Ahmose I
Ahmose I (także Amosis, Amasis lub Ahmes, Jahmes[1]) – faraon, władca starożytnego Egiptu, z XVIII dynastii, z początków Nowego Państwa. Syn Sekenenre Tao i królowej Ahhotep I, brat Kamose. Panował prawdopodobnie w latach od 1550 p.n.e. do 1525 p.n.e. Odziedziczył władzę w wieku około 10 lat, po śmierci swego brata.
| |
| Król Górnego i Dolnego Egiptu | |
| Okres |
od 1550 p.n.e. |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo | |
| Żona | |
| Dzieci | |
Działalność edytuj
Całe jego panowanie przebiegało pod znakiem zmagań o zjednoczenie Egiptu i wyzwolenie obszaru Delty spod władzy Hyksosów oraz przywrócenie wpływów Egiptu w Nubii i Kanaan.
W ciągu dwudziestu pięciu lat panowania dokończył dzieło zapoczątkowane przez swego ojca i brata. Dokonał zjednoczenia Egiptu i przywrócił jego znaczenie w stosunkach międzynarodowych do stanu, co najmniej z czasów końca Średniego Państwa, stając się założycielem nowej, XVIII dynastii i dając początek epoce, w której później Egipt osiągnął szczyt swej potęgi za czasów Imperium – epoki Tutmozydów i Ramessydów. Prawdopodobnie w 11 roku swego panowania (według analiz matematycznego papirusu Rhinda) zdobył Heliopolis i Sile, a wkrótce później Awaris – stolicę Hyksosów. Po wyparciu ich z Delty podjął wysiłek zjednoczenia i reorganizacji państwa, opierając się głównie, a w zasadzie jedynie, na wsparciu swych rdzennych środowisk tebańskich, nie przywracając do władzy starych rodów, odsuniętych od niej za czasów XII dynastii.
Jego działalność budowlana objawiała się głównie w obrębie świątyni Amona w Karnaku i świątyni Montu w Armant. W Karnaku odnaleziono kilka steli szczegółowo opisujących działalność Ahmose, z których dwie przedstawiają go jako dobroczyńcę świątyni. Na jednej z nich znanej jako „Stela Burz” został przedstawiony jako ten, który odbudował piramidy swoich poprzedników w Tebach zniszczone przez potężną burzę. W Abydos rozkazał wznieść dwa cenotafy – jeden dla siebie (prawdopodobnie w formie piramidy, którego pozostałości przebadała 1993 roku ekspedycja sponsorowana przez Pennsylvania-Yale Institute of Fine Arts), a drugi dla swej babki – Tetiszeri, która dożyła panowania swego wnuka i otaczana była czcią i kultem, uważana za jedną z założycielek XVIII dynastii. W 22 roku panowania dokonał inauguracji kamieniołomów w Tura, skąd czerpano surowiec do budów świątyni Ptaha w Memfis oraz świątyni w Luksorze.
Związki rodzinne edytuj
W życiu Ahmose ważną rolę odegrały trzy kobiety: wspomniana już babka – Tetiszeri, matka – Ahhotep, zmarła między 16 a 22 rokiem panowania, prawdopodobna regentka w czasach nieletniego syna oraz żona (jednocześnie siostra) – Ahmes-Nefertari, z którą miał kilkanaścioro dzieci.
Na uwagę zasługują:
- Meritamon – najstarsza córka, przyszła żona Amenhotepa I.
- Satamon – druga córka.
- Amenhotep I – następca, przyszły faraon.
- Ahhotep II – trzecia córka – przyszła żona Amenhotepa I.
- Ahmes Sipair – syn, następca tronu, zmarły nie osiągnąwszy sukcesji.
jak również:
- Tair – córka drugiej żony, Kasmut.
Ahmes-Nefertari przeżyła Ahmose, jak również jego następcę, swego syna – Amenhotepa I. Zmarła prawdopodobnie w pierwszym roku panowania Totmesa I. Otaczana była kultem aż do czasów Herhora – czyli końca XX dynastii. Po śmierci Ahmose sprawowała regencję w imieniu nieletniego syna – Amenhotepa I. Ahmose pochowany został w królewskiej nekropoli w Dra Abu al Naga, a miejscem jego kultu stał się cenotaf w Abydos. Mumię króla odnaleziono w skrytce DB-320 w Deir el-Bahari.
Tytulatura edytuj
Jego nomen tłumaczy się jako „Księżyc-się-narodził”[1]:
|
Po wstąpieniu na tron przyjął imię koronacyjne – prenomen – Neb-pehty-Re / Nebpehtire[2], co tłumaczy się jako „Re jest panem potęgi”[1]:
|
Znana jest bardzo obszerna tytulatura tego władcy, a jego imiona pojawiają się w różnych wariantach zależnie od źródła[3]. U Manetona wymieniany jest jako Amosis, u Diodora jako Amasis[2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Egipt Starożytny - XVIII Dynastia [online], www.narmer.pl [dostęp 2023-07-26].
- ↑ a b Bogusław Kwiatkowski, Poczet faraonów. Życie. Legenda. Odkrycia, wyd. 2, Iskry, 2021, s. 409, ISBN 978-83-244-1042-2.
- ↑ Peter Lundström, Ahmose I in hieroglyphics [online], Pharaoh.se [dostęp 2023-07-26] (ang.).
Bibliografia edytuj
- Nicolas Grimal, Dzieje starożytnego Egiptu, Adam Łukaszewicz (tłum.), Warszawa: PIW, 2004, ISBN 83-06-02917-8, OCLC 749417518.
- Bogusław Kwiatkowski, Poczet faraonów, Warszawa: Iskry, 2002, ISBN 83-207-1677-2, OCLC 830308044.
- Schneider Th. – Leksykon faraonów, PWN, Kraków-Warszawa 2001, ISBN 83-01-13479-8.