1899
rok
 |
Ten artykuł od 2021-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Rządzący państwami w 1899
Wydarzenia w Polsce edytuj
- 27 marca – w Warszawie założono pierwsze stowarzyszenie elektrotechniczne.
- 22 kwietnia – położono kamień węgielny pod budowę Hotelu Bristol w Warszawie.
- 12 maja – w Grudziądzu wyjechał na trasę pierwszy tramwaj elektryczny.
- 20 maja – została otwarta Kolej Nadzalewowa Elbląg–Braniewo[1].
- 31 maja – powstało Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.
- 7 czerwca – uruchomiono KWK „Grodziec” w Będzinie.
- 20 czerwca – w Gdańsku otwarto nieistniejący już Continental Hotel.
- 15 lipca – odbył się ślub Józefa Piłsudskiego i Marii Juszkiewicz.
- Wrzesień – powstała największa w Polsce fabryka celulozy we Włocławku, która upadła w maju 1994 (Fabryka Celulozy – Włocławek).
- Październik – rada miejska w Bielsku opublikowała przygotowany przez Maxa Fabianiego plan regulacji urbanistycznej miasta.
- 25 października – otwarto linię kolejową Chabówka –Zakopane[1], jako odnogę od Kolei Transwersalnej umożliwiającą bezpośrednie połączenie kolejowe z Wiednia i Krakowa do Zakopanego.
- 1 listopada – otwarto linę kolejową Łeba–Lębork[1].
- 26 listopada – otwarto Muzeum Przemysłu Artystycznego i Starożytności we Wrocławiu.
- 22 grudnia – otwarcie linii kolejowej Stryj – Chodorów (dł. 40,64 km), należącej do Austriackich Linii Kolejowych.
- 23 grudnia – uruchomiono wodociągi miejskie w Grudziądzu.
- Wprowadzenie do szkół średnich obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego i opieki lekarza szkolnego, na wniosek Henryka Jordana.
- Rozpoczęto wydawać w Łodzi pierwsze fachowe czasopismo medyczno-społeczno „Czasopismo Lekarskie”.
Wydarzenia na świecie edytuj
- 17 stycznia – Wyspa Wake stała się terytorium zależnym Stanów Zjednoczonych.
- 19 stycznia – Wielka Brytania i Egipt podpisały konwencję o kondominium (wspólnych rządach) w Sudanie.
- 23 stycznia – Emilio Aguinaldo został pierwszym prezydentem Filipin.
- 4 lutego:
- na Filipinach wybuchło antyamerykańskie powstanie pod wodzą Emilio Aguinaldo.
- założono niemiecki klub piłkarski Werder Brema.
- 12 lutego – Hiszpania sprzedała Niemcom swoje kolonie na Pacyfiku – Karoliny, Mariany Północne i Palau.
- 16 lutego – założono islandzki klub piłkarski Reykjavíkur.
- 18 lutego – Émile François Loubet został prezydentem Francji.
- 2 marca – USA: w stanie Waszyngton utworzono Mount Rainier National Park.
- 6 marca – w Niemczech dokonano rejestracji aspiryny firmy Bayer.
- 8 marca – założono klub piłkarski Eintracht Frankfurt.
- 12 marca – Finlandia: na zamarzniętą powierzchnię Morza Bałtyckiego spadł meteoryt kamienny Bjurböle.
- 14 marca:
- po ponad roku uwięzienia u wybrzeży Antarktydy statek badawczy „Belgica” został uwolniony przez załogę dzięki wykuciu kanału w lodzie.
- w finale Pucharu Stanleya sezonu 1898/1899, Montreal Shamrock pokonał Queen’s University 6:2.
- 17 marca:
- amerykański astronom William Henry Pickering odkrył Febe, jeden z księżyców Saturna.
- po raz pierwszy wykorzystano łączność radiową do wezwania pomocy w sytuacji zagrożenia na morzu.
- 21 marca – Wielka Brytania i Francja zawarły konwencję rozgraniczającą ich terytoria w rejonie jeziora Czad i dorzeczu górnego Nilu.
- 27 marca – wojna filipińsko-amerykańska: zwycięstwo wojsk amerykańskich w bitwie nad rzeką Marilao.
- 29 marca – pionier radia Guglielmo Marconi dokonał pierwszego przekazu za pomocą telegrafu bezprzewodowego między Wielką Brytanią a kontynentem.
- 30 marca – 105 osób zginęło po zatonięciu brytyjskiego parowca SS „Stella” u wybrzeży Wysp Normandzkich.
- 31 marca:
- francuski astronom Jérôme Eugène Coggia odkrył planetoidę (444) Gyptis.
- w stolicy Jamajki Kingston wyjechał na trasę pierwszy tramwaj elektryczny.
- 1 kwietnia – na ulice Ołomuńca wyjechały pierwsze tramwaje elektryczne.
- 6 kwietnia – w Moskwie wyjechały na trasę pierwsze tramwaje elektryczne.
- 8 kwietnia – w USA wykonano karę śmierci na Marcie Place, pierwszej kobiecie straconej na krześle elektrycznym.
- 11 kwietnia – Stany Zjednoczone przejęły kontrolę nad Filipinami, Guamem i Portoryko.
- 23 kwietnia:
- Gheorghe Cantacuzino został premierem Rumunii.
- założono szwedzki klub piłkarski IFK Malmö.
- 29 kwietnia:
- poświęcono cerkiew Objawienia Pańskiego w Petersburgu.
- (lub 1 maja) Belg Camille Jenatzy jako pierwszy przekroczył na pojeździe elektrycznym La Jamais Contente barierę 100 km/h.
- 3 maja – w Budapeszcie został założony klub sportowy Ferencvárosi TC.
- 13 maja – założono brazylijski klub piłkarski Vitória Salvador.
- 14 maja – w Montevideo założono Club Nacional de Football.
- 18 maja – na filipińskiej wyspie Mindanao powstała Republika Zamboangi.
- 18 maja–29 lipca – międzynarodowa konferencja pokojowa w Hadze z udziałem 26 państw. Jej przedmiotem było ograniczenie zbrojeń w Europie. Utworzono Stały Trybunał Arbitrażowy.
- 1 czerwca – na ulice Uścia nad Łabą wyjechały pierwsze tramwaje elektryczne.
- 4 czerwca – w niemieckim Weimarze uruchomiono komunikację tramwajową.
- 12 czerwca – firma Renault zaprezentowała w Paryżu swój pierwszy pojazd, Typ A.
- 29 czerwca – uruchomiono komunikację tramwajową w czeskim Pilźnie.
- 11 lipca – został założony koncern motoryzacyjny FIAT.
- 29 lipca – podpisano trzy pierwsze konwencje haskie.
- 10 sierpnia – założono norweski klub piłkarski Viking FK.
- 13 września:
- brytyjski geograf Halford John Mackinder dokonał pierwszego wejścia na górę Kenia.
- pierwsza w historii amerykańska śmiertelna ofiara wypadku samochodowego: 68-letni agent nieruchomości Henry Bliss zginął potrącony na ulicy w Nowym Jorku.
- 19 września – prezydent Francji Émile François Loubet ułaskawił Alfreda Dreyfusa, skazanego niesłusznie za szpiegostwo na rzecz Niemiec.
- 11 października – wybuchła II wojna burska.
- 26 października – w Wiedniu odbyła się premiera operetki Wiedeńska krew Johanna Straussa (syna).
- 13 listopada – odbyło się pierwsze publiczne wykonanie hymnu Litwy.
- 23 listopada – II wojna burska: bitwa pod Belmont.
- 28 listopada – II wojna burska: zwycięstwo wojsk brytyjskich w bitwie nad Modder River.
- 29 listopada – został założony kataloński klub piłkarski (później sportowy) FC Barcelona.
- 10 grudnia – II wojna burska: zwycięstwo wojsk brytyjskich w bitwie pod Stormbergiem.
- 15 grudnia – II wojna burska: zwycięstwo wojsk burskich w bitwie pod Colenso.
- 16 grudnia – został założony włoski klub piłkarski A.C. Milan.
- 21 grudnia – ukazało się pierwsze wydanie rosyjskiego tygodnika ilustrowanego Ogoniok.
- 23 grudnia – Niemcy otrzymały koncesję na budowę kolei bagdadzkiej.
- 30 grudnia – w Glasgow otwarto stadion Ibrox Park.
- Podpisano umowę rosyjsko-angielską o delimitacji 2 sfer działalności (wpływów): sfera rosyjska na północ od Wielkiego Muru, sfera angielska na południe od Wielkiego Muru.
- Opublikowano książkę Th. Veblena (Norwega z pochodzenia) Teoria klasy próżniaczej.
- Wielka Brytania udzieliła Japonii dużej pożyczki. Rząd japoński przygotowywał się do ewentualnego konfliktu zbrojnego z Rosją.
- Argentyna wygrała spór z Chile o obszar Atakama i pozyskała terytorium Los Andes.
- W Windsorze zawarto tajny układ pomiędzy Wielką Brytanią a Portugalią. Zawierał brytyjskie gwarancje dla kolonii portugalskich oraz prawo tranzytu wojsk brytyjskich przez afrykańskie kolonie Portugalii.
- Zawarto trójstronny układ pomiędzy Argentyną, Brazylią i Chile o polubownym załatwianiu sporów i rozbrojeniu.
- W Szwecji utworzono pierwszą organizację spółdzielczą, która prowadziła działalność handlową oraz produkcyjną.
- Francja podpisała z Rosją konwencję militarną.
- Niemcy odkupiły od Hiszpanii pacyficzne archipelagi: Karoliny i Mariany.
- We Włoszech rozegrano 8 wyścigów samochodowych. 16-letni Ettore Bugatti, startujący na trójkołowym Prinetti-Stucchi odnosi wielki sukces wygrywając aż 4 wyścigi.
- Archipelag wysp Samoa podzielono pomiędzy USA i Niemcy.
- Automobilklub Francuski zorganizował najdłuższy z rozegranych wyścigów. 2173 km trasa Tour de France prowadziła dookoła kraju. Triumfował R.de Knyff kierujący samochodem Panhard.
- Bank Niemiecki powołał do życia konsorcjum dla finansowania poszukiwań złota w Afryce Południowej.
Urodzili się edytuj
- 3 stycznia – Johan Hin, holenderski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1957)
- 4 stycznia – Hakon Reuter, szwedzki żeglarz, olimpijczyk (zm. 1969)
- 6 stycznia:
- Alphonse Castex, francuski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1969)
- Phyllis Haver, amerykańska aktorka (zm. 1960)
- 7 stycznia – Francis Poulenc, francuski kompozytor (zm. 1963)
- 8 stycznia – Rachel Mellon Walton, amerykańska filantropka (zm. 2006)
- 10 stycznia – Edward Turkington, amerykański urzędnik i sportowiec, medalista olimpijski (zm. 1996)
- 13 stycznia:
- Lew Mechlis, radziecki działacz państwowy i partyjny (zm. 1953)
- Wanda Gentil-Tippenhauer, polska malarka, miłośniczka Tatr i narciarstwa (zm. 1965)
- Alfred Urbański, polski ekonomista, polityk, premier rządu RP na uchodźstwie (zm. 1983)
- 15 stycznia – Julian Kubiak, polski działacz komunistyczny i związkowy, polityk, poseł na Sejm Ustawodawczy (zm. 1983)
- 16 stycznia:
- Stanisław Czernik, polski pisarz (zm. 1969)
- Marian Metelski, kapitan piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, skaut, działacz niepodległościowy (zm. 1943)
- 17 stycznia – Al Capone, amerykański mafioso pochodzenia włoskiego (zm. 1947)
- 23 stycznia – Edward Rożnowski, polski kapitan rezerwy piechoty, działacz niepodległościowy, lekarz (zm. 1939)
- 29 stycznia – Anna Nowotny-Mieczyńska, polska profesor, biochemik i fizjolog roślin (zm. 1982)
- 31 stycznia – Helena Gasperska-Krygier, polska działaczka komunistyczna (zm. 1969)
- 7 lutego – René Crabos, francuski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1964)
- 9 lutego – Marcin Wyród-Przyborowski, polski porucznik, starosta brzeziński (zm. ?)
- 8 lutego – Jan Kazimierz Dorawski, polski lekarz rentgenolog, taternik i alpinista (zm. 1975)
- 14 lutego – Stefan Niewiadomski, polski działacz komunistyczny i oficer UB (zm. 1957)
- 15 lutego – Georges Auric francuski kompozytor i krytyk muzyczny (zm. 1983)
- 21 lutego – Aleksander Rombowski, polski pedagog, filolog i historyk (zm. 1965)
- 23 lutego – Erich Kästner, niemiecki pisarz (zm. 1974)
- 26 lutego
- Albina Balasowa, polska działaczka narodowościowa na Górnym Śląsku (zm. 1977)
- Kazimierz Marczyński, porucznik Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari (zm. 1994)
- 2 marca – Helena Bukowska-Szlekys, polska artystka plastyczka, projektantka tkanin, pedagog (zm. 1954)
- 3 marca – Ruth von Ostau, niemiecka poetka, pisarka (zm. 1966)
- 4 marca – Józef Bilewski, polski lekkoatleta, kulomiot i dyskobol, kapitan (zm. 1940)
- 8 marca – Jan Ciecierski, polski aktor (zm. 1987)
- 11 marca – Fryderyk IX Glücksburg, król Danii (zm. 1972)
- 16 marca – Julia Rodzińska, polska dominikanka, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1945)
- 27 marca – Gloria Swanson, amerykańska aktorka (zm. 1983)
- 28 marca – Jan Budzyński, polski aktor (zm. 1971)
- 29 marca – Ławrientij Beria, szef NKWD (zm. 1953)
- 10 kwietnia – Ewa Szelburg-Zarembina, polska pisarka (zm. 1986)
- 11 kwietnia – Clément Dupont, francuski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1993)
- 13 kwietnia:
- Bolesław Orliński, polski pilot myśliwski i doświadczalny (zm. 1992)
- Karolina Beylin, polska pisarka, dziennikarka i tłumaczka (zm. 1977)
- 16 kwietnia:
- Osman Achmatowicz, polski chemik pochodzenia tatarskiego (zm. 1988)
- Helena Roj-Kozłowska, polska pisarka, koronczarka (zm. 1955)
- 20 kwietnia – Guy Herpin, francuski żeglarz, olimpijczyk
- 22 kwietnia – Vladimir Nabokov, rosyjski pisarz (zm. 1977)
- 23 kwietnia – Franciszek Sendra Ivars, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)
- 29 kwietnia – Duke Ellington, afroamerykański pianista i kompozytor (zm. 1974)
- 1 maja – Witold Doroszewski, polski językoznawca, leksykograf (zm. 1976)
- 3 maja
- Gordon Apps, brytyjski pilot wojskowy, as myśliwski (zm. 1931)
- Aline MacMahon, amerykańska aktorka (zm. 1991)
- 5 maja – Paul Barbarin, amerykański perkusista jazzowy (zm. 1969)
- 10 maja:
- Fred Astaire, amerykański aktor i tancerz (zm. 1987)
- Jan Grzegorczyk, burmistrz Ozorkowa (zm. 1969)
- 11 maja – Sára Salkaházi, węgierska zakonnica uhonorowana tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, błogosławiona katolicka (zm. 1944)
- 14 maja – Pierre Petiteau, francuski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1974)
- 15 maja – Leonard B. Jordan, amerykański polityk, senator ze stanu Idaho (zm. 1983)
- 19 maja – Adolf Juzof, polski wojskowy, kawaler Orderu Virtuti Militari (zm. 1956)
- 22 maja – Oskar Hammelsbeck, niemiecki pedagog (zm. 1975)
- 24 maja – Henri Michaux, belgijski pisarz, malarz (zm. 1984)
- 5 czerwca:
- Ernesto Cofiño, gwatemalski lekarz pediatra, Sługa Boży Kościoła katolickiego (zm. 1991)
- Julius Engelhardt, działacz Świadków Jehowy w Niemczech podczas II wojny światowej, nadzorca produkcji i dystrybucji publikacji biblijnych w okresie zakazu działalności i prześladowań Świadków Jehowy, więzień i ofiara hitleryzmu (zm. 1944)
- 11 czerwca – Rudolf Klemens, polski oficer żandarmerii narodowości węgierskiej, kawaler Virtuti Militari (zm. 1986)
- 12 czerwca:
- Weegee, właściwie Arthur Fellig, amerykański fotograf i dziennikarz (zm. 1968)
- Anni Albers, amerykańska projektantka tkanin i graficzka (zm. 1994)
- 23 czerwca – Clarence Hammar, szwedzki żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1989)
- 26 czerwca – Maria Romanowa, wielka księżna rosyjska, córka ostatniego cesarza Rosji Mikołaja II, zamordowana wraz z rodziną przez Czeka w 1918; święta prawosławna
- 8 lipca:
- Andrzej Osiecimski-Czapski, polski porucznik, hokeista, wioślarz, działacz sportowy (zm. 1976)
- Trankwilin Ubiarco Robles, meksykański duchowny katolicki, męczennik, święty (zm. 1928)
- 20 lipca – Czesław Wycech, polski działacz ruchu ludowego, polityk, historyk, marszałek Sejmu PRL (zm. 1977)
- 21 lipca – Ernest Hemingway, amerykański pisarz (zm. 1961)
- 23 lipca – Gustav Heinemann, niemiecki polityk, prezydent RFN (zm. 1976)
- 24 lipca - Alice Terry, amerykańska aktorka i reżyserka (zm. 1987)
- 26 lipca – Édouard Bader, francuski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1983)
- 28 lipca – Wawrzyniec Staliński, polski piłkarz, reprezentant Polski (zm. 1985)
- 7 sierpnia – Anna Lacková-Zora, słowacka poetka, pisarka (zm. 1988)
- 13 sierpnia – Alfred Hitchcock, brytyjski reżyser i producent filmowy (zm. 1980)
- 14 sierpnia
- Adolphe Bousquet, francuski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1972)
- Alma Reville, brytyjska scenarzystka (zm. 1982)
- 18 sierpnia – Jan Hynek, polski hutnik i działacz komunistyczny (zm. 1973)
- 24 sierpnia – Jorge Luis Borges, argentyński pisarz, poeta i eseista (zm. 1986)
- 8 września – Marian Jankowski, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy siedlecki (zm. 1962)
- 10 września – Antoni Laskowski, polski oficer (zm. 1940)
- 13 września:
- Corneliu Codreanu, rumuński polityk (zm. 1938)
- Grzegorz (Peradze), gruziński duchowny, święty prawosławny, teolog, zabity w obozie Auschwitz (zm. 1942)
- 16 września – Marian Ludwik Sochański, polski major artylerii, samorządowiec, starosta powiatu zamojskiego, więzień polityczny (zm. 1954)
- 21 września – Juliusz Paweł Schauder, polski matematyk, przedstawiciel lwowskiej szkoły matematycznej (zm. 1943)
- 28 września – Jerzy Rajmund Vargas González, meksykański męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1927)
- 29 września:
- Jan Rzepecki, polski oficer, pułkownik, historyk (zm. 1983)
- Stanisław Wójtowicz, polski polityk, działacz ludowy (zm. 1936)
- 4 października:
- Lou Hunter, amerykański sportowiec, medalista olimpijski (zm. 1984)
- Franz Jonas, austriacki polityk, prezydent Austrii w latach 1965-1974 (zm. 1974)
- Antonina Taborowicz, polska lekkoatletka (zm. 1993)
- 5 października – Marcus Wallenberg, szwedzki żeglarz, olimpijczyk (zm. 1982)
- 9 października – Petrus Beukers, holenderski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1981)
- 18 października:
- Halina Iwańska, tancerka nowoczesna, pedagog tańca (zm. 1975)
- Aleksandra Mieczkowska-Wichlińska, polska sanitariuszka, pielęgniarka, działaczka społeczna, uczestniczka powstania wielkopolskiego (zm. 1963)
- 19 października – Miguel Ángel Asturias, gwatemalski pisarz i poeta, laureat Nagrody Nobla (zm. 1974)
- 26 października – Nikołaj Skworcow, radziecki polityk (zm. 1974)
- 31 października – August Milde, polski piłkarz (zm. 1970)
- 8 listopada – Jerzy Mieczysław Rytard, pisarz polski, autor utworów głównie o tematyce podhalańskiej i tatrzańskiej (zm. 1970)
- 9 listopada – Stanisław Rybicki, polski działacz społeczny, wojskowy, prezydent Częstochowy (zm. 1980)
- 13 listopada – Tadeusz Kulisiewicz, polski grafik i rysownik (zm. 1988)
- 15 listopada – Jan Lermer, polski oficer i działacz niepodległościowy (zm. 1940)
- 18 listopada – Sten Abel, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1989)
- 20 listopada:
- Dudley DeGroot, amerykański sportowiec i trener, medalista olimpijski
- Alicja Jadwiga Kotowska, polska zakonnica, męczennica, błogosławiona Kościoła rzymskokatolickiego (zm. 1939)
- Feliks Stroiński, polska ofiara represji stalinowskich (zm. 1948)
- 24 listopada – Georg Lindahl, szwedzki żeglarz, olimpijczyk (zm. 1970)
- 25 listopada:
- Tadeusz Białoszczyński, polski aktor (zm. 1979)
- Jack Brownlie, nowozelandzki rugbysta (zm. 1972)
- 28 listopada – Gustaw Pokrzywka, polski wojskowy mechanik lotniczy (zm. 1987)
- 29 listopada:
- Aleksander Kacprzyk, plutonowy Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari (zm. 1967)
- Hryhorij Kosynka (ukr. Григоpій Косинка), ukraiński pisarz i tłumacz, jeden z przedstawicieli rozstrzelanego odrodzenia (zm. 1934)
- Lucjan Lewandowski, polski malarz (zm. 1964)
- 5 grudnia – Bolesław Woytowicz, polski pianista, kompozytor, pedagog (zm. 1980)
- 8 grudnia – François Borde, francuski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1987)
- 9 grudnia – Józef Dionizy Ludwik Padilla Gómez, meksykański męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1927)
- 14 grudnia – Aleksander Brzosko, podporucznik piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari (zm. 1941)
- 15 grudnia
- Euzebia Palomino Yenes, hiszpańska salezjanka, błogosławiona katolicka (zm. 1935)
- Ada Sadowska, polska artystka radiowa (zm. 1963)
- 20 grudnia – Teresa Grodzińska, polska sanitariuszka-ochotniczka (zm. 1920)
- 22 grudnia – Helena Batylda Charlotta Maria Fryderyka Waldeck-Pyrmont, niemiecka księżniczka (zm. 1948)
- 25 grudnia – Humphrey Bogart, aktor amerykański (zm. 1957)
- 28 grudnia:
- Arnoud van der Biesen, holenderski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1968)
- Eugeniusz Bodo, polski aktor (zm. 1943)
- Bohdan Biłynśkyj, ukraiński polityk i działacz spółdzielczy (zm. ?)
- Wincenty Birkenmajer, polski taternik, polonista, nauczyciel gimnazjalny, poeta (zm. 1933)
Zmarli edytuj
Święta ruchome edytuj
- Tłusty czwartek: 9 lutego
- Ostatki: 14 lutego
- Popielec: 15 lutego
- Niedziela Palmowa: 26 marca
- Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa: 26 marca
- Wielki Czwartek: 30 marca
- Wielki Piątek: 31 marca
- Wielka Sobota: 1 kwietnia
- Wielkanoc: 2 kwietnia
- Poniedziałek Wielkanocny: 3 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 11 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 21 maja
- Boże Ciało: 1 czerwca
