Bitwa o Dublin
Bitwa o Dublin (ang. Battle of Dublin, irl. Cath Bhaile Átha Cliath) – tygodniowe, ciężkie walki o Dublin, trwające od 28 czerwca do 5 lipca 1922, wyznaczające początek irlandzkiej wojny domowej.
| irlandzka wojna domowa | |||
 Four Courts podczas bitwy w czerwcu 1922 | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Wynik |
klęska IRA | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Dublina  | |||
Położenie na mapie Irlandii  | |||
 53°20′34,08″N 6°15′57,96″W/53,342800 -6,266100
| |||
.jpg)
Zdarzenia poprzedzające edytuj
14 kwietnia 1922 około 200 przeciwnych porozumieniu z Wielką Brytanią członków IRA, pod przywództwem Rory’ego O’Connora opanowało budynek Four Courts w Dublinie[4]. Chcieli oni wywołać nową konfrontację z Brytyjczykami i zmusić ich do rewizji traktatu brytyjsko-irlandzkiego i doprowadzić do wyzwolenia Północnej Irlandii. W tym czasie w Dublinie stacjonowały liczne oddziały brytyjskie, oczekujące, zgodnie z ustaleniami, na ewakuację. Obawiając się, że sytuacja może sprowokować Brytyjczyków do zerwania traktatu i unicestwienia idei budowy państwa irlandzkiego władze rządu Republiki Irlandzkiej podjęły akcję przeciwko rebeliantom. Już wcześniej Brytyjczycy zaczęli naciskać na Irlandczyków w sprawie jak najszybszego rozwiązania sprawy po zabiciu przez dwóch członków IRA w Londynie marszałka Henry’ego Hughesa Wilsona 22 czerwca 1922[5].
Michael Collins zaakceptował ofertę Winstona Churchilla, który zaproponował armii irlandzkiej wypożyczenie artylerii i amunicji. Po nieudanych negocjacjach z IRA rząd irlandzki rozpoczął działania zbrojne 28 czerwca.
Szturm na Four Courts edytuj
Po pierwszym dniu ostrzeliwania garnizonu IRA, zabarykadowanego w Four Courts Brytyjczycy zdecydowali się zwiększyć ilość wypożyczonego Irlandczykom ciężkiego sprzętu oraz zaoferowali bombardowanie z powietrza. Collins, z obawy o cywilów, odrzucił obie propozycje[6]. 29 czerwca siły rządowe podjęły szturm na wschodnie skrzydło Four Courts, tracąc trzech zabitych i 14 rannych, biorąc jednak 33 jeńców. Również należący do IRA samochód pancerny został uszkodzony i porzucony przez załogę. Następnego dnia artyleria rządowa raniła Paddy’ego O’Briena, a komendę nad siłami IRA w Four Courts objął Ernie O’Malley. Tego samego dnia pocisk wywołał pożar budynku. Ostatecznie o godzinie 15:30 30 czerwca O’Malley poddał Four Courts generałowi Paddy’emu Daly[7].
Tego samego dnia, kilka godzin wcześniej, w zachodnim skrzydle, które służyło bojownikom IRA jako magazyn amunicji doszło do silnej eksplozji, w wyniku której doszło do zniszczenia przechowywanych tam archiwów. Rannych zostało 40 szturmujących budynek żołnierzy[2].
Pomimo kapitulacji Four Courts część dowódców, w tym Ernie O’Malley, wydostało się z budynku, by kontynuować walkę[8].
Walki uliczne edytuj
Pomimo zdobycia Four Courts walki w Dublinie trwały do 5 lipca. 29 czerwca siły IRA Oscara Traynora opanowały rejon ulicy O’Connell Street by odciągnąć część sił od Four Courts. Traynor liczył na ściągnięcie posiłków z reszty kraju do walki, gdyż siły w Dublinie nie były dostatecznie liczne i przygotowane do walki. W walkach wzięły jednak udział jedynie siły z Belfastu i Tipperary, ale dotarły do miasta zbyt późno, by wziąć udział w walkach[2].
Siły rządowe generała Toma Ennisa podjęły tymczasem oczyszczanie miasta z jednostek IRA, co udało się do 1 lipca. Jednocześnie wokół O’Connell Street utworzono kordon wojska. Za pomocą artylerii usunięto siły powstańcze z pozycji na Parnell Street i Gardiner Street, co dało czyste pole do operacji na O’Connell Street.
Wojska doprowadziły do wysadzenia budynku YMCA, w którym znajdowały się liczne siły IRA, które opuściły budynek pod osłoną samochodów pancernych przed jego zawaleniem. Oscar Traynor i około 100 jego ludzi wmieszali się w tłum cywilów i skierowali w stronę Blessington.
Ostatnim dowódcą, który kontynuował walkę był Cathal Brugha z oddziałem 15 ludzi w budynku Hammam Hotel. Około 17:00 5 lipca, gdy trawiące budynek pożary uniemożliwiły jego utrzymanie, wydał rozkaz kapitulacji. On sam pozostał w budynku z pistoletem, zginął niedługo potem w walce z żołnierzami.
Był to ostatni większy epizod walk w Dublinie. Później zdarzały się niewielkie incydenty z nielicznymi i niezorganizowanymi bojownikami IRA.
Cathal Brugha był ostatnią ofiarą walk, które kosztowały obie strony 65 zabitych i 280 rannych. Ponadto siły rządowe aresztowały ponad 400 bojowników. Straty cywilne sięgają 250 ofiar, co było spowodowane użyciem ciężkiej broni, głównie artylerii w gęsto zaludnionej lokalizacji, jaką jest miasto.
Późniejsze wydarzenia edytuj
Oscar Traynor, Ernie O’Malley i inni przywódcy dublińskich walk przegrupowali się w Blessington, 30 kilometrów na południowy zachód od miasta. Już po zakończeniu walk do miasta zaczęły docierać posiłki IRA z Tipperary, które jednak nie podjęły walki wobec zakończenia operacji dublińskiej. Siły te skierowały się na południe, do Enniscorthy i Carlow, ale zostały dość szybko pokonane.
Większość rebeliantów wycofała się dalej na południe, na tereny tak zwanej Republiki Munsteru, ośrodek ten został zlikwidowany w ofensywie rządowej z lipca-sierpnia 1922.
Przywódcy walk ujęci w Four Courts, Rory O’Connor, Liam Mellows, Joe McKelvey i Richard Barrett zostali straceni. Miejsce, gdzie zginął Cathal Brugha zostało nazwane Cathal Brugha Street.
Przypisy edytuj
- ↑ Wolne Państwo Irlandzkie powstało w grudniu 1922.
- ↑ a b c Paul V Walsh: The Irish Civil War 1922-23 - A Study of the Conventional Phase.
- ↑ Niall Harrington, Kerry Landing, August 1922, p. 167.
- ↑ Calton Younger: Ireland’s Civil War, Muller, London 1968; p. 258-259.
- ↑ Eoin Neeson: The Civil War, p. 109-110.
- ↑ Michael Hopkinson: The Irish Civil War, p. 120-121.
- ↑ News | An Phoblacht [online], www.anphoblacht.com [dostęp 2017-11-22] (ang.).
- ↑ Ernie O’Malley: The Singing Flame.
Bibliografia edytuj
- Ernie O’Malley: The Singing Flame, Dublin 1978.
- M.E. Collins: Ireland 1868-1966, Dublin 1993.
- Michael Hopkinson: Green against Green - the Irish Civil War.
- Eoin Neeson: The Irish Civil War.
- Paul V Walsh: The Irish Civil War 1922-23 - A Study of the Conventional Phase [1]
- Meda Ryan: The Real chief, Liam Lynch.
- Tim Pat Coogan: De Valera, Long Fellow, Long Shadow.