Cmentarz Miłostowo w Poznaniu

Cmentarz komunalny nr 1 Miłostowo w Poznaniu – największy pod względem powierzchni i drugi pod względem liczby pochowanych osób cmentarz w Poznaniu, znajdujący się we wschodniej części miasta – na Miłostowie, w obrębie osiedla samorządowego Warszawskie-Pomet-Maltańskie, niedaleko drogi krajowej nr 92, między ulicami Warszawską i Gnieźnieńską.

Cmentarz Miłostowo w Poznaniu

Zakład kremacji w Forcie IIIa
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Miejscowość	Poznań
Adres	Miłostowo
Powierzchnia cmentarza	98,69 ha
Liczba pochówków	91 200
Liczba grobów	41 300
Data otwarcia	1943
Położenie na mapie Poznania Cmentarz Miłostowo w Poznaniu
Położenie na mapie Polski Cmentarz Miłostowo w Poznaniu
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Cmentarz Miłostowo w Poznaniu
52°25′14″N 16°59′54″E

Położenie

Cmentarz znajduje się w rozwidleniu torów kolejowych w kierunku Warszawy, Gniezna i Inowrocławia. Położony na terenach wydmowych, leśnych i pofortecznych (Fort IIIa – Sułkowskiego, daw. Prittwitz), zajmuje powierzchnię 98,69 ha, pochowano na nim ponad 91 tysięcy osób.

Kwatery

Znajdują się na nim kwatery żołnierzy polskich, radzieckich i niemieckich z czasów II wojny światowej, Żydów pomordowanych w czasie okupacji i macewy odzyskane ze zlikwidowanego podczas wojny cmentarza żydowskiego przy ul. Głogowskiej, szereg grobów przeniesionych po wojnie z likwidowanych nekropolii poznańskich, m.in. położonych w centrum miasta, a także kwatery ewangelicka (pole 3, kwatera PD) i prawosławna (pole 4, kwatera PD).

Historia

Cmentarz został otwarty w 1943 i celowo był zlokalizowany przez władze okupacyjne z dala od połączeń komunikacyjnych. Budowę rozpoczęto w 1940, a od 1942 zatrudniano na niej Żydówki z pobliskich niemieckich obozów pracy, m.in. z Lager Elektro-Mühle. Np. w marcu 1943 zatrudnionych przy budowie było 430 więźniarek. Roboty budowlane prowadził Garten und Friedhofsamt (okupacyjny miejski zarząd parków i cmentarzy), a bezpośrednim wykonawcą było niemieckie przedsiębiorstwo Dipl. Ing. Hans Pracht Strassen- und Tiefbau K.G., wykorzystujące niewolniczą pracę Żydówek.

W 1993 w dawnym forcie uruchomiono nowoczesny zakład kremacji a w sąsiedztwie pierwsze w Polsce pole urnowe.

Przyroda

Pośród roślinności przeważa sosna, brzoza, topola, olcha i krzewy, w znacznej mierze posadzone w latach 40. XX w. dla umocnienia wydm.

Pochowani

• Albina Bagsik (s. Romualda) (1892–1973) – serafitka, przełożona domu zakonnego w Toruniu Podgórzu;
• Roman Brandstaetter (1906–1987) – pisarz, poeta, dramaturg i tłumacz;
• Eugeniusz Briański (1905–1980) – artysta malarz, więzień Kozielska i Workuty, odnaleziony w ZSRR w 1975;
• Andrzej Bulski (1962–2007) – dziennikarz i działacz LGBT;
• Aleksander Bystry (1925–2003) – ksiądz, naukowiec, publicysta;
• Lubomira Domka (1942–2004) – ekolog, profesor UAM;
• Włodzimierz Dworzaczek (1905–1988) – historyk, profesor UAM;
• Zdzisław Eichler (1883–1949) – artysta malarz, profesor PWSSP w Poznaniu;
• Marian Fąka (1924–2013) – ksiądz katolicki, profesor nauk prawnych, wykładowca, kanonik;
• Krystyna Feldman (1916–2007) – aktorka;
• Julian Flatau (1870–1935) – chemik, farmaceuta, profesor UP i WSHP;
• Kazimierz Flatau (1910–2000) – klawesynista, nauczyciel, krytyk muzyczny, wykładowca fizyki na UAM, tłumacz i astrolog;
• Paweł Gettel (1892–1974) – nauczyciel, działacz społeczny i samorządowy;
• Teresa Jakimowicz (1931–2005) – historyk sztuki, pracownik Muzeum Narodowego w Poznaniu, profesor Politechniki Poznańskiej;
• Rajmund Jakubowicz (1931–2004) – aktor;
• Wojciech Kandulski (1943–2006) – mistrz cukierniczy i przedsiębiorca;
• Mieczysław Kawalec (1941–2016) – naukowiec, profesor PP;
• Andrzej Kijowski (1945–2005) – profesor prawa, sędzia Sądu Najwyższego, wykładowca UAM;
• Tadeusz Kirschke (1908–1996) – ksiądz, dziennikarz, kapelan Radia Wolna Europa;
• Włodzimierz Kłopocki (1934–2011) – aktor;
• Edmund Kolanowski (1947–1986) – seryjny morderca, nekrofil;
• Józef Kopczyński (1930–2006) – artysta rzeźbiarz, profesor ASP;
• Wojciech Korda (1944-2023) - wokalista rockowy, gitarzysta, kompozytor
• Lech Krzyżaniak (1940–2004) – profesor, dyrektor Muzeum Archeologicznego;
• Adam Kwaskowski (1893–1984) – profesor, okulista;
• Tadeusz Kwaśniak (1951–1991) – seryjny morderca;
• Józef Ladrowski (1922–2013) – ekonomista, budowlaniec i żołnierz;
• Krystyna Łybacka (1946–2020) – minister edukacji narodowej i sportu w latach 2002–2004;
• Piotr Majchrzak (1963–1982) – najmłodsza ofiara stanu wojennego w PRL;
• Stefan Makné (1927–2011) – pilot, zwycięzca Pucharu Gordona Bennetta w 1983 (razem z Ireneuszem Cieślakiem)
• Edmund Makowski (1931–2000) – historyk, profesor UAM;
• Władysław Markiewicz (1920–2017) – socjolog, profesor UAM, dyrektor Instytutu Zachodniego 1966–1973;
• Stanisław Matyja (1928–1985) – przywódca robotniczych wystąpień Poznańskiego Czerwca;
• Lucjan Michałowski (1883–1943) – architekt i malarz;
• Piotr Mroczyk (1947–2007) – działacz opozycji, dziennikarz, dyrektor rozgłośni Radio Wolna Europa;
• Egon Naganowski (1913–2000) – krytyk literacki, eseista i tłumacz literatury;
• Janusz Nyczak (1943–1990) – reżyser teatralny
• Eugeniusz Ochendowski (1925–2015) – profesor prawa, poseł na Sejm PRL IX kadencji;
• Włodzimierz Osiński (1942–2017) – skoczek o tyczce, trener;
• Ewaryst Pawełczyk (1917–2008) – farmaceuta, profesor Akademii Medycznej w Poznaniu;
• Zbigniew Pieczyński (1922–1986) – archeolog, konserwator zabytków archeologicznych;
• Rafał Piszcz (1940–2012) – kajakarz, brązowy medalista olimpijski;
• Kazimierz Polus (1929–1985) – seryjny morderca, pedofil;
• Ignacy Posadzy (1898–1984) – duchowny katolicki, Sługa Boży Kościoła katolickiego (w związku z toczącym się procesem beatyfikacyjnym, w styczniu 2007 zwłoki przeniesiono do kaplicy Domu Generalnego Towarzystwa Chrystusowego w Poznaniu);
• Stanisław Powalisz (1898–1968) – malarz, witrażysta;
• Aleksander Ratajczak (1928–2003) – profesor prawa, prezes ZPP;
• Józef Grzegorz Ratajczak (1932–1999) – poeta, prozaik
• Mieczysław Rembiasz (1933–1978) – inżynier mechanik, docent PP i WSIK;
• Wincenty Różański (1938–2009) – poeta;
• Włodzimierz Różański (1938–2006) – hokeista na trawie, olimpijczyk z Rzymu 1960;
• Ada Rusowicz (1944–1991) – piosenkarka;
• Mariusz Sabiniewicz (1963–2007) – aktor;
• Józef Sipiński (1886–1968) – malarz, aktor;
• Olga Sławska-Lipczyńska (1915–1991) – tancerka baletowa, pedagog;
• Janusz Sowier (1939–2005) – profesor, chirurg;
• Mariusz Stachowiak (1956–2006) – fotoreporter;
• Zdzisław Starzyński (1932–2003) – hokeista na trawie, olimpijczyk z Helsinek 1952
• Wiktor Steffen (1903–1997) – filolog klasyczny, profesor UAM;
• Marcel Szary (1964–2010) – działacz podziemnej „Solidarności”, szef związku zawodowego IP w zakładach „Cegielskiego";
• Zygmunt Szweykowski (1894–1978) – historyk literatury polskiej, profesor UAM;
• Cezary Szyszko (1872–1938) – działacz społeczny, prawnik, prezes Sądu Apelacyjnego;
• Stanisław Teisseyre (1905–1988) – malarz, rektor PWSSP w Poznaniu i ASP w Gdańsku, poseł na Sejm PRL;
• Jerzy Topolski (1928–1998) – historyk, profesor UAM;
• Ewa Wanat (1962–2023) – dziennikarka radiowa i telewizyjna;
• Jan Wierzejewski (1884–1937) – działacz niepodległościowy i harcerski;
• Franciszka Wilczkowiakowa (1880–1963) – posłanka na Sejm Ustawodawczy (1919–1922)
• Jerzy Wisłocki (1928–2008) – prawnik, historyk, profesor UAM i PAN, długoletni dyrektor Biblioteki Kórnickiej.

Galeria

• 
  Jeden z najstarszych grobów (1940)
• 
  Mogiła ludności cywilnej zabitej podczas niemieckich nalotów we wrześniu 1939
• 
  Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego
• 
  Kaplica pogrzebowa w starym schronie poligonalnym znajdująca się blisko bramy cmentarnej od strony ulicy Gnieźnieńskiej. Kaplica ta jest jedną z dwóch kaplic pogrzebowych mieszczących się na tej nekropolii. (2007)
• 
  Pole urnowe
• 
  Kwatera prawosławna
• 
  Lapidarium żydowskie

Bibliografia

• Helena Szafran, Miasto Poznań i okolica, Poznań, PTPN, 1959 (seria „Wielkopolska w Oczach Przyrodnika”, nr 3)
• Poznań od A do Z. Leksykon krajoznawczy, pod red. Włodzimierza Łęckiego i Piotra Maluśkiewicza, Poznań, Wydaw. Kurpisz, 1998, ISBN 83-87621-39-0
• Jerzy Domasłowski, Kościół Ewangelicko-Augsburski w Poznaniu i w Zachodniej Wielkopolsce w latach 1919-2005, Poznań, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Poznaniu, 2005, ISBN 83-922889-0-4 (dot. kwatery ewangelickiej)
• Twierdza Poznań. O fortyfikacjach miasta Poznania w XIX i XX wieku, Jacek Biesiadka [i in.], Poznań, Wydaw. Rawelin, 2006, ISBN 83-915340-2-2 (dot. obiektów pofortecznych)

Linki zewnętrzne

• wyszukiwarka grobów na poznańskich cmentarzach.
• Cmentarz Komunalny na Miłostowie (artykuł)