Archidiecezja wileńska

Archidiecezja wileńska (łac. Archidioecesis Vilnensis; lit. Vilniaus arkivyskupija) – katolicka diecezja litewska położona we wschodniej części kraju. Siedziba arcybiskupa znajduje się w archikatedrze św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie.

Archidiecezja wileńska
ilustracja
Państwo

 Litwa

Siedziba

Wilno

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Metropolia

wileńska

Katedra diecezjalna

bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie

Biskup diecezjalny

Gintaras Grušas

Biskup pomocniczy

Arūnas Poniškaitis
Darius Trijonis

Biskup senior

kard. Audrys Bačkis

Dane statystyczne
Liczba wiernych

570 000 (2004)

Liczba kapłanów
• w tym diecezjalnych
• w tym zakonnych


111
41

Liczba dekanatów

9

Liczba parafii

95

Powierzchnia

9644 km²

Mapa
Archidiecezja na mapie Litwy
54°41′09,0″N 25°17′15,8″E/54,685833 25,287722
Strona internetowa

Historia edytuj

Została ustanowiona 12 marca 1388 przez papieża Urbana VI. Do 1798 podlegała pod metropolię gnieźnieńską, od 1798 do 1925 pod metropolię mohylewską. W 1925 w wyniku konkordatu podniesiona do rangi archidiecezji.

W okresie II wojny światowej zginęło 122 duchownych archidiecezji: 84 księży diecezjalnych, 7 kleryków i ponad 30 zakonników[1].

W 1945 wschodnia część archidiecezji znalazła się na terenie ZSRR (Litewska SRR i Białoruska SRR). Z zachodniej części, która znalazła się w granicach Polski, utworzono administrację apostolską w Białymstoku, istniejącą w latach 1945–1991.

Archidiecezja wileńska została przywrócona na terenie Litwy w 1991. Na terenie Białorusi z terenów archidiecezji wileńskiej utworzono diecezję grodzieńską. W tym samym roku z administracji w Białymstoku utworzono diecezję białostocką.

Biskupi edytuj

Osobny artykuł: Biskupi wileńscy.

Podział administracyjny edytuj

W skład archidiecezji wileńskiej wchodzą 95 parafie zgrupowane w 9 dekanatach[2]:

Sanktuaria edytuj

Patroni edytuj

Święci i błogosławieni edytuj

 
Herb archidiecezji

Wśród świętych i błogosławionych związanych z archidiecezją wileńską znajdują się:

Miasta archidiecezji edytuj

 
Kościół św. Pawła Apostoła w Wisaginii
 
Kościół Matki Boskiej Szkaplerznej w Druskienikach
Miasta diecezji witebskiej
Herb Miasto Dekanat Okręg Rejon Ludność[4] Liczba parafii
  Wilno Wilno I
Wilno II
Kalwaria
Nowa Wilejka
wileński Wilno 551 020 19
  Wisaginia Ignalino uciański wisagiński 18 031 1
  Druskieniki Orany olicki druskienicki 12 055 2
  Grzegorzewo Troki wileński Wilno 10 815 1
  Landwarów Troki wileński trocki 10 004 1
  Orany Orany olicki orański 7 892 1
  Soleczniki Soleczniki wileński solecznicki 6 715 1
  Podbrodzie Święciany wileński święciański 5 339 1
  Ignalino Ignalino uciański ignaliński 4 836 1
  Nowe Święciany Święciany wileński święciański 4 726 1
  Niemenczyn Nowa Wilejka wileński wileński 4 493 1
  Troki Troki wileński trocki 4 141 1
  Święciany Święciany wileński święciański 4 065 1
  Ejszyszki Soleczniki wileński solecznicki 3 006 1
  Dukszty Ignalino uciański ignaliński 737 1

Galeria edytuj

Przypisy edytuj

  1. Anna Pieszko, Prezentacja książki ks. prof. Tadeusza Krahela o martyrologii duchowieństwa archidiecezji wileńskiej – Kurier Wileński [online], kurierwilenski.lt [dostęp 2022-12-02] (pol.).
  2. Vilniaus arkivyskupija | Faktai [online], www.vilnensis.lt [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-18] (ang.).
  3. Leonard Drożdżewicz, Troska kapituły metropolitalnej w Wilnie o skarby katedralne w latach drugiej wojny światowej, „Znad Wilii”, nr 4 (68) z 2016 r., s. 138.
  4. 2020.

Bibliografia edytuj

  • Nitecki, Piotr, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 2000.
  • Leonard Drożdżewicz: Archidiecezja wileńska w latach II wojny światowej, „Znad Wilii”, nr 1 (61) z 2015 r., s. 94-99.

Linki zewnętrzne edytuj