Artapanos (Ἀρτάπανος) – żydowski historyk piszący w języku greckim, tworzący w hellenistycznej Aleksandrii.

Żył przypuszczalnie na przełomie III i II wieku p.n.e.[1][2] Był autorem niezachowanego do czasów współczesnych dzieła historycznego, z którego przetrwały trzy fragmenty, przytoczone przez Euzebiusza z Cezarei w formie cytatów zaczerpniętych z prac Aleksandra Polihistora[1]. Dzieło Artapanosa miało cechy romansu luźno opartego na Pięcioksięgu, z licznymi zniekształceniami przytoczonych tam historii, autorskimi wstawkami czy nawet elementami synkretyzmu[3]. Najobszerniejszy z zachowanych fragmentów dotyczy Mojżesza, utożsamionego przez autora z greckim Muzajosem i przedstawionego jako heros kulturowy, który wprowadził w Egipcie liczne udogodnienia techniczne i reformy administracyjne, opracował pismo hieroglificzne i ustanowił kult świętych zwierząt, a po śmierci miał zostać ubóstwiony pod imieniem Hermesa[1][2][3].

Przypisy edytuj

  1. a b c Watson E Mills, Roger Aubrey Bullard: Mercer Dictionary of the Bible. Macon: Mercer University Press, 1997, s. 64-65. ISBN 978-0-86554-373-7. OCLC 613917443. (ang.).
  2. a b The Routledge Encyclopedia of Ancient Mediterranean Religions. New York: Routledge, 2016, s. 94. ISBN 978-0-415-83197-0.
  3. a b Anna Świderkówna: Bogowie zeszli z Olimpu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2008, s. 263-269. ISBN 978-83-01-15488-2.