Bolesław Bronisław Duch

polski dowódca wojskowy, generał

Bolesław Bronisław Duch[a] (ur. 15 listopada 1896 w Borszczowie, zm. 9 października 1980 w Londynie) – generał dywizji Wojska Polskiego.

Bolesław Bronisław Duch
Ilustracja
generał dywizji generał dywizji
Data i miejsce urodzenia

15 listopada 1896
Borszczów, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

9 października 1980
Londyn

Przebieg służby
Lata służby

1914–1947

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

60 Pułk Piechoty
73 Pułk Piechoty
39 Dywizja Piechoty
1 Dywizja Grenadierów
3 Dywizja Strzelców Karpackich

Stanowiska

dowódca batalionu
zastępca dowódcy pułku
dowódca pułku piechoty
dowódca piechoty dywizyjnej
dowódca dywizji piechoty
Generalny Inspektor Sił Zbrojnych

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna domowa w Rosji
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa
bitwa o Monte Cassino

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Wojenny 1914-1918 (Francja) Medal Zwycięstwa (międzyaliancki) Krzyż Wojskowy (Wielka Brytania) Krzyż Wojenny za Męstwo Wojskowe (Włochy od 1943) Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Medal Waleczności (Austro-Węgry)
Gen. Duch przed frontem ochotników z Kanady

Życiorys edytuj

Młodość edytuj

Szkołę średnią ukończył w Samborze, gdzie działał w skautingu polskim, oraz w organizacji „Zarzewie” i Polowych Drużynach Sokolich. Maturę uzyskał w 1914 roku.

Po wybuchu I wojny światowej w sierpniu 1914 roku wstąpił najpierw do Legionu Wschodniego, a po jego rozwiązaniu do 3 pułku piechoty wchodzącego w skład II Brygady Legionów. Z tym pułkiem walczył na terenie Bukowiny. W nocy 15/16 lutego 1918 roku wziął udział w bitwie pod Rarańczą, gdzie II Brygada Legionów pod dowództwem płk. Józefa Hallera przebiła się przez front rosyjsko-austriacki. Następnie walczył w składzie II Korpusu Polskiego w Rosji dowodzonego przez płk. Józefa Hallera. 11 maja 1918 roku wziął udział w bitwie pod Kaniowem, gdzie II Korpus Polski został otoczony przez Niemców i zmuszony do kapitulacji, a żołnierzy internowano. Uciekł z niewoli i przedostał się do I Korpusu Polskiego w Rosji dowodzonego przez gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego. W związku z jego kapitulacją w dniu 21 maja 1918 roku, udał się do Murmańska. Tam, od grudnia 1918 roku, podczas wojny domowej w Rosji dowodził początkowo 1. Kompanią Polskiego Samodzielnego Oddziału Murmańskiego w ramach interwencyjnych wojsk brytyjskich walczących z oddziałami Armii Czerwonej. W sierpniu 1919 roku w związku z wycofaniem wojsk brytyjskich, udał się wraz z całym Polskim Samodzielnym Oddziałem Murmańskim do Wielkiej Brytanii, gdzie w listopadzie 1919 roku został jego dowódcą[2].

Dwudziestolecie międzywojenne edytuj

Do Polski wrócił wraz z całym dowodzonym przez siebie oddziałem w grudniu 1919 roku. Został dowódcą samodzielnego batalionu murmańskiego w składzie 64 pułku piechoty, później przemianowanego na III batalion 64 pułku piechoty. Jako dowódca batalionu od lipca 1920 roku brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej[3]. Następnie ukończył kurs dowódców batalionów oraz kurs w Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu. W lutym 1925 został przydzielony z 64 pp do Korpusu Kadetów Nr 2 w Modlinie na stanowisko dowódcy kompanii kadeckiej (etet majora)[4]. Następnie pracował w III Oddziale Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Od 1926 roku został dowódcą batalionu w Szkole Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy, funkcję tę pełnił do sierpnia 1929[5]. W latach 1929–1931 studiował w Wyższej Szkole Wojennej. Po jej ukończeniu został mianowany zastępcą dowódcy 60 pułku piechoty w Ostrowie Wielkopolskim. W 1935 został dowódcą 73 pułku piechoty w Katowicach[6]. Od 1938 był dyrektorem nauk w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, którą to funkcję pełnił do wybuchu wojny[7].

II wojna światowa edytuj

We wrześniu 1939 został mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 39 Dywizji Piechoty Rezerwowej, którą faktycznie dowodził z uwagi na chorobę jej dowódcy gen. Brunona Olbrychta[8]. 39 Dywizja Piechoty weszła w skład Armii „Lublin” i w dniu 26 września 1939 wraz z pozostałymi jednostkami skapitulowała. Duch jednak uniknął niewoli i przedostał się do Francji[9].

W styczniu 1940 objął po gen. Stanisławie Maczku dowództwo 1 Dywizji Grenadierów. W dniu 18 maja 1940 1 Dywizja Grenadierów została skierowana na front do dyspozycji II Grupy armii francuskiej i weszła w skład XX Korpusu. W dniu 21 czerwca 1940 wobec podjęcia przez marszałka Philippe Petaina rozmów z Niemcami w sprawie rozejmu gen. Duch wydał rozkaz o rozwiązaniu 1 Dywizji Grenadierów i przedzieranie się małymi grupkami do Wielkiej Brytanii[10].

W lipcu 1940 dotarł do Wielkiej Brytanii. Od sierpnia 1940 do marca 1941 był II generałem do zleceń Naczelnego Wodza. Następnie w kwietniu 1941 gen. Władysław Sikorski mianował go szefem Polskiej Misji Wojskowej w Kanadzie, udał się do Kanady, gdzie organizował ośrodek rekrutacji do Wojska Polskiego[11].

W kwietniu 1942 powrócił do Wielkiej Brytanii, gdzie został mianowany dowódcą 1 Brygady Strzelców I Korpusu Polskiego w Szkocji. Funkcję tę pełnił do lipca 1943.

W lipcu 1943 roku został skierowany do Palestyny, gdzie 6 sierpnia 1943 objął dowództwo 3 Dywizji Strzelców Karpackich[12]. 3 Dywizją Strzelców Karpackich dowodził w czasie kampanii włoskiej II Korpusu Polskiego, do dnia zakończenia walk w dniu 21 kwietnia 1945[13].

Ostatnie lata edytuj

Po zakończeniu wojny nadal dowodził 3 Dywizją Strzelców Karpackich, która wchodziła w skład Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. W 1947 został zdemobilizowany i przeniósł się do Londynu.

Wykorzystując własne oszczędności kupił dom na wynajem, pełniąc w nim rolę administratora i stróża, co pozwalało mu na uzyskanie środków utrzymania[14].

Działał w londyńskim środowisku kombatanckim. 27 maja 1978 został mianowany przewodniczącym Wojskowej Komisji Orzekającej[15]. 19 lutego 1980 roku Prezydent RP Edward Bernard Raczyński mianował go Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych[16]. Zmarł 9 października 1980 w Londynie, po spopieleniu zwłok urna z prochami została pochowana na polskim cmentarzu wojennym pod Monte Cassino[17].

Był żonaty z Zofią z Lisiewiczów[18].

Upamiętnienie edytuj

W 1990 został wybity medal z podobizną Bronisława Ducha o treści Bitwa pod Lagarde 1940–1990, wydany przez Mennicę Państwową, a zaprojektowany przez Ewę Tyc-Karpińską[19].

14 maja 2007 Rada Miasta Lublina, na wniosek grupy radnych PiS, podjęła uchwałę Nr 113/IX/2007 w sprawie zmiany nazwy ulicy Kazimierza Wyrwasa ps. „Michał”, żołnierza AL i sekretarza obwodowego komitetu PPR na „gen. Bronisława Ducha”.

Awanse edytuj

  •   podporucznik – 1918 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 lutego 1918[20]
  •   porucznik – 1919
  •   kapitan – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919
  •   major – 1 grudnia 1924 r. ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 197. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty
  •   podpułkownik – 24 grudnia 1929 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 32. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty
  •   pułkownik dyplomowany – 1938
  •   generał brygady – 3 maja 1940
  •   generał dywizji – 1 czerwca 1945

Ordery i odznaczenia edytuj

Uwagi edytuj

  1. W styczniu 1934 roku minister spraw wojskowych sprostował imiona i datę urodzenia z „Bronisław Bolesław ur. 16 listopada 1896” na „Bolesław Bronisław ur. 15 listopada 1896”[1].

Przypisy edytuj

  1. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 24.
  2. Kamiński 2010 ↓, s. 43.
  3. Kamiński 2010 ↓, s. 46.
  4. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 22 lutego 1925 roku, s. 85-88.
  5. Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 23 sierpnia 1929 r., Nr 15, s. 289.
  6. Kamiński 2010 ↓, s. 62-63.
  7. Kamiński 2010 ↓, s. 70.
  8. Kamiński 2010 ↓, s. 79.
  9. Kamiński 2010 ↓, s. 100.
  10. Kamiński 2010 ↓, s. 133.
  11. Kamiński 2010 ↓, s. 139-148.
  12. Kamiński 2010 ↓, s. 154.
  13. Kamiński 2010 ↓, s. 250.
  14. Włodzimierz Nikitenko: Włóczędzy w generalskich mundurach. Historia.org.pl., 23 września 2014. [dostęp 2016-11-01]. (pol.).
  15. Rozporządzenie wykonawcze Ministra Obrony Narodowej do dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z 10 maja 1978 r. o powołaniu Wojskowej Komisji Orzekającej. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 14, Nr 3 z 1 czerwca 1978. 
  16. Dziennik Ustaw ↓, Nr 3 z 11 marca 1980 roku, s. 9.
  17. Kamiński 2010 ↓, s. 285-290.
  18. Nasza rodzina. „Polska Zbrojna”. 168, s. 4, 1925-06-20. Warszawa. .
  19. Andrzej Romaniak: Medale, medaliony, plakiety. Katalog zbiorów. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2005, s. 104. ISBN 83-919305-8-0.
  20. Dziennik Rozkazów Wojskowych nr 23 z 1 marca 1919, s. 561.
  21. Krzysztof Filipow: Order Virtuti Militari 1972-1945. Warszawa: Bellona, 1990, s. 141.
  22. Zbigniew Puchalski: Dzieje polskich znaków zaszczytnych. Warszawa: Wyd. Sejmowe, 2000, s. 196.
  23. Dekret Naczelnika Państwa z 19 lutego 1922 r. L. 11429/V.M. Adj. Gen. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 10, s. 321)
  24. Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 32, Nr 7 z 31 grudnia 1979. 
  25. M.P. z 1931 r. nr 178, poz. 260 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  26. M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  27. Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 39-40, s. 131, Grudzień 1980. Koło Lwowian w Londynie. 
  28. M.P. z 1935 r. nr 65, poz. 85 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  29. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Nadanie Krzyża Zasługi. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 4, s. 19, 19 marca 1935. 
  30. Decyzja Naczelnika Państwa z 12 grudnia 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 9, s. 301)
  31. Wieści z ziem południowo-wschodniej Polski. Legia Honorowa dla dowódcy polskich grenadierów. „Biuletyn”. Nr 25, s. 50, Grudzień 1973. Koło Lwowian w Londynie. 
  32. Kronika. Odznaczenia w Legionie polskim. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 107 z 11 maja 1917. 

Bibliografia edytuj