Bugenwilla, kącicierń (Bougainvillea Comm. ex Juss.) – rodzaj roślin z rodziny nocnicowatych. Należy do niego 16 gatunków[4][5]. Rośliny te naturalnie występują w Ameryce Południowej, ale introdukowane zostały w różne miejsca w strefie międzyzwrotnikowej[4]. Rośliny uprawiane są jako ozdobne zwłaszcza bugenwilla okazała i gładka (także mieszańce między nimi), w ciepłym klimacie jako pnącza ogrodowe, w klimacie umiarkowanym tylko w szklarniach i doniczkach[6].

Bugenwilla
Ilustracja
Bugenwilla okazała
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

nocnicowate

Rodzaj

bugenwilla

Nazwa systematyczna
Bougainvillea Comm. ex Juss.
Gen. 91. 4 Aug 1789
Typ nomenklatoryczny

Bougainvillea spectabilis Willd[3]

Bugenwilla gładka
Bugenwila okazała
Kwiaty bugenwilli (białawe) i różowe podkwiatki wokół nich

Nazwa rodzaju wywodzi się od nazwiska admirała francuskiej marynarki Louisa Antoine'a de Bougainville, który jako pierwszy opisał go w 1768 roku.

Morfologia edytuj

Pokrój
Zimozielone i cierniste krzewy i pnącza[6]. Ich pędy osiągają do 12 metrów długości.
Liście
Naprzemianległe, krótkoogonkowe. Blaszka liściowa okazała, skórzasta[6] od 4 do 13 cm długości i od 2 do 6 cm szerokości.
Kwiaty
Niewielkie, żółte, krótkoszypułkowe. Wsparte są okazałymi z powodu wielkości i jaskrawego ubarwienia podkwiatkami w liczbie trzech, pełniącymi rolę powabni[6].
Owoce
Orzeszek wsparty trwałym okwiatem i podkwiatkiem, dzięki którym rozsiewany jest przez wiatr (anemochoria)[6].

Systematyka edytuj

Pozycja według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Należy do rodziny nocnicowatych (Nyctaginaceae), rzędu goździkowców (Caryophyllales) w obrębie dwuliściennych właściwych.

Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist, podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa goździkowe (Caryophyllidae Takht.), nadrząd Caryophyllanae Takht., rząd goździkowce (Caryophyllales Perleb), rodzina nocnicowate (Nyctaginaceae Juss.), plemię Bougainvilleeae Choisy in DC., podplemię Bougainvilleinae Benth. & Hook.f., rodzaj bugenwila (Bougainvillea Comm. ex Juss.)[7].

Wykaz gatunków[4]

Zastosowanie edytuj

Ze względu na swoje bardzo obfite kwitnienie bugenwille są popularnymi roślinami ozdobnymi w regionach z ciepłym klimatem. Liczne kultywary i mieszańce są hodowane od lat. Powstały już formy bez cierni i bezpłodne, które rozmnaża się wegetatywnie. Bugenwille rosną bardzo szybko i w ciepłym klimacie kwitną cały rok. W Polsce ze względu na klimat mogą być uprawiane tylko w oranżeriach lub w mieszkaniach w pojemnikach jako rośliny pokojowe. Możliwa jest uprawa bonsai w zamkniętych pomieszczeniach. Kwitną bardzo długo, zazwyczaj przez całe lato. W uprawie doniczkowej w mieszkaniach ich żywotność wynosi ok. 5 lat, gdyż później nadmiernie drewnieją i słabo kwitną, ale w oranżeriach mogą żyć 25-30 lat.

Uprawa edytuj

  • Wymagania. Są dość trudne w uprawie. Potrzebują bardzo dużo światła, więc w mieszkaniach należy je trzymać na parapecie południowego okna. Gleba powinna być próchniczna, żyzna i stale wilgotna, jednak przy nadmiarze wilgoci roślina gubi liście i więdnie. Bugenwille są roślinami wapieniolubnymi, więc do podlewania dobra jest twarda woda wodociągowa. W okresie spoczynku zimowego lepiej trzymać je w chłodniejszym pomieszczeniu (jednak nie mniej niż 7°C). Tracą wówczas liście, ale wiosną znów je odnawiają. W niezbyt dużych, przyciasnych doniczkach silniej kwitną, niż w dużych.
  • Zabiegi uprawowe. Rośliny uprawia się w doniczkach przy paliku lub pałąku. Aby nadmiernie się nie rozrastały przycina się zbyt wybujałe pędy. Co roku na wiosnę przesadza się do większych doniczek. Co dwa tygodnie dokarmia się połową zalecanej dawki nawozów wieloskładnikowych. Przed kwitnieniem rośliny zrasza się wodą. W czasie kwitnienia już nie, ale aby roślina miała wystarczającą wilgotność, ustawia się doniczkę w pojemniku z wilgotnym torfem lub na kamieniach w podstawce z wodą. Czyszczenie liści jest zbyteczne, też się ich nie nabłyszcza.
  • Rozmnażanie. Przez sadzonki z młodych pędów, jednak jest to trudne. Z tego też względu zazwyczaj kupuje się sadzonki wyhodowane przez specjalistów i sprzedawane zwykle w okresie kwitnienia.
  • Choroby i szkodniki. Bugenwille rzadko chorują. Najczęściej są atakowane przez robaki glebowe, mszyce i niektóre larwy motyli, dla których są pożywieniem.

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
  3. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-02-12].
  4. a b c Bougainvillea Comm. ex Juss.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-01-25].
  5. David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 125, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. a b c d e Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, s. 102. ISBN 83-214-1305-6.
  7. James L. Reveal System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju Bougenvillea według Reveala

Bibliografia edytuj

  • Dawid Longman: Pielęgnowanie roślin pokojowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1997. ISBN 83-09-01559-3.