34 Budziszyński Pułk Piechoty
34 Budziszyński Pułk Piechoty (34 pp) – oddział piechoty ludowego Wojska Polskiego.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1944 |
| Rozformowanie |
1963 |
| Nazwa wyróżniająca | |
| Tradycje | |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk Stanisław Pluto |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa | |
| Organizacja | |
| Numer | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Formowanie edytuj
Na podstawie rozkazu nr 7 dowódcy 2 Armii WP z 13 września 1944 23 pułk piechoty został przemianowany na 34 pułk piechoty. W tym czasie pułk stacjonował w lesie na południowy wschód od miejscowości Mordy. Tam 21 października 1944 żołnierze pułku złożyli przysięgę. Jednostka wchodziła w skład 8 Dywizji Piechoty i była organizowana w oparciu o sowiecki etat nr 04/501 pułku strzelców gwardii[2].
Działania bojowe edytuj
Od chwili sformowania do zakończenia wojny pułk walczył w składzie 8 Dywizji Piechoty. W czasie forsowania Nysy, działając na głównym kierunku natarcia dywizji, uchwycił przyczółek pod Rothenburgiem. Następnie toczył walki pod Geheege, Nieder Horka, Kollm, Jänkendorf i Diehsa. Bronił się pod Ödernitz, Niesky, Budziszynem, Grossdubrau, Grosswelka i Cölln, gdzie poniósł dotkliwe straty. Na północ od Budziszyna, gdzie działając pojedynczymi batalionami współdziałał z pododdziałami 1 KPanc. I batalion 34 pp ochraniał sztab 2 Armii WP w rej. Kleinwelka. W operacji praskiej pułk walczył pod Lobendavą i Mikulašovicami. Szlak bojowy zakończył pod miejscowością Ušték[3].
Okres powojenny edytuj
20 maja 1945 dowódca pułku wysłał na samochodach grupę operacyjną, która miała jak najszybciej wystawić posterunek na moście na Odrze w Krośnie Odrzańskim[4].
Od 28 maja 1945 pułk ochraniał zachodnią granicę Polski od Sadzarzewic do Zasiek[5]. Sztab pułku stacjonował w Brodach. I batalion pułku zorganizował na odcinku od Sadzarzewic do Strzegowa, strażnice w Sadzarzewicach, Markosicach i Późnej[5]; II batalion na odcinku od Strzegowa do Janiszowic zorganizował strażnice na południowy zachód od Strzegowa, w Mielnie, w lesie na południe od Mielna i w Janiszowicach[5], a III batalion ochraniał odcinek do Zasiek i zorganizował jedną strażnicę[5].
12 lipca 1945 I batalion pułku przybył do Sanoka i został zakwaterowany w miejscowych koszarach, do 1939 należących do 2 pułku strzelców podhalańskich[6][7].
Na podstawie rozkazu nr 295 Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego z 28 sierpnia 1945 pułk otrzymał nazwę wyróżniającą „Budziszyński”[8].
W 1945 na bazie pułku została sformowana 38 komenda odcinka Komańcza[9].
25 stycznia, 28 marca i 13 kwietnia 1946 we wsi Zawadka Morochowska żołnierze pułku dopuścili się zbrodni wojennej na ukraińskiej ludności cywilnej.
Na podstawie rozkazu organizacyjnego nr 053/Org. Naczelnego Dowódcy WP z 30 marca 1946 pułk otrzymał numer jednostki wojskowej „2873”.
Po zakończeniu wojny pułk stacjonował w Łodzi (Łódzki Okręg Wojskowy)[2].
28 marca 1947, w Lesku pułk był inspekcjonowany przez II wiceministra Obrony Narodowej, generała broni Karol Świerczewskiego, który następnego dnia zginął w zasadzce zorganizowanej przez żołnierzy UPA.
Jednostka wzięła udział w akcji „Wisła”. W tym okresie pułkiem dowodził płk Jan Gerhard. Wówczas sztab pułku funkcjonował w Wańkowej[10].
W dniach 7–9 czerwca 1949 jednostka została dyslokowana do garnizonu Słupsk[11] (Pomorski Okręg Wojskowy), gdzie zajęła koszary przy ulicy Rokossowskiego 61. W tym samym oddział został przeformowany w 34 Budziszyński zmotoryzowany pułk piechoty.
W 1950 jednostka została podporządkowana dowódcy 16 Kaszubskiej Dywizji Zmechanizowanej i przeformowana w 34 Budziszyński pułk zmechanizowany. W październiku 1952 pułk został podporządkowany dowódcy 8 Drezdeńskiej Dywizji Zmechanizowanej.
Jesienią 1958 jednostka została przeformowana w 34 Budziszyński pułk piechoty i włączona w skład 23 Dywizji Piechoty.
W 1963 jednostka została przeformowana w 34 Budziszyński pułk desantowy.
Żołnierze pułku edytuj
- Dowódcy pułku
- mjr / ppłk Stanisław Pluto (28 sierpnia 1944 – 1946)
- płk Jan Gerhard (od 1946)
- mjr Józef Kamiński
- Kazimierz Makarewicz (1956–1957)
- Julian Baranowski
- Zastępcy dowódcy pułku[12]
- ppłk Jan Gerhard
- mjr Emil Cimura
- Szefowie sztabu[12]
- kpt. Wacław Warzywniak (do września 1944)
- kpt. Jan Grablis
- por. Leon Bereznicki
- p.o. mjr Antoni Szwander
- por. Tadeusz Pawlikowski
- Odznaczeni Order Krzyża Grunwaldu III klasy
(do 31 grudnia 1946)[13]
- por. Mieczysław Walesiuk – pośmiertnie
- ppor. Czesław Zaprawa
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari
(do 31 grudnia 1946)[13]
- por. Lubomir Ciesielski
- strz. Jan Goryl – pośmiertnie[a]
- mjr Józef Kamiński
- ppor. Józef Karwowski (pośmiertnie)[14]
Sztandar pułku edytuj
Pułk otrzymał sztandar prawdopodobnie w dniu przysięgi, 22 października 1944[15].
Opis sztandaru:
Płat o wymiarach 98 × 124 cm, obszyty z trzech stron frędzlą złotą i przymocowany do drzewca za pomocą dziewięciu kółek. Drzewce z ciemno politurowanego drewna. Głowica w kształcie orła wspartego na kuli, która umieszczona jest na cokole skrzynkowym[b].
Strona główna:
Na czerwonym polu, aplikowany i haftowany biało-złoty orzeł. W prawym dolnym rogu haftowana biało-złotą nicią cyfra „34”[15].
Strona odwrotna:
Na białym polu biało-złotą nicią haftowany napis „HONOR I OJCZYZNA”. W prawym dolnym rogu haftowana biało-złotą nicią cyfra „34”[15].
Uwagi edytuj
- ↑ Żył w latach 1924–1946. Został pochowany w kwaterze żołnierzy Wojska Polskiego na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.
- ↑ Puszka barwy złotej → Bigoszewska i Wiewióra 1974 ↓, s. 92.
Przypisy edytuj
- ↑ Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Toruniu.
- ↑ a b Kajetanowicz 2005 ↓, s. 428.
- ↑ Komornicki 1965 ↓, s. 215.
- ↑ Rzepski 1970 ↓, s. 282.
- ↑ a b c d Ziemia Gubińska 1939–1949… s. 90.
- ↑ Juchniewicz i Rzepski 1961 ↓, s. 320.
- ↑ Benedykt Gajewski: Walka z ukraińskim podziemiem na południowo-wschodnim obszarze Polski w latach 1944–1948. Publikacje, raporty, relacje, zeznania. Sanok: 2005, s. 347–348.
- ↑ Rzepski 1970 ↓, s. 416.
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 84.
- ↑ Michał Jakubowicz. Życie znaczone naftą, nadzieją, wojną i rozczarowaniem (fragmenty wspomnień). „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej, Z. nr”. 4: Nafta, s. 34, 2004. Fundacja Archiwum Ziemi Sanockiej. ISSN 1731-870X.
- ↑ Kajetanowicz 2005 ↓, s. 432.
- ↑ a b Aneks. 20. Obsada personalna oficerów 34pp. W: Benedykt Gajewski: Walka z ukraińskim podziemiem na południowo-wschodnim obszarze Polski w latach 1944–1948. Publikacje, raporty, relacje, zeznania. Sanok: 2005, s. 407.
- ↑ a b Aneks. 24. Lista żołnierzy 34pp odznaczonych za walkę z UPA. W: Benedykt Gajewski: Walka z ukraińskim podziemiem na południowo-wschodnim obszarze Polski w latach 1944–1948. Publikacje, raporty, relacje, zeznania. Sanok: 2005, s. 430.
- ↑ Rydłowski 1971 ↓, s. 195.
- ↑ a b c Bigoszewska i Wiewióra 1974 ↓, s. 92.
Bibliografia edytuj
- Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943 – 1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845–1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
- Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 1, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty.. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.
- Jerzy Rydłowski: Żołnierze lat wojny i okupacji. Warszawa: 1971.
- Stanisław Rzepski: 8 Dywizja Piechoty. Z dziejów 8 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty im. Bartosza Głowackiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.
- Zygmunt Traczyk: Ziemia Gubińska 1939 – 1949…. Gubin: Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Gubińskiej, 2011, s. 90. ISBN 978-83-88059-54-4.
- Mieczysław Juchniewicz, Stanisław Rzepski: Szlakiem 34 Budziszyńskiego Pułku Piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961.