Błotniarka jajowata
Błotniarka jajowata (Radix balthica) – gatunek ślimaka wodnego z rodziny błotniarkowatych (Lymnaeidae), do 2001 roku opisywany pod nazwą Radix ovata. Obecnie ta nazwa nie jest już stosowana[2].
| Radix balthica | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 Najbardziej charakterystyczna forma ampla | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
błotniarka jajowata | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |||
 | |||
Występowanie edytuj
Gatunek liczny i dość pospolity w północnej i zachodniej Eurazji[2]. Występuje w rzekach, stawach, zbiornikach okresowych, a nawet w wodach lekko zasolonych (także w Bałtyku).
Budowa edytuj
Gatunek obejmuje osobniki z muszlami, których skrętka stanowi 1/4 do 2/5 całej wysokości muszli, natomiast wrzeciono zwykle pozbawione jest fałdki natomiast z ostatnim skrętem tworzy prawie prostą linię. Dołek osiowy zasłonięty lub szczelinowy. Muszla cienka i prześwitująca, w ogólnym zarysie jajowata lub kulistojajowata, składająca się z 2 do 5 zwojów. Powierzchnia nieregularnie paskowana lub młotkowana, barwy żółtawej, jasnorogowej, rzadko ciemniejsza. Brzeg otworu zazwyczaj ostry chociaż można spotkać osobniki o brzegu przypłaszczonym a nawet wywiniętym. Niektóre formy bardzo podobne do błotniarki uszatej i można je rozróżnić preparując układ rozrodczy.
Biologia edytuj
Odżywia się dostępną roślinnością: bakteriami, glonami (glony nitkowate i okrzemki), a także roślinami naczyniowymi oraz pokarmem zwierzęcym (martwe organizmy, jaja zwierząt wodnych, itp.). W okresie letnim ślimaki gromadzą się przy powierzchni wody, gdzie pobierają tlen, zimą, kiedy jest lepsze natlenienie są bardziej rozproszone. Tlen pobierają przez płuca i całą powierzchnią ciała. Szczyt sezonu rozrodczego przypada na maj, zaś sezon zaczyna się już w marcu i kończy późnym latem. Kokony jajowe od 2 do 5 cm zawierają od 20 do 180 jaj. Ślimaki wykluwają się po 20–30 dniach natomiast dojrzałość płciową uzyskują po 3 miesiącach.
Błotniarka jajowata jest żywicielem przywry Clinostomum complanatum[3]
Konchiologia edytuj
Pierwotnie gatunek ten dzielono na kilka odrębnych i kilkanaście odmian. Obecnie w konchiologii wyróżnia się tylko 4 odmiany typowe, tworzące jednak wiele form o cechach pośrednich. Poniżej zachowano oryginalne nazwy, choć ich klasyfikacja biologiczna mogła ulec zmianie.
Lymnaea peregra v. typica edytuj
Lymnaea peregra v. typica O.F.Müller – ma muszlę stosunkowo grubościenną i zwartą, barwy jasnobrunatnej lub rogowej o 4 do 5 skrętach i skrętce tępo zakończonej, zajmującej 1/3 do 2/5 wysokości. Dolna połowa otworu jajowata, górna trójkątnie zaostrzona. Forma typowa dla niewielkich, często wysychających zbiorników, zbiorników górskich (zimnych) oraz wód termalnych. Dobrze znosi wysychanie, a nawet może prowadzić życie amfibiotyczne (wychodzi na ląd). Muszla 7-22 mm wysokości i 5-13 mm szerokości.
Lymnaea peregra v. ovata edytuj
Lymnaea peregra v. ovata Drap. Muszla cienkościenna, barwy żółtej lub rogowej, jajowata z ostatnim skrętem znacznie rozdętym. Skrętów 4 lub 4 i pół, skrętka stożkowata i ostro zakończona, zajmuje 1/4 wysokości muszli. Wysokość 15-30 mm, szerokość 9-20 mm. Otwór jajowaty w górnej części trójkątny. Zamieszkuje rzeki i zbiorniki gęsto zarośnięte roślinnością.
Lymnaea peregra v. lagotis edytuj
Lymnaea peregra v. lagotis Schr. – skrętka tępo zakończona, stanowi 1/3 wysokości muszli, skręty wyraźnie, schodkowato oddzielone od siebie. Ostatni skręt silnie rozdęty, z otworem uchowatym (mylona z błotniarką uszatą). Skrętów 4-5. Muszla o wysokości 15-25 mm i szerokości 10-20 mm. Typowa forma dla zbiorników z wodą niezanieczyszczoną, dlatego najrzadziej spotykana.
Lymnaea peregra v. ampla edytuj
Lymnaea peregra v. ampla Hartm – ma muszlę prawie kolistą. Skrętka ostro zakończona, ledwie zauważalna wobec ogromu ostatniego skrętu. Jego górny brzeg często osiąga poziom, a nawet przewyższa szczyt skrętki. Skrętów 3 lub 3 i pół. Skorupka jasna, często prążkowana (w strukturze grubsze (ciemniejsze) żebra wzmacniające).
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Radix balthica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Species summary for Radix balthica. AnimalBase, 2011. [dostęp 2011-12-10]. (ang.).
- ↑ Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 194. ISBN 978-83-01-16108-8.
Bibliografia edytuj
- Piechocki A., Ślimaki, z cyklu Fauna Słodkowodna Polski, Warszawa 1979, ISBN 83-01-01143-2