Chłop (Bruzda Zbąszyńska)
Chłop – jezioro rynnowe położone na terenie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego, w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Pszczew. Około 1 km od północnego krańca zbiornika położona jest miejscowość Pszczew.
 Jezioro Chłop widziane z powietrza | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Region | |
| Wysokość lustra |
53,7 m n.p.m. |
| Wyspy |
1 |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
222,5–227,8 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
12350 m |
| Objętość |
20579,6 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody |
II (2019) |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie gminy Pszczew  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego  | |
 52°26′51″N 15°47′53″E/52,447500 15,798056
| |
Położenie i opis edytuj
Jezioro Chłop położone jest w środkowej części Pszczewskiego Parku Krajobrazowego[1]. Południowo-wschodnim brzegiem jeziora przebiega granica województwa lubuskiego i wielkopolskiego. Jezioro Chłop to zbiornik pochodzenia rynnowego, dość duży i stosunkowo głęboki[2]. Rozciąga się z północy na południe. Ma dobrze rozwiniętą linię brzegową z wąską, krętą zatoką w części wschodniej, w którą od południa wcina się duży półwysep zwany Jelenią Głową[3]. Jezioro otoczone niemalże w całości lasami. Przy wschodnim brzegu jeziora rozciągają się wniesienia, z których najwyższe, Góra Wysoka, wznosi się na 101 m n.p.m.[2] Na jeziorze jest jedna niewielka wyspa. Dno zbiornika jest zróżnicowane, oprócz kilku głęboczków występują liczne wypłycenia[2]. Do jeziora uchodzą trzy niewielkie cieki, z których dwa okresowo wysychają. Nadmiar wód odprowadzany jest na południe niewielką strugą do jeziora Wędromierz[4].
Hydronimia edytuj
Jezioro pojawia się w źródłach już w 1460 roku – początkowo jako Chlop, a następnie: Chlop (1564, 1594), Chłop (1640), Klop See (1845), Klopp See (1940)[5]. Obecnie w użyciu jest zestandaryzowana nazwa Chłop, a państwowy rejestr nazw geograficznych nie wymienia żadnej nazwy obocznej lub dodatkowej[6].
Morfometria edytuj
Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 227,8 ha[7], natomiast A. Choiński, poprzez planimetrowanie na mapach 1:50 000, określił wielkość jeziora na 222,5 ha[8]. Jeziorna jednolita część wód powierzchniowych ma powierzchnię 215 ha[9].
Średnia głębokość zbiornika wodnego to 9,0 m, a maksymalna – 23,0 m. Objętość jeziora wynosi 20 579,6 tys. m³. Maksymalna długość jeziora to 4150 m, a szerokość 975 m. Długość linii brzegowej wynosi 12 350 m[7].
Według Atlasu jezior Polski (red. J. Jańczak, 1996) lustro wody znajduje się na wysokości 53,7 m n.p.m.[7], natomiast według numerycznego modelu terenu udostępnionego przez Geoportal lustro wody znajduje się na wysokości 52,5 m n.p.m.[10]
Według Mapy Podziału Hydrograficznego Polski jezioro jest położone na terenie zlewni dziesiątego poziomu Bezpośrednia zlewnia jeziora Chłop[11]. Identyfikator MPHP to 187875921[11]. Zlewnia bezpośrednia jeziora wynosi 77,2 km²[4].
Zagospodarowanie edytuj
W systemie gospodarki wodnej jezioro tworzy jednolitą część wód o kodzie PLLW10360[11]. Administratorem jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu – utworzył on obwód rybacki obejmujący wody tego zbiornika wodnego o nazwie: Obwód rybacki jeziora Chłop na cieku Struga Wrońska – Nr 1[12]. Gospodarkę rybacką na jeziorze prowadzi Gospodarstwo Rybackie Trzciel[13].
Jezioro pełni funkcje rekreacyjne. W 2006 roku nad jeziorem znajdowało się kilka ośrodków wypoczynkowych, dwa pola namiotowe oraz liczne domki letniskowe[4]. Na wschodnim brzegu akwenu w pobliżu Góry Wysokiej znajduje się jedna z trzech identycznych wież widokowych zbudowanych przez gminę Pszczew. Wieża mierzy 18,66 m[14].
Czystość i ochrona środowiska edytuj
W latach 1985, 1994, 2000 i 2006 roku wody jeziora zostały zaliczone do II klasy czystości. Porównanie wyników z poszczególnych lat pozwala stwierdzić, że jakość wód jeziora Chłop nie uległa znaczącym zmianom. Na przestrzeni lat przeźroczystość wód wahała się w zależności od pory roku w przedziale od 1,7 do 3,7 metra. Inspektorzy WIOŚ wskazali, że na utrzymanie jakości wód wpłynęła budowa w 1996 roku oczyszczalni ścieków dla Pszczewa, wraz z odprowadzeniem oczyszczonych ścieków bezpośrednio do Obry, poza zlewnię jeziora. Pozytywny wpływ na utrzymanie czystości wód miało również zamknięcie gorzelni w Pszczewie, która odprowadzała ścieki bezpośrednio do jeziora[4].
Jezioro Chłop zostało zakwalifikowane jako dość odporne na degradujące wpływy zewnętrzne, w związku z czym zostało zaliczone do II kategorii podatności na degradację. Oznacza to, że jest to jezioro o dobrych warunkach naturalnych. Negatywny wpływ na ten wskaźnik ma niski poziom stratyfikacji termicznej oraz iloraz długości linii brzegowej do objętości akwenu. Pozytywnie na odporność jeziora wpływa niewielki udział wymiany wód w ciągu roku (40%), niewielka powierzchnia zlewni bezpośredniej jeziora w porównaniu do jego objętości, dość duża głębokość średnia oraz przewaga lasów w bezpośrednim otoczeniu jeziora[4].
Badania z 2020 roku zaliczyły wody jeziora do wód o dobrym stanie ekologicznym, co odpowiada II klasie jakości. Wskaźnikiem, który zadecydował o drugiej klasie, był stan ekologiczny makrofitów, ichtiofauny oraz bezkręgowców bentosowych, podczas gdy stan fitoplanktonu oraz fitobentosu oceniono jako bardzo dobry. W tym samym roku stan chemiczny wód określono jako poniżej dobrego, stwierdzając przekroczenie dopuszczalnego stężenia w tkankach ryb PBDE, rtęci oraz heptachloru. Przeźroczystość wód została określona na 2,8 metra[15].
Jezioro znajduje się na terenie utworzonego w 1986 roku Pszczewskiego Parku Krajobrazowego oraz w granicach dwóch obszarów sieci Natura 2000: specjalnego obszaru ochrony siedlisk „Rynna Jezior Obrzańskich” PLH080002 i obszaru specjalnej ochrony ptaków „Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry” PLB080005[16][17][18].
Przypisy edytuj
- ↑ Pszczewski Park Krajobrazowy [online], Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego [dostęp 2019-12-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-21].
- ↑ a b c Leszek Klessa i inni, Życie jezior: praca zbiorowa, Krystyna Kamińska (red.), Przyroda Województwa Gorzowskiego, Gorzów Wielkopolski: Klub Działalności Podwodnej LOK [Ligi Obrony Kraju] "Marlin" : na zlec. Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, 1996, s. 31, ISBN 978-83-905760-1-5 [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 46055.
- ↑ a b c d e Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Chłop 2006 [online], zgora.pios.gov.pl [dostęp 2023-09-09] [zarchiwizowane z adresu 2023-09-09].
- ↑ Instytut Języka Polskiego PAN, Elektroniczny słownik hydronimów Polski – Chłop [online], eshp.ijp.pan.pl [dostęp 2023-09-09].
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 15481.
- ↑ a b c Jerzy Jańczak (red.), Atlas jezior Polski, t. I, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 1996, s. 44-45, ISBN 83-86001-29-1.
- ↑ Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 542. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ Chłop. Karta charakterystyki jcwp [online], Hydroportal. Warstwa: Plany gospodarowania wodami.
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2023-09-09].
- ↑ a b c Informatyczny System Osłony Kraju, Hydroportal [online] [dostęp 2023-09-09].
- ↑ Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie”, Ujednolicony wykaz obwodów rybackich 2022 [online], dane.gov.pl [dostęp 2023-09-09].
- ↑ Gospodarstwo Rybackie Trzciel, Wykaz wód [online], web.archive.org [dostęp 2023-09-09] [zarchiwizowane z adresu 2023-09-09].
- ↑ Gmina Pszczew, Wieże widokowe [online], old.pszczew.pl, 3 czerwca 2023 [dostęp 2023-09-09] [zarchiwizowane z adresu 2023-06-03].
- ↑ Ocena stanu jednolitych części wód jezior w latach 2016–2021 na podstawie monitoringu – tabela [online], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska [dostęp 2023-08-21].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Obszar Natura 2000 Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry [online] [dostęp 2023-09-09].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Obszar Natura 2000 Rynna Jezior Obrzańskich [online] [dostęp 2023-09-09].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Pszczewski Park Krajobrazowy [online] [dostęp 2023-09-09].
