Alfred Grenander
Alfred Frederik Elias Grenander (ur. 26 czerwca 1863 w Skövde, zm. 14 marca 1931 w Berlinie) – szwedzki architekt epoki secesji i modernizmu, działający przeważnie w Niemczech, główny architekt stacji berlińskiego metra.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
26 czerwca 1863 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
14 marca 1931 |
| Narodowość |
szwedzka |
| Uczelnia |
Królewski Instytut Techniczny, Uniwersytet Techniczny w Berlinie |
| Praca | |
| Projekty |
stacje metra w Berlinie |
Życiorys edytuj
Grenander studiował architekturę na politechnice w Sztokholmie (1881–1885)[1] i w Wyższej Szkole Technicznej (niem. Technische Hochschule) w Berlinie (1885–1888)[2], po czym współpracował z Alfredem Messelem (1889–1890)[1], Wilhelmem Martensem, a następnie z Paulem Wallotem przy wznoszeniu gmachu Reichstagu w Berlinie (1890–1897)[2]. W maju 1897 ożenił się z Mary Julianą Åwall[1], z którą miał córkę Signe[3].
Od października 1897 wykładał rysunek w szkole przy Muzeum Rzemiosła Artystycznego w Berlinie, gdzie w 1901 został profesorem[1]. Następnie wykładał w Zjednoczonych Szkołach Państwowych Sztuk Wyzwolonych i Pięknych (niem. Vereinigte Staatsschulen für freie und angewandte Kunst)[2]. W 1902 wstąpił do berlińskiego zrzeszenia artystów Werkring, do którego należeli m.in. August Endell, Albert Gessner i Bruno Möhring[4]. Do 1903 prowadził własne biuro ze szwagrem Otto Wilhelmem Spaldingiem (1863–1945)[2] – Firma Spalding & Grenander[3]. W 1904 kierował wystawą Werkringu na wystawie światowej w Saint Louis[4]. W 1908 został członkiem Werkbundu[1].
Od początku historii berlińskiego metra był jego głównym architektem, projektując stacje metra, budynki gospodarcze a nawet wagony pociągów dla Hoch- und Untergrundbahn-Gesellschaft[2].
Wybrane dzieła edytuj
- 1900–1902 – stacja berlińskiego metra Wittenbergplatz[1]
- 1906–1910 – projekty kiosków[2]
- 1908 – most Schönfließer (niem. Schönfließerbrücke) w Berlinie[2]
- 1908–1910 – gmach fabryki Ludwig Loewe & Compagnie Aktiengesellschaft w berlinskiej dzielnicy Moabit[2]
- 1910–1911 – most Gotzkowsky'ego (niem. Gotzkowskybrücke) w Berlinie[2]
- 1910–1911 – willa dla Paula Herpicha w Poczdamie (nieistniejąca), znana jako Willa Stalina – w 1945 Józef Stalin mieszkał tu podczas konferencji poczdamskiej[5][6]
- 1911–1913 – budynek wejściowy stacji Wittenbergplatz w stylu klasycyzmu schinklowskiego[7]
- 1914–1916 – gmach fabryki Knorr-Bremse w berlińskim Lichtenbergu[2][3]
- 1923 – stacje centralnego odcinka linii C – płytko położone, dostępne bezpośrednio z ulicy stacje; oszczędny i minimalistyczny wystrój, system kolorystyczny całej linii oparty na zmianie dominującego koloru
- 1923 – kościół gminy szwedzkiej w Berlinie – jedyna budowla sakralna projektu Grenandera[2]
- 1926–1931 – budynek stacji metra na osiedlu Chata Wuja Toma (niem. Siedlung Onkel Toms Hütte)[8]
- 1926–1927 – rozbudowa stacji Nollendorfplatz i Hermannplatz[2] z dekoracją w stylu art déco
- 1928–1930 – stacje linii D i E – modernistyczne, gładkie ściany pokryte jednobarwnymi emaliowanymi kaflami i widoczna, nieozdobiona konstrukcja stalowa słupów, np. Lichtenberg
Odznaczenia edytuj
- 1908 – Order Czerwonego Orła IV klasy[1]
Upamiętnienie edytuj
6 czerwca 2009 imieniem Grenandera nazwano plac przed wejściem do stacji metra Krumme Lanke – Alfred-Grenander-Platz[9].
Galeria projektów Grenandera edytuj
-
Meble -
Kiosk z prasą -
Most Schönfließer -
Willa Paula Herpicha w Poczdamie -
Projekt stacji metra Olympia-Stadion -
Stacja metra Olympia-Stadion
.jpg)
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g U-Bahn Archiv: Alfred Grenander. [dostęp 2010-07-24]. (niem.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Irmgard Wirth: Grenander, Alfred Frederik Elias. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). T. 7. 1966. (niem.).
- ↑ a b c Heiko Schützler. Ein meisterlicher Modernist – Der Architekt Alfred Grenander (1863–1931). „Berlinische Monatsschrift”. s. 103–113. (niem.).
- ↑ a b Thomas Steigenberger. Berlin über und unter der Erde. Das Werk von Alfred Grenander. „MuseumsJournal”. s. 72–73. (niem.).
- ↑ Martin Klesmann. Wo Stalin residierte, arbeitete später Lothar Bisky. „Berliner Zeitung”, 18-07-2008. (niem.).
- ↑ Christiane Petri: Potsdam und Umgebung: Sinnbild von Preußens Glanz und Gloria. DuMont Reiseverlag, 2009, s. 207–208. ISBN 3-7701-6610-8. [dostęp 2010-07-23]. (niem.).
- ↑ Derek Fraser: The buildings of Europe: Berlin. Manchester University Press ND, 1996, s. 44. ISBN 0-7190-4022-1. [dostęp 2010-07-23]. (ang.).
- ↑ Winfried Nerdinger, Cornelius Tafel: Architekturführer Deutschland: 20. Jahrhundert. Birkhäuser, 1996, s. 116. ISBN 3-7643-5287-6. [dostęp 2010-07-23]. (niem.).
- ↑ BahnInfo: Berlin bekommt einen Alfred-Grenander-Platz. 06-06-2009. [dostęp 2010-07-24]. (niem.).