Bolesław Statkowski

Bolesław Bernard Statkowski (Kościesza-Statkowski) (ur. 20 maja 1825 w Chworosnej - zm. w lutym 1898 w Jałcie) - polski inżynier komunikacji, meteorolog, glacjolog, działający na terenie Rosji

Bolesław Statkowski
Data i miejsce urodzenia

20 maja 1825
Chworosna

Data i miejsce śmierci

luty 1898
Jałta

Zawód, zajęcie

inżynier komunikacji

Biografia edytuj

Ukończył pięcioklasową powiatową szkołę dla dzieci szlachty w Pińsku[1]. Następnie studiował w petersburskim Instytucie Korpusu Inżynierów Komunikacji[2]. W 1844 ukończył pierwszy kurs w stopniu chorążego, a następnie kurs wyższy ze stopniem podporucznika (1846). W 1847 złożył egzamin końcowy i awansował na porucznika[3]. Podczas studiów należał do tajnego kółka skupiającego polskich młodych oficerów, m.in. Ludwika Wereszczyńskiego, Cypriana Przesieckiego oraz studiującego na Uniwersytecie Petersburskim Zygmunta Sierakowskiego[1].

W 1847 roku jako porucznik rozpoczął służbę na Kaukazie[2], gdzie został naczelnikiem VIII Okręgu Komunikacyjnego[3]. Podczas wojny krymskiej (1853-1854) odpowiadał za utrzymanie stałego połączenia Tbilisi z linią frontu. W 1857 z ramienia Namiestnika Kaukaskiego ks. Aleksandra Bariatyńskiego odbył podróż do Francji, gdzie opublikował broszurę w 1858 poświęconą problematyce powodzi[4]. Po powrocie na Kaukaz brał udział w przebudowie Gruzińskiej Drogi Wojennej łączącej Władykaukaz z W 1859 zaprojektował jej wytyczenie przez przełęcz Krzyżową (2388 m n.p.m.) w głównym grzbiecie Kaukazu na odcinku Kwiszeti-Kobi co stało się jego czołowym osiągnięciem zawodowym[3]. Zajmował się także meteorologią górską i badaniem lawin, był członkiem (1862-1863) i przewodniczącym komisji (1864-1865) dla wyjaśnienia przyczyn schodzenia lawin na Gruzińską Drogę Wojenną[1]. Następnie zajmował się projektowaniem i budową linii kolejowych na Kaukazie, m.in. w latach 1871-1872 zbudował jedną z pierwszych linii kolejowych na Kaukazie łączącą Tbilisi z Poti[1]. W 1873 roku zaczął opracowywanie projektu linii kolejowej łączącej Władykaukaz z Tbilisi[5]. W l. 1870-1880 po raz pierwszy zastosował zdjęcia tachimetryczne dla wybrania odpowiedniego kierunku budowy[3] a po kilkuletnich badaniach zaproponował przebicie tunelu pod głównym grzbietem Kaukazu od strony południowej[5]. Z powodu zbyt dużych kosztów i trudności technicznych projekt nie został przyjęty do realizacji[5]. Zrealizowano projekt innego Polaka, inżyniera Pławskiego[5]. Jako naczelny inspektor z ramienia rządu, uczestniczył w budowie przez Towarzystwo Zakaukaskiej Kolei Żelaznej najważniejszej linii kolejowej w regionie, tzw. Kolei Zakaukaskiej łączącej Baku z Batumi przez Tyflis (1875-1883)[1]. W latach 1886-1893 roku przeprowadził wraz z m.in. polskimi inżynierami Klemensem Rugiewiczem (projektantem), Ferdynandem Rydzewskim i Aleksandrem Strakowskim przebudowę czterowiorstwowego tunelu pod Przełęczą Suramską na linii kolejowej Tbilisi do Poti [5] Z jego inicjatywy założono w tym czasie na Przełęczy Suramskiej stację meteorologiczną[3].

W latach 1889–1898 Statkowski pełnił funkcję Naczelnika Kaukaskiego okręgu Komunikacji[6]. Od 17 II 1889 posiadał tytuł tajnego radcy[1]. Przez wiele lat był radnym Rady Miejskiej w Tbilisi i członkiem jej licznych komisji[1]. 20 czerwca 1894 zorganizowano w Tyflisie jubileusz 50-lecia służby wojskowej Statkowskiego[2][7] Zmarł podczas kuracji na Krymie.

Prace Bolesława Statkowskiego edytuj

  • Mémoire sur les inondations (Paris 1858),
  • Об озидаёмом Казбекском завале, Тифлис 1877
  • Задачи Кавказа по климатологии, Санкт-Петербург 1878
  • Problèmes de la climatologie de Caucase, Paris 1879
  • О ценах происхождения Казбекскаго завала, Тифлис 1887
  • Прекрасные овразные выносы и возрождение лесов в горах, Тифлис 1895

Odznaczony edytuj

  • Order: św. Anny III kl. (1858), II kl. z koroną (10 V 1873) i I kl. (28 III 1893)[1],
  • Order św. Włodzimierza IV kl. (29 X 1866) i III kl. (15 III 1879)[1],
  • Order św. Stanisława I kl. (28 X 1893)[1].

Życie prywatne edytuj

Pochodził z rodziny szlacheckiej, był synem Ignacego, prawdopodobnie miał brata Adama[1].

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h i j k Marek Mądzik, Statkowski (Kościesza-Statkowski) Bolesław Bernard (1825-1898), Polski Słownik Biograficzny t. 42, Warszawa-Kraków 2003-2004, s. 572-574
  2. a b c Jubileusz Polaka Kurier Lwowski 1894 nr 203 z 24 lipca s.3
  3. a b c d e Bolesław Chwaściński, Statkowski-Kościesza Bernard Bolesław (1825-1898), Słownik Biograficzny Techników Polskich, z. 8, Warszawa 1997, s. 112-113
  4. zob. w wykazie prac
  5. a b c d e Piątkowski L. Działalność gospodarcza Polaków na Zakaukaziu na przełomie XIX i XX wieku Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska.Vol. 43/44 (1988/1989) s.110-111
  6. aidatiflis7, Возвращение... БОЛЕСЛАВ ИГНАТЬЕВИЧ СТАТКОВСКИЙ. [online], Смысл должен быть найден, но не может быть создан, 26 lutego 2011 [dostęp 2018-04-08].
  7. Юбилей пятилетия службы Болеслава Игнатьевича Статковского. "Двадцатый месяц 1844-1894", Тифлис 1894

Literatura edytuj