długości. Samice są większe, wyjątkowo mogą mierzyć ponad 5 m. Przeciętne rekiny są mniejsze i ze względu na swój opływowy kształt ważą mniej. Ze względu na swoją długość rekiny tygrysie mogą rywalizować z żarłaczami białymi[24]. Według FishBase mogą dorastać do 7,5 m długości i ważyć 807,4 kg[15]. Do Księgi Guinnessa wpisana została samica schwytana w Australii, która mierzyła 5,5 m, a ważyła 1,524 kg, choć wydaje się to mało prawdopodobne[27]. Samica schwytana w 1957 roku podobno mierzyła 7,4 m, a ważyła 3,110 kg[28]. Jednak dane te nie zostały potwierdzone.

Skóra rekina tygrysiego ma zazwyczaj barwy w przedziale od niebieskiej do jasnozielonej z białym lub jasnożółtym podbrzuszem. Takie ubarwienie jest zaletą podczas polowania, kiedy zdobycz obserwuje rekina z góry, ten jest dobrze zakamuflowany od ciemniejszej wody z dołu. Natomiast kiedy potencjalna zdobycz znajduje się poniżej rekina, woda bliżej powierzchni jest jaśniejsza, a kolor jego podbrzusza również pozwala na dobry kamuflaż. Ciemne plamy i paski są widoczne u młodych osobników i stają się mniej widoczne wraz z dojrzewaniem. Głowa jest klinowata, co sprawia, że można szybko ją skręcić w wybranym kierunku. Posiada migotkę tzw. trzeciej powieki nad oczami. Ma jamki na nosie, wyposażone w elektroreceptory zwane ampułkami Lorenziniego, które pozwalają im wykrywać pola elektromagnetyczne, w tym niewielkie impulsy elektryczne generowane przez zdobycz, co z kolei ułatwia polowanie. Żarłacz tygrysi posiada również organ sensoryczny zwany linią boczną ciągnący się od pokrywy skrzelowej, aż do nasady płetwy ogonowej. Dzięki tej strukturze rekin może wykrywać drobne wibracje w wodzie, co pozwala mu polować w ciemności i wykrywać ukryte ofiary.

 
Głowa rekina tygrysiego

Warstwa odblaskowa za siatkówką oka rekina tygrysiego, zwana tapetum lucidum pozwala na większą szansę światła czujnikowego komórki, dla uchwycenia fotonów światła widzialnego, przez co zwiększa widoczność w gorszych warunkach. Generalnie rekiny tygrysie posiadają długie płetwy, które pozwalają na lepsze wykonywanie manewrów, podczas gdy długa górna płetwa ogonowa umożliwia impulsywny zryw. Rekiny te poruszają się za pomocą małych ruchów ciała. Ich wysoka płetwa grzbietowa działa jak oś, co pozwala na szybkie obracanie się wokół własnej osi, chociaż ich płetwa grzbietowa znajduje się blisko ogona.

Zęby rekina tygrysiego są wyspecjalizowane do odrywania kawałków mięsa, kości i innych substancji takich jak choćby skorupa żółwia. Jak u większości rekinów, ich zęby są zastępowane przez kolejne rzędy zębów.

Ekologia i zachowanie edytuj

Rekiny tygrysie pływają wolno, co w połączeniu z umaszczeniem czyni je trudnym do wykrycia przez ich potencjalne ofiary. Szczególnie dobrze kamuflują się w ciemniejszej wodzie. Pomimo swojego powolnego zachowania ryby te są jednymi z najwytrwalszych pływaków wśród rekinów. Zbliża się powoli i bardzo szybko nabiera prędkości, przez co ofiara nie ma szans na ucieczkę.

Odżywianie edytuj

 
Dorosły rekin tygrysi

Żarłacz tygrysi to drapieżnik znajdujący się na szczycie łańcucha pokarmowego na obszarach na których występuje. Uznawany jest za gatunek zdolny do zjedzenia wszystkiego. Zazwyczaj żywi się głównie rybami, skorupiakami, mięczakami, meduzami, diugoniami przybrzeżnymi, ptakami morskimi, wężami morskimi, ssakami płetwonogimi, delfinami (z rodzaju Tursiops i Stenella), a także żółwiami morskimi (żółwiem zielonym i karetta). Jednakże szerokie, mocno utwardzone szczęki i śmiertelnie zaciskający się pysk w połączeniu z solidnymi ząbkowanymi zębami umożliwiają polowanie również na większe ofiary. Ponadto wyśmienity wzrok i wyostrzone powonienie pozwalają reagować na najmniejszy ślad krwi i podążać za nim, aż do źródła. Ze względu na wysokie ryzyko ataku, delfiny unikają obszarów zamieszkanych przez żarłacze tygrysie. Gatunek ten często zjada inne rekiny, jak na przykład żarłacze brunatne (C. plumbeus). Polują również niekiedy na inne osobniki ze swojego gatunku (kanibalizm).

Rekiny tygrysie polują również na ranne i chore wieloryby. W 2006 roku na Hawajach udokumentowany został atak grupy 25 rekinów na chorego humbaka[29]. Ryby te pożywiają się również padłymi wielorybami. Udokumentowano przypadek, w którym żarłacze tygrysie żerowały na martwym wielorybie obok żarłaczy białych (Carcharodon carcharias)[30].

Zdolność do odbioru fal o niskiej częstotliwości pozwala rekinom zlokalizować ofiarę nawet w mętnej wodzie. Krążąc wokół zdobyczy rekin bada ją szturchając pyskiem. Podczas ataku zazwyczaj pożera całą zdobycz. Żarłacze tygrysie często pożywiają się niejadalnymi przedmiotami takimi, jak: tablice rejestracyjne, opony, beczki po ropie, czy piłki baseballowe, przez co nazywane są „śmietnikami oceanów”.

Rozmnażanie edytuj

Samce osiągają dojrzałość płciową, gdy dorastają do 2,3 – 2,9 m, natomiast samice od 2,5 do 3,5 m. Poszukują partnerów raz na trzy lata, a rozmnażają się przez wewnętrzne zapłodnienie. Podczas kopulacji samiec umieszcza pterygopodium w drogach płciowych samicy. Samce przytrzymują się samic gryząc je w okolicach płetwy grzbietowej. Kopulacja na półkuli północnej trwa zazwyczaj w okresie od marca do maja, natomiast poród następuje w okresie od kwietnia do czerwca następnego roku. Na półkuli południowej okres godowy odbywa się w listopadzie, grudniu i na początku stycznia.

Rekin tygrysi jest jedynym gatunkiem jajożyworodnym w swojej rodzinie. Samica rodzi jednorazowo 10–80 młodych[16][15]. Młode wykluwają się z jaj wewnątrz matki, a rodzą się gdy są już dobrze rozwinięte. Potomstwo rozwija się w ciele matki przez około 13-16 miesięcy[31]. Podczas porodu młode mają długość ok. 51–104 cm[32], przy wadze 3–6 kg[31]. Żarłacze tygrysie mogą żyć do 50 lat[33].

Relacje z ludźmi edytuj

Chociaż ataki rekinów to stosunkowo rzadkie zjawisko, to jednak rekiny tygrysie odpowiedzialne są za duży odsetek śmiertelnych ataków, przez co uważane są za jeden z najniebezpieczniejszych gatunków rekinów. Pływają w pobliżu ujść rzek oraz portów, jak również w płytkich wodach przybrzeżnych, przez co istnieje duże prawdopodobieństwo kontaktu z ludźmi. Średnio trzy, cztery ataki w ciągu roku mają miejsce w wodach wokół Hawajów, jednak rzadko są one śmiertelne. Biorąc pod uwagę liczbę osób, które codziennie pływają, surfują, czy nurkują to liczba ataków rekinów jest stosunkowo niewielka. W październiku 2003 roku na czołówki gazet trafił incydent, dotyczący wówczas 13-letniej amerykańskiej surferki Bethany Hamilton, która została zaatakowana przez rekina tygrysiego i w następstwie tego straciła lewą rękę. W związku z tym zdarzeniem schwytano i zabito dużego rekina, następnie dokonano pomiarów szerokości szczęk i struktury uzębienia w celu ustalenia, czy ten osobnik był odpowiedzialny za atak na Hamilton.

W celu ochrony przemysłu turystycznego w latach 1959 i 1976 zabito 4668 rekinów tygrysich. Pomimo podjętych działań zapobiegawczych liczba ataków nie zmniejszyła się. Na Hawajach nielegalny jest proceder karmienia rekinów, natomiast obserwacje tych ryb zaleca się prowadzić w specjalnych klatkach. W Republice Południowej Afryki w 2007 roku nurek, Mark Addison udowodnił, że można pływać wśród rekinów tygrysich poza klatką, a wydarzenie to sfilmowała stacja Discovery Channel.

Ludzie polują na rekiny tygrysie ze względu na ich płetwy, mięso i wątrobę. Choć w wyniku licznych połowów, miejscowe populacje tego gatunku zmalały, to jednak rekinów tych nie uważa się za populację o podwyższonym stopniu zagrożenia. Jednakże wzrastające zapotrzebowanie na rekinie płetwy może spowodować, że ten gatunek znajdzie się na liście gatunków zagrożonych wyginięciem. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznała ten gatunek za bliski zagrożenia (NT).

Płetwy tego żarłacza mają niewiele substancji odżywczych, natomiast jego wątroba zawiera dużo witaminy A, która stosowana jest w wytwarzaniu witamin. Ponadto ryby te są chwytane i zabijane ze względu na ich specyficzną skórę, która stanowi cenne trofeum wśród wędkarzy.

W 2010 roku żarłacz tygrysi został wpisany na czerwoną listę owoców morza Greenpeace International. Lista ta zawiera gatunki pozyskiwane z niezrównoważonych połowów, które mogą stanowić zagrożenie dla populacji.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Galeocerdo cuvier, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ J.P. Müller & J. Henle. Über die Gattungen der Haifische und Rochen nach einer von ihm mit Hrn. Henle unternommenen gemeinschaftlichen Arbeit über die Naturgeschichte der Knorpelfische. „Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Königlichen Preussischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. Jahrgang 1837, s. 115, 1837. (niem.). 
  3. ↑ T.N. Gill. Analytical synopsis of the order of Squali; and revision of the nomenclature of the genera. „Annals of the Lyceum of Natural History of New York”. 7, s. 400, 402, 1862. (ang.). 
  4. ↑ Ch.A. Lesueur. Description of a Squalus, of a very large size, which was taken on the coast of New-Jersey. „Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 2, s. 351, 1822. (ang.). 
  5. ↑ F. Faber: Naturgeschichte der fische Islands, mit einem anhange von den isländischen medusen und strahlthieren. Frankfurt am Main: H.L. Brönner, 1829, s. 17. (niem.).
  6. ↑ L. Agassiz: Recherches sur les poissons fossiles. T. 3. Neuchatel: Petitpierre, 1833–1843, s. 91. (łac.).
  7. ↑ C. Ranzani. De novis speciebus piscium. Dissertatio prima. „Novi Commentarii Academiae Scientiarum Instituti Bononiensis”. 4, s. 68, ryc. 8 (rys. 1–4), 1840. (łac.). 
  8. ↑ J.P. Müller & J. Henle: Systematische Beschreibung der Plagiostomen. Berlin: Veit, 1841, s. 59, ryc. (23). (niem.).
  9. ↑ P. Bleeker. Bijdrage tot de kennis der plagiostomen van den Indischen Archipel. „Verhandelingen van het Bataviaasch Genootschap der Kunsten en Wetenschappen”. 24 (12), s. 37, 1852. (niderl. • łac.). 
  10. ↑ J.C. Macdonald & Ch. Barron. On a supposed new species of Galeocerdo from southern seas. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1868 (2), s. 368, ryc. xxxii, 1868. (ang.). 
  11. ↑ C.B. Klunzinger. Synopsis der Fische des Rothen Meeres. „Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Zoologisch-Botanischen Gesellschaft in Wien wolumin”. 21, s. 664, 1871. (niem.). 
  12. ↑ P.N. Van Kampen. Galeocerdo fasciatus n. sp. aus dem Indischen Archipel. „Bulletin de Départment de l’agriculture aux Indies néerlandaises”. 8, s. 9, 1907. (niem.). 
  13. ↑ L.C. Ferreira, C. Simpfendorfer, Galeocerdo cuvier, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-30] (ang.).
  14. ↑ a b Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976, seria: Mały słownik zoologiczny.
  15. ↑ a b c d Galeocerdo cuvier. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 13 listopada 2012]
  16. ↑ a b c d e f Knickle, Craig: Tiger Shark Biological Profile.. Florida Museum of Natural History Icthyology Department. [dostęp 2012-11-10]. (ang.).
  17. ↑ Adam Urbanek: Jedno istnieje tylko zwierzę...: myśli przewodnie biologii porównawczej. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN [Polskiej Akademii Nauk], 2007. ISBN 978-83-88147-08-1.
  18. ↑ Naylor G., Caira, J. N., Jensen, K., Rosana, K. A. M., White, W. T. i Last, P. R.. A DNA sequence-based approach to the identification of shark and ray species and its implications for global elasmobranch diversity and parasitology. „Bulletin of the American Museum of Natural History”, 2012. American Museum of Natural History. 
  19. ↑ López J.A., Ryburn J.A., Fedrige O. i Naylor G.J.P.. Phylogeny of sharks of the family Triakidae (Carcharhiniformes) and its implications for the evolution of carcharhiniform placental viviparity.. „Molecular Phylogenetics and Ebolution”, s. 50-60, 2006. Elsevier. 
  20. ↑ a b Carrier, J.C., Musick, J.A. i Heitchaus M.: Biology of Sharks and Their Relations. Wyd. 2. CRC PRESS Taylor and Francis Group, 2012, s. 39-49. ISBN 978-1-4398-3924-9.
  21. ↑ Ron Fricke, William Neil Eschmeyer, Jon David Fong, SPECIES BY FAMILY/SUBFAMILY, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 5 marca 2024 [dostęp 2024-03-18] (ang.).
  22. ↑ R. Froese & D. Pauly: Family Galeocerdonidae - Tiger sharks. FishBase (ver. (02/2024)). [dostęp 2024-03-18]. (ang.).
  23. ↑ G.J.P. Naylor, J.N. Caira, K. Jensen, K.A.M. Rosana, N. Straube i C. Lakner.: Elasmobranch Phylogeny: A mitochondrial estimate based on 595 species. CRC Press, Taylor &Francis Group, 2012, s. 31-56, seria: J.C. Carrier, J.A. Musick and M.R. Heithaus (editors), The Biology of Sharks and Their Relatives. ISBN 978-1-4200-8047-6.
  24. ↑ a b c Ritter, Erich K.: Fact Sheet: Tiger Sharks.. Shark Info., 1999. [dostęp 2012-11-12]. (ang.).
  25. ↑ Lad, Kashmira: Habitat of a Tiger Shark. Buzzle. [dostęp 2012-11-12]. (ang.).
  26. ↑ Maneater shark (Galeocerdo cuvier). The Website of Everything. [dostęp 2012-11-12]. (ang.).
  27. ↑ Wood, Gerald: Księga rekordów Guinnessa. Wyd. 3. Dublin, Irlandia: Sterling Pub Co Inc, 1983. ISBN 978-0851122359. (ang.).
  28. ↑ Frimodt, C.: Illustrated Multilingual Guide to the World's Commercial Warmwater Fish. Wyd. 2. Fishing News Books, 1995, s. 215, seria: Multilingual Illustrated Guides 2. ISBN 0-85238-214-6.
  29. ↑ National Oceanic & Atmospheric Administration: Humpback Whale Shark Attack: A Natural Phenomenon Caught on Camera.. Office of National Marine Sanctuaries, 2006. [dostęp 2012-11-21]. (ang.).
  30. ↑ Dudley, S. F. J., Anderson-Reade, M. D., Thompson, G. S., McMullen, P. B.. Concurrent scavenging off a whale carcass by great white sharks, Carcharodon carcharias, and tiger sharks, Galeocerdo cuvier.. „Fishery Bulletin”. 98 (3), s. 646-649, 2000. 
  31. ↑ a b Whitney, N., Crow., G.. Reproductive biology of the tiger shark (Galeocerdo cuvier) in Hawaii.. „Marine Biology”. 151 (1), s. 63-70, 2007. 
  32. ↑ Driggers III, W., Ingram Jr. G. Grace, M. Gledhill C., Henwood T., Horton C., Jones C.. Pupping areas and mortality rates of young tiger sharks Galeocerdo cuvier in the western North Atlantic Ocean.. „Aquatic Biology”. 2, s. 161-170, 2008. 
  33. ↑ Branstetter, S., Musick, J.A., Colvocoresses, J.A.. A comparison of age and growth of the tiger shark, Galeocerdo cuvieri, from off Virginia and from the northwestern Gulf of Mexico.. „Fish. Bull.”. 85, s. 269-279, 1987. 

Bibliografia edytuj

  • Ryby : encyklopedia zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9 (seria).
  • Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12286-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Żarłacz_tygrysi&oldid=73541692”