Cmentarz Doński
Cmentarz Doński (ros. Донское Кладбище) – nekropolia w Moskwie położona w sąsiedztwie monastyru Dońskiego[1]. Dzieli się na Stary Cmentarz Doński (ros. Старое Донское Кладбище) i Nowy Cmentarz Doński (ros. Новое Донское Кладбище).
 nr rej. 771420435430006
| |
 Stary Cmentarz Doński | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miasto wydzielone | |
| Adres |
pl. Doński 1 (Донская пл.) |
| Typ cmentarza |
Stary Cmentarz Doński - kościelny |
| Stan cmentarza |
Stary Cmentarz Doński - zamknięty |
| Powierzchnia cmentarza |
19 km² |
| Data otwarcia |
XVIII wiek |
| Zarządca |
ГБУ „Ритуал” |
Położenie na mapie Moskwy  | |
Położenie na mapie Rosji  | |
 55°42′43,718″N 37°36′08,190″E/55,712144 37,602275
| |
| Strona internetowa | |
Stary Cmentarz Doński edytuj
Przyklasztorny cmentarz (znany jako Stary Cmentarz Doński, ros. Старое Донское Кладбище) od końca XVIII w. pełni funkcję nekropolii dla kilkunastu rodzin arystokracji rosyjskiej. Spoczywają tu m.in. przedstawiciele rodów Dołgorukich, Oboleńskich, Golicynów, Wołkońskich, Trubeckich, Wiaziemskich, Urusowów, Bobrinskich i Tołstojów[2]. Na cmentarzu, zajmującym powierzchnię 2 hektarów, znajdują się ponadto groby wielu wybitnych postaci biorących czynny udział w życiu politycznym, publicznym lub artystycznym Rosji: dekabrystów, uczestników wojny 1812, pisarzy, malarzy, naukowców[3].
Obecnie powstaje tam Memoriał Pojednania Narodowego i Zgody. Składane są tam również prochy znanych Rosjan zmarłych na emigracji. W 2005 pochowano w tym miejscu jednego z przywódców kontrrewolucji w 1917 roku, generała Białej Armii Antona Denikina oraz publicystę i filozofa białej emigracji Iwana Iljina. 3 sierpnia 2008 spoczął tu laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1970, autor Archipelagu GUŁag Aleksandr Sołżenicyn[2]. Spoczywają tu także sowieccy żołnierze, którzy stracili życie podczas bitwy pod Moskwą w okresie II wojny światowej.
Pochowany tu został święty Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej i patriarcha Moskwy Tichon. Przez wiele lat panowało powszechne przekonanie, iż jego relikwie bezpowrotnie zaginęły, jednak w lutym 1992 odnaleziono je na terenie nekropolii Monasteru Dońskiego. Zostały następnie umieszczone w relikwiarzu i kilka tygodni później przeniesione w asyście 50 biskupów do głównej cerkwi monasteru.
Znajduje się tu symboliczny grób generała Leopolda Okulickiego oraz jednego z czołowych działaczy Narodowej Demokracji Stanisława Jasiukowicza[4].
Obecnie odwiedzenie Starego Cmentarza Dońskiego, który znajduje się pod opieką klasztoru, możliwe jest jedynie w czasie weekendu.
Pochowani na Starym Cmentarzu Dońskim edytuj
Nowy Cmentarz Doński edytuj
Nieco dalej od monasteru położony jest Nowy Cmentarz Doński (ros. Новое Донское Кладбище), zwany również Cmentarzem Dońskim, który został założony na początku XX wieku. Na jego terenie znajdują się dwie cerkwie: św. Jana Klimaka oraz Serafina z Sarowa, w tej ostatniej po odebraniu przez władze sowieckie świątyni Rosyjskiemu Kościołowi Prawosławnemu i desakralizacji[5], 6 października 1927, w dziesiątą rocznicę przewrotu bolszewickiego (rewolucji październikowej) uruchomiono pierwsze w Moskwie i całym ZSRR krematorium[6]. Od 1934 do końca stalinizmu (1953) kremowano w nim ciała ofiar egzekucji przeprowadzanych przez NKWD, z największym natężeniem w okresie "wielkiego terroru" lat 1934-1939. W latach stalinizmu ciała zamordowanych przywożono na cmentarz ciężarówkami z więzień NKWD (m.in. z Lefortowa i Łubianki), ciężarówki zajeżdżały bezpośrednio pod piec krematoryjny. Prochy umieszczano anonimowo w trzech dołach śmierci, położonych w północnej części cmentarza. Największy, określany obecnie jako "mogiła nr 1", zawiera prochy ofiar z lat 1930-1942, "mogiła nr 2" z lat 1943-1944, "mogiła nr 3" z lat 1945-1989. W "spisach rozstrzelanych" Cmentarza Dońskiego, opublikowanych przez Stowarzyszenie Memoriał w 2005 znajdują się krótkie notki biograficzne 5068 straconych[7][8]. Przewodniczący Stowarzyszenia Memoriał Arsienij Roginski określił zbiorową mogiłę nr 1 jako największy grób roku 1937[4][9]. Krematorium zostało zamknięte w 1992 roku, a jego budynek zwrócony Rosyjskiemu Kościołowi Prawoslawnemu[10]. Po przebudowie w 1998 świątyni przywrócono sakralny charakter jako Cerkwi pod wezwaniem Serafina z Sarowa i Anny Kaszynskiej[11].
Pochowani na Nowym Cmentarzu Dońskim edytuj
- Arkadij Adamow
- Isaak Babel
- Jakow Bielopolski
- Wasilij Blücher
- Wasilij Błochin
- Kazimierz Cichowski
- Włas Czubar
- Eugeniusz Dolmatowski
- William Fisher
- Iwan Filimonow
- Konstantin Gej
- Gieorgij Głazkow
- Iosif Grigulewicz
- Aleksander Hotowicki
- Iona Jakir
- Aleksandr Jegorow
- Nikołaj Jeżow
- Izabella Jurjewa
- Nikołaj Klicz
- August Kork
- Lew Kopielew
- Wiktor Korszikow
- Aleksander Kosarejew
- Stanisław Kosior
- Sasza Krasny
- Maja Kristalinska
- Aleksiej Kruczonych
- Grigorij Kulik
- Tatiana Lioznowa
- Gieorgij Łangiemak
- Giennadij Łogofiet
- Aleksander Łokszin
- Wsiewołod Meyerhold
- Władimir Michels
- Solomon Michoels
- Wsiewołod Mierkułow
- Jewgienij Miller
- Konon Mołody
- Siergiej Muromcew
- Irina Murzajewa
- Ksienija Niekrasowa
- Wasilij Pierow
- Paweł Postyszew
- Irina Press
- Dmitrij Prigow
- Witalij Primakow
- Faina Raniewska
- Kłara Rumianowa
- Siemion Sokołowski
- Paweł Sudopłatow
- Aleksiej Suetin
- Walentina Tokarska
- Michaił Tuchaczewski
- Ijeronim Uborewicz
- Władimir Zazubrin
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Храмы России – Донской монастырь, hramy.ru
- ↑ a b Pogrzeb Aleksandra Sołżenicyna, Wprost.pl [dostęp 25.10.2009]
- ↑ "Некрополь Донского монастыря – древнейшее и самое известное дворянское кладбище Москвы"
- ↑ a b Olga Małecka-Malcew (pod redakcją), Moskwa, seria wydawnicza Miasta Marzeń (Biblioteka Gazety Wyborczej)
- ↑ Cerkiew była niewykończona, była poświęcona w 1914. "Храм в честь преподобного Серафима Саровского и преподобной Анны Кашинской. Построен в 1903-1910 гг."
- ↑ "Расстрельные списки. Донское кладбище"
- ↑ „В 1936–37 годах тела большинства расстрелянных по приговорам судебных органов направляли на кремацию. Единственный в Москве крематорий находился на территории Донского кладбища. Список репрессированных, которые были кремированы на территории Донского кладбища с 1934 по 1952 год включительно, представлен на сайте общества "Мемориал"” Категория:Москва, расстрельные списки - Донской крематорий
- ↑ „Захоронение на Донском кладбище - список по годам”
- ↑ „Документально установлено, что в период с 1934 до начала 1950-х годов в московском крематории на территории Донского монастыря осуществлялась кремация тел расстрелянных. Также известно, что эпизодически здесь производились захоронения в землю. По разным данным, только с 1937 по 1941 год в печах крематория было уничтожено около 4500–5000 тел расстрелянных. В "расстрельных списках" Донского кладбища, изданных "Мемориалом" в 2005 году, приводятся краткие биографические справки о 5068 человеках. В 30–50-е годы тела умерших привозили на кладбище на грузовиках, в том числе из Лефортова и с Лубянки. Крематорий открыли в октябре 1927 года в бывшей кладбищенской церкви Преподобного Серафима Саровского – к 10-летию Октябрьской революции. Грузовики с трупами, въезжавшие на кладбище через центральные ворота, подъезжали к черному ходу крематория, прямо к расположенным внизу печам. Прах захоранивали в общие ямы – так называемые захоронения невостребованных прахов. Сегодня на Новом Донском кладбище (в его северной части) имеются три такие могилы: первая датируется с 1930 по 1942 год, вторая – с 1943 по 1944 год, третья – 1945–1989 годы. Общая могила № 1 – самая известная из трех вышеперечисленных. Небольшой участок земли, огороженный бордюром. Общая гранитная плита с надписью: "Здесь захоронены останки невинно замученных и расстрелянных жертв политических репрессий 1930–1942. Вечная им память!". И множество табличек с именами расстрелянных. Здесь, в частности, погребен прах писателя Исаака Бабеля, режиссера Всеволода Мейерхольда, но в тоже время и таких известных государственных деятелей, как Михаил Тухачевский, Василий Блюхер, Павел Постышев. Последний считается одни из организаторов голодомора на Украине и прославился поиском врагов народа. По словам председателя правления Международного Мемориала Арсения Рогинского, общую могилу № 1 можно назвать главной могилой 1937 года.” Объединившие жертв и палачей: могилы репрессированных на Донском кладбище
- ↑ „Благословила ли Церковь кремацию чад своих?”
- ↑ „Свято-Донской ставропигиальный мужской монастырь. Серафима Саровского и Анны Кашинской церковь.”
Bibliografia edytuj
- Расстрепьные Списки Выпуск 1 Донское клабище 1934-1940, В. Тиханова и другие при участии издат. "Τекст", Москва 1993 (Spisy Rozstrzelanych Wydanie 1 Cmentarz Doński 1934-1940 W. Tichanowa i inni przy współpracy wydawn. "Tekst", Moskwa 1993)
Linki zewnętrzne edytuj
- "Некрополь Донского монастыря – древнейшее и самое известное дворянское кладбище Москвы" - oficjalna strona cmentarza
- Zasłużeni pochowani na Nowym Cmentarzu Dońskim (1934-1952). [dostęp 2009-11-15].
- Донское кладбище — ritual.mos.ru
- Донское кладбище