Bauda
Bauda (niem. Baude) – rzeka w województwie warmińsko-mazurskim.
 Ujście Baudy do Zalewu Wiślanego | ||||||||||||||||
| Kontynent | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | ||||||||||||||||
| Rzeka | ||||||||||||||||
| Długość | 54 km | |||||||||||||||
| Powierzchnia zlewni |
342 km² | |||||||||||||||
| Źródło | ||||||||||||||||
| Miejsce | Góra Maślana w okolicach Milejewa | |||||||||||||||
| Wysokość |
197 m n.p.m. | |||||||||||||||
| Współrzędne | ||||||||||||||||
| Ujście | ||||||||||||||||
| Recypient | Zalew Wiślany | |||||||||||||||
| Miejsce |
okolice Fromborka | |||||||||||||||
| Współrzędne | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu elbląskiego  | ||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | ||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | ||||||||||||||||
Bauda płynie przez Równinę Warmińską i uchodzi do Zalewu Wiślanego w okolicach Fromborka. Nad Baudą leżą Młynary.
Charakterystyka edytuj
Powierzchnia zlewni rzeki wynosi około 342 km², długość rzeki – 54 km. Rzeka Bauda bierze początek w okolicach Milejewa, u podnóża Góry Maślanej na wysokości 197,0 m n.p.m. W środkowym biegu przepływa przez Równinę Warmińską, a uchodzi do Zalewu Wiślanego w okolicy Fromborka na terenie Wybrzeża Staropruskiego. Rzeka charakteryzuje się dużymi spadkami dochodzącymi do 26‰. Rzeka główna i jej dopływy płyną, z reguły, w głębokich jarach, powstałych na skutek postępującej erozji dennej. Jedynie na krótkim odcinku ujściowym (od przecięcia z drogą wojewódzką nr 504) rzeka Bauda posiada charakter rzeki nizinnej. W tymże końcowym odcinku od Baudy do Pasłęki zlewnię zajmuje w 80% zmeliorowane torfowisko (tzw. poldery) połączone rowami z Baudą i Pasłęką. Wysokość torfowiska nie przekracza 1 m n.p.m.[1].
W systemie administrowania wodami dorzecze Baudy zaliczane jest do obszaru dorzecza Wisły[2][3].
Dopływy Baudy edytuj
Dopływy Baudy to m.in. rzeki:
- Wierzanka (prawy dopływ)
- Lisi Parów (lewy dopływ) o długości 15,6 km
- Okrzejka (lewy dopływ) o długości 14,9 km
- Gardyny (prawy dopływ) o długości 12,6 km
- Dzikówka lub Wieprza (prawy dopływ) o długości 22,1 km[4]
Według danych za lata 1977–1983 Bauda posiada największe okresowe wahania poziomu wody oraz przepływów wśród rzek północnej Polski. Roczne amplitudy poziomu wody sięgają ponad 4 m. Najniższy przepływ wody wynosił 0,42 m³/s, natomiast najwyższy notowany przepływ osiągał aż 42,0 m³/s[4].
Kanał Kopernika edytuj
Kanał Kopernika (niem. Kleine Baude, polska powojenna nazwa to Strużyna) jest to przekop o długości ok. 6 km wykonany przed 1427 r., łączący rzekę Baudę z pobliskim miastem Frombork. Jego celem miało być dostarczenie energii dla fromborskiego młyna i wody pitnej dla mieszkańców miasta, rozrastającego się po przeniesieniu doń siedziby kapituły warmińskiej katedry w 1275[5]. Kanał Kopernika został w 1968 wpisany do rejestru zabytków (decyzja z dnia 27 czerwca 1968 roku, poz. nr 1305). Kanał ciągnie się od tamy spiętrzającej Baudę, wzdłuż zbocza naturalnej wyżyny. Trasa kanału – użytkowanego do 1944 roku – została zaplanowana w ten sposób, aby wykorzystać naturalny spadek terenu, który obniża się od Wysoczyzny Elbląskiej do Zalewu Wiślanego[6].
Kanał po 1945 r. został zdewastowany, a urządzenia na kanale – jaz, śluzy, stawidła zostały zniszczone w latach 50.– 60. XX w. Częściowej rewitalizacji kanał doczekał się w 2015 roku[7].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ Oddział Morski w Gdyni Wyznaczenie granic obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią w celu uzasadnionego odtworzenia terenów zalewowych etap II. [dostęp 2015-03-07].
- ↑ Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-04-25].
- ↑ Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły. Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. (poz. 1911)
- ↑ a b Grzegorz Radtke, Rafał Brnaś, Krzysztof Cegiel, Piotr Dębowski, Michał Skóra– ICHTIOFAUNA DORZECZA BAUDY ORAZ MNIEJSZYCH CIEKÓW UCHODZĄCYCH DO ZALEWU WIŚLANEGO, Roczniki naukowe PZW, 2011
- ↑ Historia » Archidiecezja Warmińska [online], archwarmia.pl [dostęp 2015-12-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-25].
- ↑ Kanał Kopernika we Fromborku i jego odbudowa / O.S. Centrum Rozwoju Ekonomicznego Warmii [online], www.warmia-info.pl [dostęp 2015-12-27] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-03].
- ↑ Frombork – Urząd Miasta i Gminy ZREWITALIZOWANY FROMBORSKI RYNEK I KANAŁ KOPERNIKA [online], www.frombork.pl [dostęp 2015-12-27].