Baszkortostan
Baszkortostan, Baszkiria[2] (Republika Baszkortostanu[2], ros. Республика Башкортостан, Riespublika Baszkortostan, baszk. Башҡортостан Республикаһы, Başqortostan Respublikahı) – autonomiczna republika, wchodząca w skład Federacji Rosyjskiej.
| republika | |||||
| |||||
| |||||
| Hymn: Hymn Baszkortostanu | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Kod ISO 3166-2 |
RU-BA | ||||
| Prezydent | |||||
| Powierzchnia |
142 947 km² | ||||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
28,08 os./km² | ||||
| Tablice rejestracyjne |
02; 102 | ||||
| Strefa czasowa |
czas moskiewski+2:00, UTC +5:00 | ||||
| Języki urzędowe | |||||
Położenie na mapie Rosji
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Położona jest w Europie i Azji, na wschód od Wyżyny Nadwołżańskiej, w dorzeczu rzek Ufa, Biełaja i Ural.
Geografia edytuj
Ważniejsze miasta edytuj
- Ufa (Уфа) – stolica
- Sterlitamak (Стерлитамак)
- Saławat (Салават)
- Nieftiekamsk (Нефтекамск)
- Oktiabrskij (Октябрьский)
Klimat edytuj
Klimat Baszkortostanu wykazuje następujące cechy[3]:
- umiarkowany kontynentalny
- średnia temp. w styczniu -14 °C– -17 °C
- średnia temp. w lipcu 16 °C–20 °C
- średni opad 300–600 mm
Strefa czasowa edytuj
Baszkortostan należy do jekaterynburskiej strefy czasowej (YEKT). UTC +5:00 przez cały rok. Wcześniej, przed 27 marca 2011 roku, obowiązywał czas standardowy (zimowy) strefy UTC+5:00, a czas letni – UTC+6:00.
Historia edytuj
Od X wieku do XIII wieku uzależniona od Bułgarii Wołżańsko-Kamskiej. Od 1236 po najeździe Tatarów w składzie Złotej Ordy. W 1557 została włączona do Rosji. Po rewolucji październikowej i zwycięstwie nad białogwardzistami w 1919 proklamowano Baszkirską ASRR ze stolicą w Ufie. Obecnie na terytorium Rosji. Po rozpadzie ZSRR zamiast dotychczasowej nazwy „Baszkiria” (Башкирия) wprowadzono nazwę „Baszkortostan” (Башкортостан).
Demografia edytuj
Baszkortostan zamieszkuje około 100 narodowości, wśród których najwięcej jest: Baszkirów 30%, Rosjan 36%, Tatarów 24%, Czuwaszy, Maryjczyków, Ukraińców i Niemców.
Narodowości edytuj
Zmiany udziału procentowego poszczególnych narodów w populacji republiki (wymieniono tylko narody stanowiące co najmniej 0,5% ludności republiki):
| Narodowość (liczebność i udział procentowy) |
spis z 1939 | spis z 1959 | spis z 1970 | spis z 1979 | spis z 1989 | spis z 2002 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Baszkirzy | 671 188 (21,2%) | 737 744 (22,1%) | 892 248 (23,4%) | 935 880 (24,3%) | 863 808 (21,9%) | 1 221 302 (29,8%) |
| Rosjanie | 1 281 347 (40,6%) | 1 418 147 (42,4%) | 1 546 304 (40,5%) | 1 547 893 (40,3%) | 1 548 291 (39,3%) | 1 490 715 (36,3%) |
| Tatarzy | 777 230 (24,6%) | 768 566 (23,0%) | 944 505 (24,7%) | 940 436 (24,5%) | 1 120 702 (28,4%) | 990 702 (24,1%) |
| Maryjczycy | 90 163 (2,9%) | 93 902 (2,8%) | 109 638 (2,9%) | 106 793 (2,8%) | 105 768 (2,7%) | 105 829 (2,6%) |
| pozostali | 339 041 (10,7%) | 323 250 (9,7%) | 325 380 (8,5%) | 313 278 (8,1%) | 304 544 (7,7%) | 295 788 (7,2%) |
Statystyka demograficzna edytuj
Ludność: 4 104 336 (2002)
- według miejsca zamieszkania:
- ludność miejska: 2 626 613 (70,8%)
- ludność wiejska: 1 477 723 (29,2%)
- według płci:
- mężczyźni: 1 923 233 (46,9%)
- kobiety: 2 181 103 (53,1%)
- liczba kobiet na 1000 mężczyzn: 1,134
- według wieku
- średnia wieku: 35,6 lat
- średnia wieku w mieście: 35,2 lat
- średnia wieku na wsi: 36,4 lat
- średnia wieku mężczyzny: 33,4 lat
- średnia wieku kobiety: 37,7 lat
- Liczba gospodarstw domowych: 1 429 004 (dla populacji 4 066 649)
- liczba gospodarstw domowych w mieście: 931 417
- liczba gospodarstw domowych na wsi: 497 587
- Przyrost naturalny – ujemny: –13 693 (–3,4‰) (2005)
- Liczba urodzeń: 44 094 (10,8‰)
- Liczba zgonów: 57 787 (14,2‰)
Populacja Baszkortostanu edytuj
| rok | Liczba ludności |
|---|---|
| 1897 | 1 991 000 |
| 1913 | 2 811 000 |
| 1926 | 2 547 000 |
| 1939 | 3 158 000 |
| 1959 | 3 340 000 |
| 1970 | 3 818 000 |
| 1979 | 3 849 000 |
| 1989 | 3 950 000 |
| 2002 | 4 104 000 |
| 2005 | 4 078 800 |
Miasta edytuj
Miasta i osiedla typu miejskiego (stan na 1 stycznia 2005)
| Miasto | Nazwa basz./rosyjska | Liczba mieszkańców |
|---|---|---|
| Ufa | Өфө/Уфа | 1 036 026 |
| Sterlitamak | Стәрлетамаҡ/Стерлитамак | 264 950 |
| Saławat | Салауат/Салават | 157 932 |
| Nieftiekamsk | Нефтекама/Нефтекамск | 119 086 |
| Oktiabrskij | Октябрьский/Октябрьский | 108 158 |
| Biełorieck | Белорет/Белорецк | 70 271 |
| Iszymbaj | Ишембай/Ишимбай | 69 252 |
| Tujmazy | Туймазы/Туймазы | 66 322 |
| Kumiertau | Күмертау/Кумертау | 63 864 |
| Mieleuz | Мәләүез/Мелеуз | 62 609 |
| Sibaj | Сибай/Сибай | 61 597 |
| Belebej | Бәләбәй/Белебей | 61 203 |
| Birsk | Бөрө/Бирск | 41 187 |
| Uczały | Учалы/Учалы | 37 917 |
| Błagowieszczeńsk | Благовещен/Благовещенск | 33 269 |
| Diurtiuli | Дүртөйлө/Дюртюли | 30 396 |
| Janauł | Яңауыл/Янаул | 27 254 |
| Dawlekanowo | Дәүләкән/Давлеканово | 23 850 |
| Cziszmy | Шишмә/Чишмы | 21 323 |
| Prijutowo | Приют/Приютово | 20 565 |
| Agidel | Ағиҙел/Агидель | 18 850 |
| Mieżgorie | Межгорье/Межгорье | 18 094 |
| Bajmak | Баймаҡ/Баймак | 17 063 |
| Eniergietik | Энергетик/Энергетик | 3262 |
| Pierwomajskij | Беренсе Май/Первомайский | 469 |
Tablice rejestracyjne edytuj
Tablice pojazdów zarejestrowanych w Baszkortostanie mają oznaczenie 02 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.
Surowce naturalne edytuj
Republika Baszkortostanu jest jednym z najzasobniejszych w surowce naturalne regionem Rosji. Baszkortostan ma bogate złoża ropy naftowej (był jednym z głównych centrów wydobywania ropy w ZSRR), gazu ziemnego, węgla brunatnego i rud żelaza. Rozwinięte hutnictwo, przemysł chemiczny, maszynowy, drzewny i spożywczy. Baszkortostan ma też dużo obszarów leśnych. Stanowią one ponad 1/3 terytorium republiki – ok. 62 000 km², z czego ponad 10 000 km² to parki narodowe i miejsca chronione.
Rolnictwo edytuj
Obszary uprawy zbóż, roślin pastewnych, słonecznika i chowu bydła.
Przypisy edytuj
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2021 года и в среднем за 2020 год [online] [dostęp 2021-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2021-03-19].
- ↑ a b Zmiany wprowadzone na 78. posiedzeniu Komisji (27 marca 2013 roku).
- ↑ BASZKIRIA - Encyklopedia w Interia.pl [online], encyklopedia.interia.pl [dostęp 2019-06-09] (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- strona republiki. bashkortostan.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-22)].