Wikipedia

Adam Słodowy

polski popularyzator wiedzy technicznej

Adam Stanisław Słodowy (ur. 3 grudnia 1923 w Czarnkowie, zm. 10 grudnia 2019 w Warszawie) – polski popularyzator majsterkowania, autor i prowadzący programu telewizyjnego Zrób to sam (1959–1983), autor książek i scenariuszy, major Ludowego Wojska Polskiego.

Adam Słodowy
Ilustracja
Adam Słodowy z kultowym wskaźnikiem-strzałką wskazuje elementy odkurzacza (1975)
major major
Data i miejsce urodzenia

3 grudnia 1923
Czarnków

Data i miejsce śmierci

10 grudnia 2019
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1944–1958

Siły zbrojne

Ludowe Wojsko Polskie

Odznaczenia
Order Uśmiechu
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Życiorys edytuj

Urodził się w Czarnkowie nad Notecią[1] w Wielkopolsce[2], gdzie uczęszczał do szkoły powszechnej w latach 1930–1937[3]. Podczas okupacji niemieckiej w latach 1939–1944 pracował w fabryce maszyn w Baczkach, 60 km od stolicy[4]. W 1944 r. zgłosił się na ochotnika do wojska, wojnę ukończył w Szczecinie jako oficer artylerii[4]. Od 1950 do 1958 wykładał w Oficerskiej Szkole Artylerii Przeciwlotniczej w Koszalinie[5], po czym w Wojskowej Akademii Technicznej. Odszedł ze służby w stopniu majora[6].

Po opuszczeniu wojska zajął się popularyzacją majsterkowania. W 1958 na wystawie motoryzacyjnej zorganizowanej przez Wydawnictwa Komunikacyjne na Placu Konstytucji w Warszawie zaprezentował własnoręcznie wykonany[7][8] w Czarnkowie[6] samochód[9][4]. Od 1959 r. pracował w TVP, gdzie początkowo konstruował urządzenia sceno-techniczne. Dla Teatru Telewizji przygotował obrotową scenę[10]. Dla stacji wymyślił ponad 60 urządzeń usprawniających pracę[2]. W latach 1961–1978 był redaktorem Naczelnej Redakcji Programów Oświatowych i Dziecięcych TVP[11]. Znany był jako prezenter programu Zrób to sam. Był on częścią czwartkowego Ekranu z bratkiem, a potem niedzielnego Teleranka[10]; Adam Słodowy prezentował w nim osobiście, jak z ogólnie dostępnych rzeczy (np. zużytych opakowań) można zrobić zabawki i przedmioty użytkowe. Program był nadawany przez 24 lata od 1959 r. do 1983 r., łącznie wyemitowano 505 odcinków[4]. Prowadził też program telewizyjny Adam Słodowy w domowym warsztacie (Program II, 1979)[12]. W 1983 r. przeszedł na emeryturę[13][4].

Napisał ponad 10 książek poświęconych samodzielnemu majsterkowaniu, które bywały wznawiane, w tym Lubię majsterkować, przeznaczoną dla starszych odbiorców, zamieszczając niektóre informacje prezentowane wcześniej w telewizji, a także projekty nowych zabawek i urządzeń. Książka została przetłumaczona na języki obce, a jej łączny nakład wyniósł ponad 560 000 egzemplarzy[14]. Napisał także książki o samochodach, dotyczące głównie obsługi i napraw pojazdów marki Škoda. Szacuje się, że łączny nakład publikacji książkowych Słodowego o majsterkowaniu wynosi 2,5 mln egzemplarzy[4].

Artykuły o majsterkowaniu publikował również w prasie, np. w miesięczniku Horyzonty Techniki dla dzieci, podpisując je inżynier Adam Słodowy[15][4].

Był autorem projektu witraży dla starostwa powiatowego w rodzinnej miejscowości[6].

Słodowy wraz z Romanem Huszczo był autorem scenariusza do serii dwudziestu filmów animowanych dla dzieci Pomysłowy Dobromir (1973–1975) i Pomysłowy wnuczek (1984–1988), a także filmu Śrubokręt i spółka (1976). Zagrał (przebrany za kobietę) w filmie Seksmisja epizodyczną rolę, w ramach której prowadził program telewizyjny ucząc o robieniu na drutach[16].

Jako senior wystąpił w kampanii reklamowej dla firmy rozprowadzającej artykuły budowlane, w 2004 w Zielonej Górze[17] i w 2006 w Skierniewicach[18] był gościem honorowym podczas otwarcia supermarketów budowlanych. Był konsultantem przy publikacji wydawnictw książkowych. Współuczestniczył w budowie samolotu w USA[4].

Na wniosek dzieci 21 marca 1974 r. został Kawalerem Orderu Uśmiechu; ceremonia wręczenia odznaczenia odbyła się dwa lata później[19], 13 marca 1976 r. w Pałacu Młodzieży w Warszawie – otrzymał legitymację z numerem 107. Od premiera otrzymał nagrodę „za twórczość artystyczną dla dzieci i młodzieży oraz za działalność popularyzatorską w dziedzinie politechnizacji”[20]. W 1983 r. dostał nagrodę literacką Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich jako autor najpoczytniejszych książek w bibliotekach publicznych[21][4]. Pozytywnie o twórczości Słodowego wypowiadały się osoby spoza branży księgarskiej[9][6].

Profesor Piotr Gliński, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, na wieść o śmierci prezentera stwierdził: „...Zamyka się pewien rozdział historii TV”[22][23].

W kulturze edytuj

Działalność popularyzatorską Słodowego satyryk Ludwik Jerzy Kern utrwalił w swojej poezji opublikowanej w tygodniku Przekrój, a tygodnik Radio i Telewizja zamieścił parodię dotyczącą telewizyjnego programu[4]. Osoba Adama Słodowego pojawiła się w dowcipach politycznych.

10 września 2021 w Szkole Podstawowej nr 1 w Czarnkowie, do której uczęszczał, otwarto klasę – Pracownię Techniki im. Adama Słodowego, w której zgromadzono narzędzia i pamiątki po konstruktorze[24][3][25].

Życie prywatne edytuj

Pradziadek Adama był stelmachem[26], budował powozy konne[4]. Ojciec Adama Słodowego – Antoni, był urzędnikiem skarbowym oraz autorem książki o historii okolicy Czarnkowa: Krótki zarys dziejów powiatu czarnkowskiego i miasta Czarnkowa z roku 1926[27][28]. Adam miał siostrę[1]. W 1928 rodzina przeprowadziła się do nowo wybudowanego domu[29].

Pierwszą żoną Słodowego była Jadwiga (1925–1968)[30][27][31], mieli dwóch synów, pochodzących z Czarnkowa[29], którzy osiedlili się poza Polską: starszy – Piotr, matematyk i fizyk, mieszka w Australii w Melbourne[32], a młodszy – Wojciech, lekarz – w USA w Chicago[4]. Drugą żoną została Bożenna Kwiatkowska-Słodowy[4][3]. Małżeństwo mieszkało w Warszawie w mieszkaniu M3[4] i unikało medialnego rozgłosu[32].

W 2015 redaktor przeszedł udar[33][34][35]. W lipcu 2019 media opublikowały nieprawdziwą informację o jego śmierci[36].

Adam Słodowy zmarł wieczorem 10 grudnia 2019 r., w wieku 96 lat[37][38]. Został skremowany i pochowany na cmentarzu Powązkowskim 17 stycznia 2020[30][31] (kwatera 76-1-25).

Twórczość edytuj

 
Grób Adama Słodowego na cmentarzu Powązkowskim

Książki edytuj

na temat majsterkowania i motoryzacji
  • Budowa samochodu amatorskiego 1958, Wydawnictwa Komunikacyjne
  • Podręcznik kierowcy amatora 1959, 1960, 1962, 1963, 1964, 1966
  • To wcale nie jest trudne 1963 Wydawnictwa Naukowo-Techniczne
  • Umiem majstrować 1964, Nasza Księgarnia
  • Budujemy przyczepki campingowe 1965, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności
  • Samochód bez tajemnic 1966, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności
  • Usprawniam własny samochód, 1971, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności
  • Lubię majsterkować 1973
  • Jeżdżę samochodem Skoda S-100 i 1000 MB: technika jazdy, obsługa i usprawnienia, 1973, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności
  • Majsterkowanie dla każdego 1976, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne
  • Majsterkuję narzędziami EMA-COMBI 1980, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne
  • Sam obsługuję samochód 1969, 1972, 1978
proza

Scenariusze edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Grupa Wirtualna Polska, Adam Słodowy nie żyje. Informację potwierdził krewny [online], o2.pl, 11 grudnia 2019 [dostęp 2022-10-22] (pol.).
  2. ↑ a b Nie żyje Adam Słodowy, twórca kultowego programu „Zrób to sam” – Wiadomości – polskieradio24.pl [online], polskieradio24.pl [dostęp 2022-10-22].
  3. ↑ a b c TV ASTA: klasa imienia Adama Słodowego w Czarnkowie. [dostęp 2022-10-24].
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Helena Kowalik, Nazywali go Pan Zrób to Sam [online], tygodnikprzeglad.pl, 2004 [dostęp 2022-10-22].
  5. ↑ Zmarł Adam Słodowy. Twórca programu „Zrób to sam” miał 96 lat [online], prk24.pl [dostęp 2022-10-24].
  6. ↑ a b c d Popularyzator nauki i majsterkowania Adam Słodowy spoczął na Powązkach [online], dzieje.pl [dostęp 2022-10-22] (pol.).
  7. ↑ Adam Słodowy, Chcesz samochód? "Zrób to sam!" [online], Motor [dostęp 2022-10-23].
  8. ↑ Redakcja, SAM, czyli „Samochód Amatorski Motoru” [online], Motofakty, 13 czerwca 2012 [dostęp 2022-10-23] (pol.).
  9. ↑ a b Adam Słodowy i fenomen programu „Zrób to Sam” [online], film.interia.pl [dostęp 2022-10-22] (pol.).
  10. ↑ a b Zrób to sam [online], www.nostalgia.pl [dostęp 2022-10-22].
  11. ↑ Adam Słodowy | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2022-10-22] (pol.).
  12. ↑ Dziennik Popularny (nr 128): Program TV. bc.wbp.lodz.pl (Biblioteka Cyfrowa Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi), 1979-06-09. s. 9. [dostęp 2022-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-12)].
  13. ↑ Nie żyje Adam Słodowy. Wspomnienie [online], www.wirtualnemedia.pl [dostęp 2022-10-22] (pol.).
  14. ↑ MS, Adam Słodowy nie żyje. Prowadzący kultowego programu „Zrób to sam” miał 96 lat [online], Newsweek, 11 grudnia 2019 [dostęp 2022-10-22] (pol.).
  15. ↑ Adam Słodowy, Pralka dla lalek, „Horyzonty Techniki dla Dzieci”, Warszawa: Wydawnictwa Czasopism Technicznych NOT, czerwiec 1968, s. 20–21.
  16. ↑ 10 sekretów „Seksmisji” [online], kobieta.interia.pl [dostęp 2021-06-24] (pol.).
  17. ↑ Adam Słodowy nie żyje. W 2004 roku otwierał Castoramę w Zielonej Górze. Twórca programu „Zrób to sam” zmarł w wieku 96 lat [online], Gazeta Lubuska, 11 grudnia 2019 [dostęp 2022-10-23] (pol.).
  18. ↑ Adam Słodowy nie żyje. 13 lat temu otwierał skierniewicką Castoramę [online], eglos.pl [dostęp 2022-10-24] (pol.).
  19. ↑ Adam Słodowy nie żyje. Twórca „Zrób to sam” miał 96 lat [online], Rzeczpospolita [dostęp 2022-10-22] (pol.).
  20. ↑ Adam Słodowy, [w:] Witryna WWW mieszkaniec.pl, 24 sierpnia 2016 [dostęp 2022-10-22].
  21. ↑ Redakcja, Adam Słodowy nie żyje. Miał 96 lat [online], www.polityka.pl, 2019 [dostęp 2022-10-22] (pol.).
  22. ↑ Nie żyje Adam Słodowy. Miał 96 lat – Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu – Archiwum – Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu – Archiwum [dostęp 2022-10-22] (pol.).
  23. ↑ Adam Słodowy nie żyje. Autor „Zrób to sam” zmarł w wieku 96 lat, „Portal i.pl”, 11 grudnia 2019 [dostęp 2022-10-22] (pol.).
  24. ↑ h, W Czarnkowie powstała Pracownia im. Adama Słodowego [online], GłosOnline, 22 września 2021 [dostęp 2022-10-24] (pol.).
  25. ↑ Upamiętnili Adama Słodowego – Portal asta24.pl – Piła – informacje i wydarzenia [online], www.asta24.pl [dostęp 2022-10-24] (pol.).
  26. ↑ Wyborcza.pl [online], poznan.wyborcza.pl, 11 grudnia 2019 [dostęp 2022-10-22].
  27. ↑ a b Popularyzator nauki i majsterkowania Adam Słodowy spoczął na Powązkach [online], dzieje.pl [dostęp 2022-10-22] (pol.).
  28. ↑ Krótki zarys dziejów powiatu czarnkowskiego i miasta Czarnkowa, katalogi.bn.org.pl, Czarnków nad Notecią 1926, OCLC 837266134 [dostęp 2022-10-23].
  29. ↑ a b Piotr Szlanga, Ostatnie pożegnanie Adama Słodowego 2020 [online], MCK Czarnków, 17 czerwca 2020 [dostęp 2022-10-24] (pol.).
  30. ↑ a b Pogrzeb Adama Słodowego po 5 tygodniach od śmierci. wp.pl. [dostęp 2022-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-17)].
  31. ↑ a b Adam Słodowy, twórca programu „Zrób to sam” spoczął na Powązkach [online], wiadomosci.dziennik.pl, 17 stycznia 2020 [dostęp 2022-10-22] (pol.).
  32. ↑ a b Żona zmarłego Adama Słodowego. Para trzymała się z daleka od mediów [online], OnetKobieta, 11 grudnia 2019 [dostęp 2022-10-22] (pol.).
  33. ↑ Nie żyje twórca programu „Zrób to sam” Adam Słodowy [online], Viva.pl [dostęp 2022-10-24] (pol.).
  34. ↑ Nie żyje Adam Słodowy. Przypominamy jego najciekawsze „wynalazki” z programu „Zrób to sam” [online], nextgazetapl, 11 grudnia 2019 [dostęp 2022-10-22] (pol.).
  35. ↑ Monika Majko, Tajemnica pochówku Adama Słodowego wyszła na jaw. Żona chciała jednego [online], Goniec.pl, 12 kwietnia 2022 [dostęp 2022-10-24] (pol.).
  36. ↑ Adam Słodowy żyje. Fake news zdementowała rodzina [online], konkret24.tvn24.pl [dostęp 2022-10-22] (pol.).
  37. ↑ Adam Słodowy nie żyje. Był autorem popularnego programu „Zrób to sam”. rmf24.pl. [dostęp 2019-12-11]. (pol.).
  38. ↑ Adam Słodowy nie żyje. „Zamyka się pewien rozdział TV”. pinbook.pl. [dostęp 2019-12-11].
  39. ↑ Adam Słodowy w bazie filmpolski.pl

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Adam_Słodowy&oldid=71350735”