Aleksander Hauke-Nowak
Aleksander Hauke-Nowak vel Aleksander Nowak[a] (ur. 24 lutego 1896 w Warszawie, zm. 17 maja 1956 w Rio de Janeiro) – major dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, działacz państwowy i społeczny II Rzeczypospolitej.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 lutego 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 maja 1956 |
| Wojewoda łódzki | |
| Okres |
od 31 stycznia 1933 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Wojewoda wołyński | |
| Okres |
od 13 kwietnia 1938 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
         
| |
Życiorys edytuj
Syn Leona i Anieli z Rudnickich. W latach 1909–1914 uczęszczał w Warszawie do Szkoły Realnej Mariana Rychłowskiego[2]. Od 1911 działał w skautingu i Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”, od 1913 w Polskich Drużynach Strzeleckich[3]. Żołnierz IV plutonu Pierwszej Kompanii Kadrowej. W 1917–1918 działał w Polskiej Organizacji Wojskowej w Wilnie, Ostrowie i Kielcach[3]. W 1922 uzyskał maturę na kursach dokształcających organizowanych dla wojskowych przy Dowództwie Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie[2]. Ukończył studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego oraz Wyższą Szkołę Wojskową[3]. 3 maja 1922 zweryfikowany został w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1146 lokatą w korpusie oficerów piechoty. W 1923 zajmował stanowisko szefa Oddziału II Sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I, pozostając oficerem nadetatowym 42 pułku piechoty. W latach 1925–1927 był słuchaczem Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 28 października 1927, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do 36 pułku piechoty Legii Akademickiej w Warszawie. W kwietniu 1928 został wyznaczony w tym pułku na stanowisko dowódcy III batalionu[4]. 2 kwietnia 1929 awansował na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 23. lokatą w korpusie oficerów piechoty[5]. Z dniem 30 kwietnia tego roku został przydzielony do dyspozycji Ministra Spraw Wewnętrznych na okres sześciu miesięcy z równoczesnym przeniesieniem do kadry oficerów piechoty[6]. Przydział ten był mu trzykrotnie przedłużany o kolejnych sześć miesięcy[7][8][9]. 30 kwietnia 1931 został urlopowany bez prawa do poborów[10], a z dniem 31 grudnia tego roku przeniesiony do rezerwy z równoczesnym przeniesieniem w rezerwie do 36 pp[11].
W Ministerstwie Spraw Wewnętrznych był m.in. dyrektorem departamentu politycznego. Występował w tym charakterze jako świadek oskarżenia na procesie brzeskim. Od 31 stycznia 1933 do 13 kwietnia 1938 wojewoda łódzki[12], a od 13 kwietnia 1938 następca Henryka Józewskiego na stanowisku wojewody wołyńskiego, w związku ze zmianą polityki wobec Ukraińców dokonaną przez obóz sanacyjny pod wpływem Edwarda Rydza-Śmigłego (utworzenie Obozu Zjednoczenia Narodowego i próba zbliżenia do środowisk i haseł endecji). Pełnił urząd do września 1939. Po wybuchu II wojny światowej, posiadając wiedzę o agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, miał nie poinformować o tym współpracowników (w tym wicewojewodę Ignacego Strzemińskiego) i opuścił Polskę przez granicę[13]. Był prezesem Związku Ziem Południowo-Wschodnich. Opublikował książki Z pamiętników strzelca (Warszawa 1917) i Ze wspomnień skauta-legionisty (Warszawa 1935)[3].
Był dwukrotnie żonaty. Po zmianie wyznania na kalwińskie i orzeczeniu rozwodu przez Jednotę Wileńską, poślubił 2 czerwca 1933 roku w kościele ewangelicko-reformowanym w Warszawie Krystynę z Pawłowiczów 1 voto Szambumiewiczową[14][3].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[3] nr 7196
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)[15]
- Krzyż Niepodległości (9 listopada 1931)[16]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[3]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)[3]
- Złoty Krzyż Zasługi (24 maja 1929)[17]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[3]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[3]
- Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kadrowej”[18]
- Wielki Oficer Orderu Świętego Sawy (Jugosławia)[3]
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 264.
- ↑ a b Ireneusz Polit: Wojewodowie łódzcy w latach 1919–1939. Portret zbiorowy. Kielce: Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Wydział Humanistyczny, Instytut Historii, 2020, s. 79–80. [dostęp 2022-06-14]. [Praca doktorska napisana pod kierunkiem dr. hab. Arkadiusza Adamczyka]
- ↑ a b c d e f g h i j k Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 250.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 133.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 3 kwietnia 1929 roku, s. 105.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 133.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 405.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 221.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 27.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 441.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 22 lutego 1932 roku, s. 119.
- ↑ „Łódź w Ilustracji”, 12 II 1933, nr 7, s. 3 (3 lutego 1933: w gronie uczestników jego powitania jako nowego wojewody łódzkiego na dworcu Łódź–Fabryczna).
- ↑ Stanisław Alexandrowicz: W cieniu czerwonej gwiazdy. 68. rocznica agresji sowieckiej na Polskę. Mówili, że idą nam z pomocą. lwow.com.pl. [dostęp 2015-03-06].
- ↑ „Łódź w Ilustracji”, 27 IX 1936, nr 39, s. 1 (wraz z mężem na dożynkach zorganizowanych przez Związek Młodej Wsi Polskiej na stadionie Wojskowego Klubu Sportowego w Łodzi, przebrana w strój sieradzki jako gospodyni dożynek; 20 IX 1936).
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie państwowej”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 352 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1929 r. nr 123, poz. 302 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
- ↑ 6 sierpień: 1914–1934, Warszawa: Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich, 1934, s. 19.
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, pod redakcją Jacka Majchrowskiego, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1994.
- „Łódź w Ilustracji”, 12 II 1933, nr 7, s. 3 (w gronie uczestników jego powitania jako nowego wojewody łódzkiego na dworcu Łódź–Fabryczna).