Chrośna (wieś w województwie kujawsko-pomorskim)
Chrośna (staropol. Krosno, niem. Krossen) – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Solec Kujawski.
| wieś | |
 Świetlica w Chrośnie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
163[2] |
| Strefa numeracyjna |
52 |
| Kod pocztowy |
86-050[3] |
| Tablice rejestracyjne |
CBY |
| SIMC |
0095791 |
Położenie na mapie gminy Solec Kujawski  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego  | |
 52°59′14″N 18°13′07″E/52,987222 18,218611[1] | |
Podział administracyjny edytuj
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego. W gminie Solec Kujawski jest też leśniczówka Chrośna.
Położenie edytuj
Chrośna to wieś położona na wielkiej polanie leśnej w środkowej części Puszczy Bydgoskiej. Na zachód od wsi znajdują się tzw. Studzienieckie Łąki, zaś na północy Góra Szwedzka (116 m n.p.m.), będąca najwyższą wydmą śródlądową w Puszczy Bydgoskiej. Duży kompleks wydm parabolicznych otacza także miejscowość od strony południowo-zachodniej. Wieś znajduje się przy tzw. Kępie Chrośnieńskiej (89 m n.p.m.), która stanowi relikt dawnej moreny dennej, częściowo tylko rozmytej przez wody płynące Kotliną Toruńską[4].
Charakterystyka edytuj
Chrośna ma charakter wsi podmiejskiej w zasięgu oddziaływania aglomeracji Bydgoszczy i Solca Kujawskiego. Atutem miejscowości jest jej położenie w środku dużego kompleksu leśnego. Wieś przecina z północy na południe droga powiatowa z Solca Kujawskiego do Nowej Wsi Wielkiej.
Szlaki turystyczne edytuj
W Chrośnie zbiega się kilka pieszych szlaków turystycznych, które eksplorują ostępy Puszczy Bydgoskiej:
szlak turystyczny „Puszczański”, wiodący z Bydgoszczy do Gniewkowa
szlak turystyczny Chrośna – Przyłubie (umożliwia podziwianie Łąk Studzienieckich)
szlak turystyczny Nowa Wieś Wielka – Przyłubie
Historia edytuj
Pierwsza wzmianka o wsi Chrośna, zwanej po staropolsku Krosno pochodzi z 1523 roku[5]. W XVI wieku wieś należała do parafii rzymskokatolickiej w Liszkowie[a]. Wieś miała obszar 2 łanów, a jej właścicielem był Franciszek Żelechnicki[6]. W XVII wieku wieś należała do starostwa bydgoskiego. Brak jej w lustracji starostwa z 1661 roku, co mogło być skutkiem jej wyludnienia jeszcze przed potopem szwedzkim, zniszczeń wojennych albo chwilowego oderwania od starostwa[5]. Wieś odnotowano ponownie w 1681 roku, jako należącą do starostwa. Mieszkali tu tzw. smolarze, trudniący się wyrobem produktów drzewnych: smoły, potażu, węgla drzewnego itp.[5] W inwentarzu wójtostwa i starostwa bydgoskiego z 1753 roku odnotowano, że wieś 6 września 1745 została odkupiona od podczaszego koronnego Kazimierza Józefa Dąbskiego i jest wsią dziedziczną. Mieszkało tu wówczas na 5 włókach dwóch gospodarzy: Joachim Radacz (Radatz) i Jan Wicki[7].
Spis miejscowości rejencji bydgoskiej z 1833 r. podaje, że w folwarku Chrośna mieszkało 83 osób (67 ewangelików, 16 katolików) w 6 domach[8]. Według opisu Jana Nepomucena Bobrowicza z 1846 r. Chrośna z folwarkiem była wsią rządową należącą do domeny bydgoskiej[9]. Kolejny spis z 1860 r. podaje, że wieś Krossno liczyła 97 mieszkańców (90 ewangelików, 7 katolików) w 11 domach. Najbliższa szkoła elementarna znajdowała się w Dąbrowie Małej. Miejscowość należała do parafii katolickiej w Solcu i ewangelickiej w Rojewie. Właścicielami wsi byli: Postkalt i Remus z Solca[10].
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego dla roku 1884 podaje, że w Chrośnie mieszkało 122 osób (114 ewangelików, 8 katolików) w 13 domostwach. We wsi znajdował się folwark, cegielnia, zaś poczta w Osieku Wielkim odległym o 7 km[11].
Spis ludności z 30 września 1921 wykazał, że wieś Chrośna wchodząca w skład powiatu bydgoskiego liczyła 319 mieszkańców, w tym 5 Polaków i 314 Niemców, którzy zamieszkiwali 53 domy. Była to obok Dąbrowy Wielkiej i Małej wieś o największym udziale Niemców w powiecie bydgoskim[12].
Do 1934 r. Chrośna była gminą wiejską o powierzchni 382 ha[b], wchodzącą w skład wójtostwa w Solcu Kujawskim. We wsi istniało 38 gospodarstw należących do mniejszości niemieckiej, które obejmowały łącznie 93% powierzchni wsi[12]. Po reformie administracyjnej z 1934 r. Chrośna była gromadą wchodzącą w skład gminy Solec Kujawski i obejmowała wsie: Chrośnę i Dąbrowy Małe. We wsi istniała jednoklasowa szkoła I stopnia, prawdopodobnie polsko-niemiecka[12].
W czasie okupacji niemieckiej utworzono gminę Nowa Wieś Wielka, która weszła w skład powiatu bydgoskiego, rejencji bydgoskiej i okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie. W jej skład weszły wyłączone z gminy Solec Kujawski wsie: Chrośna, Dąbrowy Wielkie, Dobromierz, Leszyce, Łażyn i Nowa Wieś Wielka[12]. W 1941 r. miejscowość liczyła 288 mieszkańców[13]. Od sierpnia 1945 r., po rozwiązaniu gminy Nowa Wieś Wielka, miejscowość powróciła do gminy Solec Kujawski jako gromada wiejska. W skład gromady wchodziły wsie: Chrośna i Dąbrowy Małe, natomiast leśnictwo Chrośna wchodziło w skład gromady Kabat[12].
Po II wojnie światowej gospodarstwa poniemieckie zajęli Polacy, którzy przybyli z głębi kraju oraz z kresów wschodnich. W 1948 roku gromada wiejska Chrośna posiadała powierzchnię 506 ha i zaludnienie 360 osób[12]. We wsi istniała jednoklasowa szkoła powszechna w budynku gminnym. Obsadę stanowił jeden nauczyciel. W 1951 roku w szkole uczyło się 28 dzieci[12]. W miejscowości założono również punkt biblioteczny.
W latach 1947–1953 w dyskusjach na temat nowego podziału administracyjnego prowadzonych między starostwem bydgoskim a samorządami, przedstawiciele wsi opowiadali się za przywróceniem gminy Nowa Wieś Wielka i włączeniem do niej wsi Chrośna. Reforma administracyjna z 25 września 1954 nie uwzględniła jednak woli mieszkańców, gdyż miejscowość włączono do powiatu inowrocławskiego do nowo utworzonej gromady Rojewice. W kolejnych latach dokonano jednak korekt przynależności terytorialnej, których beneficjentem była m.in. Chrośna. W 1957 roku pod administrację Gromadzkiej Rady Narodowej w Nowej Wsi Wielkiej przeszły Łąki Studzieniecke koło Chrośnej, a 15 grudnia 1958 wieś wyłączono z gromady Rojewice i wcielono do gromady Solec Kujawski w powiecie bydgoskim. W czasie kolejnej reformy administracyjnej w 1973 r. planowano przyłączenie wsi do gminy Nowa Wieś Wielka, ale wobec sprzeciwu mieszkańców wieś pozostawiono w gminie Solec Kujawski[12]. W latach 70. we wsi zlikwidowano szkołę, zaś dzieci skierowano do tzw. zbiorczej szkoły gminnej w Solcu Kujawskim.
Statystyka edytuj
Poniżej podano wybrane informacje statystyczne dotyczące wsi Chrośna na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS[14].
W 1998 r. w Chrośnej mieszkało 114 osób, w tym 61 mężczyzn i 53 kobiety. Narodowy Spis Powszechny 2002 wykazał, że we wsi mieszkało 135 osób w 38 gospodarstwach domowych. 16% populacji posiadało wykształcenie wyższe lub średnie. We wsi znajdowało się 28 budynków ze 35 mieszkaniami. Dwie trzecie mieszkań pochodziło sprzed 1945 roku, zaś 4 wzniesiono w latach 1989–2002.
Narodowy Spis Powszechny 2011 odnotował 163 mieszkańców Chrośnej. W 2013 r. działalność gospodarczą prowadziło 21 podmiotów, w tym 19 osób fizycznych i 1 spółka handlowa. Dominowały mikroprzedsiębiorstwa (zatrudnienie: 0–9 osób).
W latach 2008–2013 oddano do użytku 9 mieszkań – wszystkie w budownictwie indywidualnym. Stanowiło to ⅓ nowych mieszkań wzniesionych w tym czasie na obszarze wiejskim całej gminy Solec Kujawski.
Uwagi edytuj
- ↑ parafia liszkowska w XVI wieku obejmowała Liszkowo, Broniewo, Chrośnę, Czyste, Łażyn, Niszczewice, Oporówek, Wolę Liszkowską, Wybrakowo i Żelechnin
- ↑ Od 1928 r. w skład Starostwa Powiatowego w Bydgoszczy wchodziły 3 gminy miejskie, 6 wójtostw, 123 gminy wiejskie i 42 obszary dworskie, a od 1 kwietnia do 22 września 1934 r. – 3 gminy miejskie, 120 wiejskich i 38 obszarów dworskich
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 16564
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 158 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Roszko Ludmiła: Rzeźba terenu. [w:] Województwo bydgoskie. Krajobraz, dzieje, kultura, gospodarka. Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1973
- ↑ a b c Żmidziński Franciszek: Przemiany w gospodarce wiejskiej starostwa bydgoskiego w latach 1661-1772. [w:] Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału Nauk Humanistycznych. Seria C. Nr 13. Prace Komisji Historii IX. Warszawa-Poznań 1973
- ↑ Guldon Zenon: Rozmieszczenie własności ziemskiej na Kujawach w II połowie XVI wieku. Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Rocznik 69. Zeszyt 2. Toruń 1964
- ↑ Kabaciński Ryszard: Inwentarze starostwa i wójtostwa bydgoskiego z lat 1753-1766 roku. [w:] Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Źródła do dziejów Bydgoszczy. Nr 9. Warszawa-Poznań 1977
- ↑ Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks mit einer geographisch-statistischen Uebersicht. Bromberg 1833
- ↑ Jan Nepomucen Bobrowicz: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 426.
- ↑ Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg. Bromberg 1860
- ↑ http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IV/709 dostęp 17-09-2014
- ↑ a b c d e f g h Łukasz Myszka, Gmina Nowa Wieś Wielka. Z dziejów samorządu terytorialnego – do 2002 roku, Bydgoszcz: Bydgoski Dom Wydawniczy Margrafsen, 2006, ISBN 83-89734-14-1, OCLC 749214986.
- ↑ Deutsches Reichs-Adressbuch. Die Ostgebiete: Reichsgau Danzig-Westpreussen, Reichsgau Wartheland, Provinz Oberschlesien, Reg.-Bezirk Ziegenau und Land-Kreis Suwalki. Ausgabe 1941
- ↑ Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego. Wszystkie dane dla miejscowości Chrośna, powiat bydgoski, gmina Solec Kujawski, http://stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks