Bitwa pod Kuszlikami
Bitwa pod Kuszlikami miała miejsce 4 listopada 1661 podczas wojny polsko-rosyjskiej 1654–1667.
| Wojna polsko-rosyjska (1654–1667) | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Wynik |
wygrana wojsk polsko-litewskich | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Pod koniec września na prawy brzeg rzeki Dźwiny przeprawiła się Armia Wielkiego Księstwa Litewskiego dowodzona przez pułkownika Kazimierza Chwaliboga Żeromskiego (ok. 14 000 żołnierzy). Wojska litewskie (ówcześnie skonfederowane w Związku Braterskim) okopały się pod Kuszlikami, położonymi w odległości 35 km od Połocka. W dniu 24 września wojska Żeromskiego zaatakowały oddziały armii rosyjskiej Iwana Andrzejewicza Chowańskiego, ale zostały odparte.
16 października wrócił Chowański z 12 000 żołnierzy i 18 działami[2]. Dwa dni później, 18 października, Chowański próbował zdobyć położony na zachód od jego pozycji obóz Żeromskiego, w wyniku czego Litwini ponieśli spore straty tracąc cztery sztandary, jednak wojskom moskiewskim nie udało się zdobyć pozycji litewskich, w związku z czym wycofały się, poprzestając na okopaniu i zablokowaniu armii litewskiej.
Po przeprawieniu się przez Dźwinę 3 listopada przybyła odsiecz w postaci wojsk polskich (ok. 10 000 żołnierzy) dowodzonych przez króla Jana Kazimierza i regimentarza Stefana Czarnieckiego.
W tym czasie Moswicini zaczęli dezerterować po 100 i 50 [naraz], także zostało ich ledwie 6000. Generał-porucznik Thomas Daylell, który służył w tej armii, widząc ją tak zmniejszoną i obawiając się nadciągających [polskich] sił, doradzał Chowańskiemu by ten wycofał się w rejon Połocka, jak to już zrobił jego kolega [Ordin-Naszczokin], ale [Chowański] tego nie zrobił. Generał Daylell stwierdził więc, że nie chce być świadkiem ruiny całej armii i wyjechał do Połocka, pozostawiając swój regiment [piechoty] pod dowództwem podpułkownika.
Zaraz po przybyciu na miejsce, w nocy 4 listopada Polacy po ominięciu wsi Kuszliki od północy uderzyli na obóz wojsk rosyjskich, całkowicie zaskakując Chowańskiego. Gdy piechota polska oczyściła teren z przeszkód, do szarży ruszyła kawaleria. Chowański w pośpiechu formował pułki, jednak ich opór został przełamany. Armia rosyjska została rozbita, a jej niedobitki rozpoczęły ucieczkę w kierunku Połocka.
Po krótkim starciu, Moskwicini zostali zmuszeni do odwrotu, pułkownik [Robert] Douglas zabity, pułkownicy [Andrew] Forret i [Cornelius von] Bockhoven wraz z wieloma innymi wzięci do niewoli. Jakieś 1500 żołnierzy moskiewskich zginęło a setki wpadły do niewoli. Pora roku nie pozwoliła jednak Polakom na pościg ani na wykorzystanie tego zwycięstwa.
Wszystkie 18 dział zdobyły wojska polsko-litewskie. Do niewoli trafił syn Chowańskiego. Rozbita armia moskiewska nie mogła przybyć na pomoc rosyjskiemu garnizonowi Wilna, w wyniku czego miasto zostało wkrótce odzyskane przez Polaków.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Бабулин И. Б. Генерал из Шотландии//Армия и битвы, 2004, №3.
- ↑ Kadrinazi, Kadrinazi: Krwawa rozprawa pod Kuszlikami – cz. I [online], Kadrinazi, 22 sierpnia 2016 [dostęp 2018-06-28].
- ↑ a b Kadrinazi: Krwawa rozprawa pod Kuszlikami – cz. I [online], kadrinazi.blogspot.com [dostęp 2018-06-29].
Bibliografia edytuj
- Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I
- Pamiętnik Jana Władysława Poczobuta Odlanickiego (1640-1684), Warszawa 1887
- J. W. Poczobut Odlanicki, Pamiętnik (1640-1684), oprac. A. Rachuba, Warszawa 1987
- Patrick Gordon „Dniewnik 1635-1659”, w przekł. i oprac. D.G. Fiedosowa, Moskwa 2005
- Jan Wimmer, Historia piechoty polskiej do roku 1864, Warszawa 1978
- Adam Kersten, Stefan Czarniecki 1599-1665, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2006, ISBN 83-227-2545-0, OCLC 76252898.