Armia Świętej Wojny
Armia Świętej Wojny (جيش الجهاد المقدس trb. dżisz al-Dżhad al-Mkds trl. ǧīš āl-ǧhād āl-mqds) – nieistniejąca już arabska paramilitarna organizacja samoobrony, która działała w latach 1947–1948 w Mandacie Palestyny i Izraelu. Historycy często nazywali ją „prywatną” armią arabskiego klanu Husajnich[1].
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1947 |
| Rozformowanie |
3 października 1948 |
| Komendanci | |
| Pierwszy | |
| Ostatni | |
| Konflikty zbrojne | |
| Wojna domowa w Mandacie Palestyny | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj wojsk | |
Przyczyny powstania edytuj
W dniu 29 listopada 1947 Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję nr 181 w sprawie rozwiązania konfliktu arabsko-żydowskiego w Palestynie, poprzez utworzenie dwóch państw: arabskiego i żydowskiego[2]. Przywódcy społeczności żydowskiej zaakceptowali plan podziału Palestyny, chociaż wyrażali swoje niezadowolenie. Natomiast społeczność arabska sprzeciwiła się, twierdząc, że narusza ona prawa większości mieszkańców Palestyny[3]. Arabowie spostrzegali plan podziału Palestyny jako niesprawiedliwy, ponieważ oddawał większość terytorium państwa w ręce stanowiącej mniejszość społeczności żydowskiej. Arabscy przywódcy zaczęli wzywać do „zwrócenia Palestyny jej prawowitym mieszkańcom”, „zepchnięciu Żydów do morza” i oczyszczeniu Palestyny z „syjonistycznej plagi”[4]. Ich niezadowolenie było wzmacniane przez arabski nacjonalizm panarabizmu, głoszący zjednoczenie wszystkich ludów arabskojęzycznych. W rezultacie, 30 listopada 1947 doszło do wybuchu pierwszych aktów przemocy, które zostały uznane za pierwsze akty wojny domowej w Mandacie Palestyny. Arabowie rozpoczęli kampanię ataków na żydowską komunikację pomiędzy osiedlami żydowskimi. Kolejne zabójstwa, akty rozboju i podpalenia, pociągały za sobą akcje odwetowe żydowskich organizacji paramilitarnych Hagana, Irgun i Lechi. Liczba ofiar po obu stronach konfliktu zaczęła gwałtownie rosnąć. W grudniu 1947 i styczniu 1948 zginęło prawie 1000 osób, a ponad 2000 zostało rannych. Liczby te odpowiadały 100 ofiarom śmiertelnym tygodniowo[5].
Widząc niepokojący rozwój wydarzeń, Liga Państw Arabskich zdecydowała się w bezpośrednie zaangażowanie się w wojnę domową w Palestynie. W spotkaniu arabskich przywódców w Damaszku wziął udział Wielki Mufti Jerozolimy Al-Hadżdż Muhammad Amin al-Husajni. Podjęto wówczas decyzję o sformowaniu Armii Świętej Wojny. Liga Arabska była jednak zaniepokojona możliwością wzrostu wpływów klanu Husajnów i sformowała niezależną Arabską Armię Wyzwoleńczą.
Historia edytuj
Pod koniec 1947 rozpoczęto w Egipcie formowanie oddziałów Armii Świętej Wojny. Do nowej formacji zaciągnęło się około tysiąca ochotników z muzułmańskich państw arabskich. Siły te można podzielić na trzy kategorie: (1) pół-regularne siły, które otrzymywały wsparcie wojskowe ze strony Ligi Arabskiej i stanowiły główne siły uderzeniowe; (2) siły stacjonarne, otrzymywały wsparcie Arabskiej Wysokiej Komisji i stanowiły obronę arabskich miasteczek i wiosek; (3) siły wolontariuszy, składające się z mudżahedinów działających bez potrzeby zewnętrznego wsparcia[6]. Na ich czele stanął Abd al-Qadir al-Husajni.
Siły Armii Świętej Wojny operowały w siedmiu głównych obszarach Palestyny: (1) rejon Jerozolimy – cztery jednostki ruchome zwalczające żydowską komunikację, oraz cztery jednostki samoobrony broniące tutejszych wiosek; (2) rejon Betlejem – pięć jednostek ruchomych i kilka jednostek samoobrony; (3) rejon Ramallah – dwie jednostki ruchome i sześć jednostek wolontariuszy; (4) rejon Centralny (Lod, Ramla i Jafa) – trzy jednostki ruchome i kilka jednostek samoobrony; (5) rejon Południowy (Gaza, Chan Junus) – trzy jednostki ruchome i kilka jednostek samoobrony; (6) rejon Zachodni (Tulkarm, Kalkilja) – siły samoobrony; (7) rejon Północny (Hajfa, Akka, Nazaret, Tyberiada) – cztery jednostki ruchome i siły samoobrony[6].
W grudniu pierwszy oddział liczący 128 ochotników wkroczył do Palestyny, rozpoczynając od stycznia 1948 swoje działania w rejonie Jerozolimy. Główne dowództwo działań operacyjnych znajdowało się w Bir Zeit, w pobliżu miasta Ramallah. Celem ataków były konwoje żydowskie usiłujące przedostać się do oblężonej Jerozolimy, w której przebywało około 100 tys. Żydów[7]. Aby temu przeciwdziałać, Żydzi podejmowali próby przełamania blokady i organizowali konwoje po 100 opancerzonych pojazdów. Operacje te stawały się coraz bardziej rozbudowane i angażowano w nie coraz większe siły militarne. W rezultacie tych działań wojna domowa przybrała charakter bardziej zorganizowanych starć zbrojnych. W dniu 8 kwietnia w bitwie o wieś Al-Kastal (położoną przy drodze Tel Awiw-Jafa-Jerozolima) zginął Abd al-Qadir al-Husajni[8]. Jego miejsce jako dowódcy Armii Świętej Wojny objął Hasan Salama. Jego oddział liczył 950 arabskich ochotników i 228 uzbrojonych mieszkańców okolicznych arabskich wiosek. Rejonem ich działania pierwotnie był obszar położony wokół miast Lod i Ramla, w którym atakowali żydowskie konwoje zmierzające do Jerozolimy[9]. Jednak w dniu 5 kwietnia siły żydowskiej Hagany zaatakowały siedzibę Salama, niszcząc budynki i zabijając część jego ludzi. Salam ocalał i przeniósł swoją działalność w bardziej górzystą okolicę. W dniu 31 maja Hasan Salam zaatakował w pobliżu wioski Ras al-Ajn kolumnę pojazdów bronionych przez żołnierzy Irgunu. Podczas wymiany ognia, Salam został ciężko ranny. Zmarł od ran w dniu 2 czerwca[10]. Wydarzenia te znacznie osłabiły morale ochotników Armii Świętej Wojny. Dowództwo objął Emil Ghuri.
W dniu 8 września 1948 Liga Państw Arabskich podjęła decyzję o utworzeniu w Strefie Gazy rządu Całej Palestyny. Palestyński rząd w dużej mierze składał się z krewnych i zwolenników klanu Husajni. W dniu 30 września 1948 Amin al-Husajni powołał w Gazie Palestyńską Radę Narodową, która 1 października ogłosiła deklarację niepodległości całej Palestyny ze stolicą w Jerozolimie[11]. Stało się to czynnikiem pobudzającym Armię Świętej Wojny, która za swój cel stawiała sobie wyzwolenie całej Palestyny. Jednak rozwinięcie działań militarnych na większą skalę było niemożliwe z powodu braku środków finansowych. Prowadzone działania były niewystarczające i nie odegrały żadnej większej roli podczas I wojny izraelsko-arabskiej.
Jordański król Abdullah I uznał próbę przywrócenia wpływów Amina al-Husajniego w Armii Świętej Wojny za wyzwanie rzucone jego władzy, i w dniu 3 października jego minister obrony nakazał na obszarach kontrolowanych przez Legion Arabski rozwiązanie wszystkich oddziałów tej armii. Rozkaz ten został bezwzględnie wykonany. Oddziały arabskich ochotników były otaczane i siłą rozbrajane[12].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Ilan Pappé: The Making of the Arab-Israeli Conflict, 1947-51. London: I.B. Tauris, 1994, s. 65. ISBN 978-1-85043-819-9.
- ↑ United Nations General Assembly Resolution 181. [w:] The Avalon Project – Yale Law School [on-line]. [dostęp 2011-05-05]. (ang.).
- ↑ Jews and Arabs under the British Mandate. [w:] The Palestinian Academic Society for the Study of International Affairs [on-line]. 1948. [dostęp 2011-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
- ↑ Benny Morris: 1948: A History of the First Arab-Israeli War. Yale University Press, 2008.
- ↑ Gelber Yoav: Palestine 1948. War, Escape and the Emergence of the Palestinian Refugee Problem. Sussex Academic Press, 2006, s. 51-56. ISBN 978-1-84519-075-0.
- ↑ a b Rozmiary i warunki sił arabskich. [w:] Encyclopedia Fighter of Desert [on-line]. [dostęp 2011-05-05]. (arab.).
- ↑ Larry Collins, Dominique Lapierre: O Jerusalem!. Pan Books, 1973, s. 131-153. ISBN 978-0-330-23514-3.
- ↑ Benny Morris: The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited. Cambridge: Cambridge University Press, 2003, s. 234. ISBN 0-521-00967-7.
- ↑ Issa Khalaf: Politics in Palestine: Arab Factionalism and Social Disintegration, 1939-1948. Albany: State University of New York Press, 1991, s. 207. ISBN 978-0-7914-0707-3.
- ↑ Levenberg Haim: Military Preparations of the Arab Community in Palestine: 1945-1948. London: Routledge, 1993. ISBN 0-7146-3439-5.
- ↑ Anis F. Kassim: Law International. T. 4: Palestine Yearbook of International Law 1987-1988. Kluwer, 1988, s. 294. ISBN 90-411-0341-4.
- ↑ Avi Shlaim: Israel and the Arab Coalition. In Eugene Rogan and Avi Shlaim. Cambridge: Cambridge University Press, 2001, s. 99. ISBN 978-0-521-79476-3.