Andrew Wiles
Andrew John Wiles (ur. 11 kwietnia 1953 w Cambridge) – brytyjski matematyk, zawodowo związany też ze Stanami Zjednoczonymi. Specjalista w dziedzinie teorii liczb, znany przede wszystkim z udowodnienia wielkiego twierdzenia Fermata[1]. Zdobywca co najmniej dziesięciu laurów naukowych, w tym najwyższych jak Nagroda Wolfa w dziedzinie matematyki (1996), Nagroda Abela (2016) i Medal Copleya (2017) oraz specjalne wyróżnienie Międzynarodowej Unii Matematycznej (IMU) – w zastępstwie Medalu Fieldsa za rok 1998.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
11 kwietnia 1953 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie | |
Życiorys edytuj
Tytuł bakałarza uzyskał na Uniwersytecie Oksfordzkim w 1974, a stopień doktora w 1980 w Kolegium Clare (Uniwersytet w Cambridge). Razem z Johnem Coatesem prowadził badania nad arytmetyką krzywych eliptycznych. W 1982 roku zatrudnił go Uniwersytet w Princeton.
W lipcu 1993 Wiles przedstawił dowód hipotezy Shimury-Taniyamy w kilku przypadkach, w tym wymaganych do udowodnienia wielkiego twierdzenia Fermata. Pod koniec tego samego roku wykryto w rozumowaniu Wilesa lukę, którą udało się jednak uzupełnić po dwóch latach dalszej pracy; pewną rolę odegrał w tym uczeń Wilesa Richard Taylor. Dowód został opublikowany w „Annals of Mathematics”[2] i uzupełniony wspólną publikacją Wilesa i Taylora[3].
Nagrody edytuj
Za swoje dokonania Wiles został wyróżniony szeregiem odznaczeń:
- 1995: Nagroda Schocka;
- 1995: Nagroda Ostrowskiego;
- 1995: Nagroda Fermata;
- 1996: Royal Medal;
- 1996: Nagroda Wolfa w dziedzinie matematyki;
- 1997: Nagroda Cole’a w dziedzinie teorii liczb;
- 1998: srebrna plakietka Międzynarodowej Unii Matematycznej (IMU) – w zastępstwie Medalu Fieldsa, którym nagradzani są tylko matematycy poniżej 40. roku życia;
- 2005: Nagroda Shawa w dziedzinie matematyki;
- 2016: Nagroda Abela[4];
- 2017: Medal Copleya.
Przypisy edytuj
- ↑ Wiles Andrew John, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-07-30].
- ↑ Andrew Wiles. Modular Elliptic Curves and Fermat's Last Theorem. „Annals of Mathematics”. Second Series, Vol. 141, No. 3 (maj 1995), s. 443-551. DOI: 10.2307/2118559. (ang.).
- ↑ Taylor R., Wiles A. (1995). Ring theoretic properties of certain Hecke algebras, „Annals of Mathematics” Vol. 141, No. 3, s. 553–572.
- ↑ Andrew Wiles, który udowodnił słynne twierdzenie Fermata, dostał matematycznego Nobla [online], wyborcza.pl [dostęp 2016-03-19].
Linki zewnętrzne edytuj
John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Andrew Wiles w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)
