Agnolo Bronzino

Agnolo Tori
Agnolo Allori
Imię i nazwisko	Agnolo di Cosimo di Mariano
Data i miejsce urodzenia	17 listopada 1503 ; Monticelli koło Florencji
Data i miejsce śmierci	23 listopada 1572 ; Florencja
Narodowość	włoska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	manieryzm
	Multimedia w Wikimedia Commons

Agnolo Bronzino^[1], właśc. Agnolo di Cosimo di Mariano, zw. także Agnolo Tori lub Agnolo Allori (ur. 17 listopada 1503 w Monticelli koło Florencji, zm. 23 listopada 1572 we Florencji) – włoski malarz, rysownik i poeta okresu manieryzmu.

Życiorys edytuj

Jego ojciec Cosimo di Mariano był rzeźnikiem. Terminował u mało znanego malarza Raffaellina del Garbo. W wieku 15 lat został uczniem Jacopa Pontorma^[2], a później jego wieloletnim współpracownikiem. Współpracował z nim wykonując freski w kartuzji Galluzzo koło Florencji (1522–1525), w Villa Medici di Careggi (1535–1536) i Villa Medici di Castello (1538–1543). W latach 1530–1532 pracował na dworze księcia Urbino Francesco I Maria della Rovere. Około 1533 został nadwornym malarzem Medyceuszy we Florencji. W 1537 wstąpił do tamtejszego cechu Św. Łukasza. W 1541 został członkiem Accademia degli Umidi (Akademia Wilgotnych^[3]). W 1548 udał się na krótko do Rzymu gdzie studiował dzieła Michała Anioła. W latach 1550 i 1554 przebywał w Pizie skąd otrzymał kilka zamówień. W 1563 wraz z Vasarim i innymi artystami florenckimi założył Accademia delle Arti del Disegno (Akademia Rysunku). Do końca życia pracował dla dworu Medyceuszy. Nie założył rodziny. W 1555 zamieszkał ze swoją siostrą, wdową po malarzu Cristofano Allorim, i jej dziećmi. Pochowany został w kościele San Cristoforo we Florencji.

Jego uczniami byli m.in. przybrany syn Alessandro Allori, Cristofano Allori, Raffaellino del Colle oraz Lorenzo Zacchetti.

Twórczość edytuj

Był twórcą bardzo wszechstronnym. Malował obrazy religijne, mitologiczne i alegoryczne. Wykonywał liczne portrety członków rodziny książęcej oraz arystokracji toskańskiej. Wypracował nowy typ dworskiego malarstwa portretowego, przeciwstawny prądom weneckiego i lombardzkiego renesansu (Leonardo da Vinci, Tycjan, Lorenzo Lotto), który charakteryzował się maksymalną redukcją mimiki twarzy i gestów oraz ograniczeniem póz i wszelkiej ekspresji. Cechowała go hieratyczność, opanowanie, surowość i chłód. Przedstawione postacie przypominają rzeźby o nienagannym modelunku, zupełnie pozbawione indywidualizacji psychologicznej. Jedynie w portretach artystów i naukowców udawało mu się uchwycić psychologię i charakter przedstawianych postaci^[4]. Projektował gobeliny. W latach 1543–1553 według jego wzoru powstał cykl 16 arrasów o tematyce biblijnej, przeznaczonych do Sali Dwunastu w Palazzo Vecchio we Florencji (Historia Józefa). W latach 1540–1545 wykonał cykl fresków w prywatnej kaplicy Eleonory z Toledo. Tworzył także poezje. Inspirowała go twórczość Francesca Berniego. Pisał wiersze okolicznościowe, sonety, satyry, fraszki oraz żartobliwe ody np. o malarskim pędzlu i o rzodkiewce^[5]. Projektował również dekoracje teatralne. Jego twórczość cechuje elegancja kompozycji, doskonały rysunek, skomplikowany układ póz i gestów postaci, gładka matowa faktura oraz wyrafinowana kolorystyka.

Dzieła edytuj

Święta Rodzina – 1527-28, 101 × 79 cm, National Gallery of Art, Waszyngton
Pigmalion i Galatea – 1529-30, 81 × 63 cm, Uffizi, Florencja
Madonna z Dzieciątkiem i św. Janem – 1529-1530, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Święta Rodzina ze świętym Janem – 1530, 117 × 93 cm, Uffizi, Florencja
Pieta – ok. 1530, 105 × 100 cm, Uffizi, Florencja
Guidobaldo de Montefeltro – 1530-32, 114 × 86 cm, Galleria Palatina, Florencja
Młodzieniec z lutnią – 1530-40, 98 × 82 cm, Uffizi, Florencja
Ugolino Martelli – ok. 1535, 102 × 85 cm, Gemäldegalerie, Berlin
Bartolomeo Panciatichi – 1540, 104 × 84 cm, Uffizi, Florencja
Lucrezia Panciatichi – 1540, 104 × 85 cm, Uffizi, Florencja
Portret młodego mężczyzny Metropolitan Museum of Art – 1540, 95,6 cm × 74,9 cm, Nowy Jork
Portret rzeźbiarza – 1540-50, 99 × 79 cm, Luwr, Paryż
Admirał Andrea Doria jako Neptun – ok. 1540, 115 × 52 cm, Pinakoteka Brera, Mediolan
Freski w kaplicy Eleonory de Toledo w Palazzo Vecchio we Florencji (1540-45)
- Przejście przez Morze Czerwone – 1541-42, 320 × 490 cm
- Wąż miedziany – 1542-44, 320 × 385 cm
- Mojżesz sprawia, że woda wypływa ze skały i Zbieranie manny – ok. 1545, 320 × 150 cm i 320 × 150 cm
- Sklepienie kaplicy – 1540-41, 490 × 385 cm
  - Św. Franciszek naznaczony zostaje stygmatami
  - Św. Maciej z lwem
  - Św. Jan Ewangelista z orłem
  - Michał Archanioł walczy ze smokiem
Portret Eleonory Toledańskiej z synem Giovannim – 1544, 115 × 96 cm, Uffizi, Florencja
Portret Gianni de Medici – 1545, 58 × 45 cm, Uffizi, Florencja
Zdjęcie z krzyża – 1545, 268 × 173 cm, Muzeum Sztuk Pięknych i Archeologii w Besançon
Dziewczyna z książką – 1545, 58 × 46 cm, Uffizi, Florencja
Portret Kosmy I Medyceusza w zbroi – ok. 1545, 76 × 59 cm, Galeria Malarstwa i Rzeźby Muzeum Narodowego w Poznaniu
Portret Cosimo i w zbroi – ok. 1545, 74 × 58 cm, Uffizi, Florencja
Alegoria czasu i miłości lub Wenus i Kupido – ok. 1545, 146 × 116 cm, National Gallery w Londynie
Stefano Sciarra Colonna – 1546, 125 × 95 cm, Galleria Nazionale d’Arte Antica, Rzym
Inżynier Luca Martini – ok. 1550, 101 × 79 cm, Galeria Palatina, Florencja
Francesco de Medici w wieku młodzieńczym – 1551, 58 × 41 cm, Uffizi, Florencja
Święta Rodzina – 1555-60, 117 × 99 cm, Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w Moskwie
Laura Battiferri – 1555-60, 83 × 60 cm, Palazzo Vecchio, Florencja
Noli me tangere – 1561, 289 × 191 cm, Luwr, Paryż
Święta Rodzina wraz ze św. Anną i św. Janem – bd., 133 × 101 cm, Luwr, Paryż

Przypisy edytuj

↑ Pseudonim Bronzino prawdopodobnie nawiązywał do ciemnej karnacji artysty.
↑ Praca zbiorowa: Przewodniki Wiedzy i Życia - Florencja i Toskania. Warszawa: Hachette Livre Polska sp. z o.o., 2009, s. 119. ISBN 978-83-7575-692-0.
↑ Każdy z jej członków przybierał pseudonim związany z wodą lub wilgocią, np. żaba, dżdżownica, rynsztok itp.
↑ Historia portretu, Warszawa 2001, s. 96.
↑ W. Łysiak, Malarstwo białego człowieka, t. 3, Warszawa 2010, s. 336.

Bibliografia edytuj

WendyW. Beckett WendyW., 1000 arcydzieł, EwaE. Gorządek (tłum.), Warszawa: Arkady, 2001, ISBN 83-213-4218-3, OCLC 749354342 .
Bożena Fabiani, Moje gawędy o sztuce, Warszawa: Świat Książki, 2012 (rozdz. Agnolo Bronzino – w kręgu dworu księcia Kosmy I), ISBN 978-83-7799-420-7.
Historia portretu, red. S. Zuffi, Warszawa: Arkady, 2001 (rozdz. Agnolo Bronzino i wizerunek władzy), ISBN 83-213-4235-3.
Leksykon malarstwa od A do Z, Warszawa: Muza S.A., 1992, ISBN 83-7079-076-3.
Waldemar Łysiak, Malarstwo białego człowieka, wyd. 2, t. 3, Warszawa: Nobilis, 2010 (rozdz. Pontormo i Bronzino), ISBN 978-83-60297-36-0.
Samuel Rodary, Bronzino, Wrocław: Eaglemoss Polska, 2001 (Wielcy Malarze ; nr 138)
Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h. f. ullmann, 2007, ISBN 978-3-8331-2131-9.
Stefano Zuffi, Wielki słownik malarzy, t. 1, Warszawa: HPS, 2006, ISBN 978-83-60688-15-1.

Linki zewnętrzne edytuj

Agnolo di Cosimo w Artcyclopedia.com. [dostęp 2009-03-01]. (ang.).

[1] Pseudonim Bronzino prawdopodobnie nawiązywał do ciemnej karnacji artysty.

[2] Praca zbiorowa: Przewodniki Wiedzy i Życia - Florencja i Toskania. Warszawa: Hachette Livre Polska sp. z o.o., 2009, s. 119. ISBN 978-83-7575-692-0.

[3] Każdy z jej członków przybierał pseudonim związany z wodą lub wilgocią, np. żaba, dżdżownica, rynsztok itp.

[4] Historia portretu, Warszawa 2001, s. 96.

[5] W. Łysiak, Malarstwo białego człowieka, t. 3, Warszawa 2010, s. 336.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]