Colin Archer
Colin Archer (ur. 22 lipca 1832 w Larvik, zm. 8 lutego 1921) – norweski projektant i budowniczy statków morskich z Larvik (Norwegia), znany m.in. jako budowniczy żaglowca „Fram” Fridtjofa Nansena (wypożyczonego Roaldowi Amundsenowi) i producent niezatapialnych żaglowych statków ratunkowych (Rescue Boats).
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Miejsce zamieszkania | |
| Narodowość | |
| Rodzice |
William Archera |
| Krewni i powinowaci |
12. rodzeństwa |
Życiorys edytuj
Colin Archer był synem Williama Archera, prowadzącego do roku 1825 skład drewna w Perth (Szkocja), i Julii de domo Walker. Rodzice w roku 1825 emigrowali do Norwegii. Mieli łącznie trzynaścioro dzieci. Colin miał sześciu starszych braci: Charlesa (1813–1862), Johna (1814–1857), Davida (1816–1900), Williama (1818–1896), Archibalda (1820–1902) i Thomasa (1823–1905). Bracia kolejno wyjeżdżali do Australii: Dawid w roku 1834, a Thomas[1] i William w roku 1838, gdy Colin był kilkuletnim chłopcem. Zajęli się eksploracją dzikich terenów i rozwijaniem pasterstwa – hodowli owiec i bydła – w południowej części Queensland[2]. Charles i John (marynarz) dołączyli do nich w roku 1841[3]. W roku 1854 znalazł się tam również Colin, a w 1860 – Archibald (od 1881 roku – pełnomocnik generalny ds. Queensland, odznaczony w roku 1884 Orderem św. Michała i św. Jerzego). Colin Archer zasłużył się jako eksplorator górnego biegu rzeki Fitzroy (okolice Rockhampton[4]).
Bracia rozpoczęli hodowlę w rejonie przypominającym krajobrazowo rodzinną Norwegię, a równocześnie umożliwiającym rzeczny transport materiałów, w tym produkowanej wełny do sklepów w Rockhampton[3].
Po powrocie do Norwegii Colin zajął się projektowaniem i budową statków żaglowych. Najbardziej znanym jego dziełem jest żaglowiec „Fram”, zbudowany w 1892 roku na zamówienie Fridtjofa Nansena. Zalety konstrukcji statku przyczyniły się do sukcesów ekspedycji polarnych Nansena (1893–1896), Ottona Sverdrupa (1898–1902) i Roalda Amundsena (1910–1912)[3].
Z wykorzystaniem materiałów pozostałych po budowie „Fram” Archer zbudował w roku 1893, dla norweskiej Spółki Ratunkowej (Redningsselskapets), statek ratowniczy RS1 o konstrukcji, dzięki której był określany później jako „niezatapialny”. Gdy RS1 „Colin Archer” wycofywano z eksploatacji w roku 1933, stwierdzono, że przez 40 lat uratowała 237 mężczyzn od pewnej śmierci (67 łodzi) i udzieliła pomocy łącznie 1522 łodziom z 4500 ludźmi na pokładzie[5][6]. RS1 był pierwszym z serii statków ratunkowych (w tym np. RS22 „Colin Archer II”[7]).
Dla potrzeb działalności hodowlanej w Australii Colin Archer wybudował kecz „Ellida” (ładowność 20 ton) – pierwszy statek żaglowy, który pokonywał trasę z Maryborough do Rockhampton pod prąd.
Upamiętnienie edytuj
Dla uhonorowania dokonań Colina Archera jego imię nadano półwyspowi wielkiej niezamieszkałej wyspy Devon (Nunavut) – Colin Archer Peninsula[8].
Co dwa lata żeglarze różnych krajów uczestniczą w „Colin Archer Memorial Race”. Startują z Lauwersoog w Holandii, aby po pokonaniu ok. 365 mil morskich (ok. 676 km) w czasie 3, 4 lub 5 dni żeglugi (zależnie od pogody i typu jachtu) dotrzeć do mety w Larvik[9][10][11].
Przypisy edytuj
- ↑ ARCHER, THOMAS (1823-1905), Queensland pioneer. [w:] Dictionary of Australian Biography; Project Gutenberg Australia [on-line]. gutenberg.net.au. [dostęp 2012-12-30]. (ang.).
- ↑ Archibald Archer: Fitzroy Waters. From Sheeps to Cattle and Coal. espace.library.uq.edu.au, 1972. [dostęp 2012-12-30]. (ang.).
- ↑ a b c Mary O'Keeffe: Archer, Colin (1832–1921). [w:] Australian Dictionary of Biography [on-line]. National Centre of Biography, Australian National University. [dostęp 2012-12-30]. (ang.).
- ↑ Rockhampton nad rzeką Fitzroy. [w:] maps.google.pl [on-line]. [dostęp 2012-12-31].
- ↑ En legende i norsk sjøfarts historie på en rekke enkeltområder. [w:] Galeas Trading AS - Colin Archer RS1 [on-line]. galeas.no. [dostęp 2012-12-31]. (norw.).
- ↑ Oyvind Snibsoer: R/S Colin Archer's First Rescue (opis pierwszej wyprawy ratunkowej RS1; maj 1894). [w:] Fragment książkiwydanej w roku 1991 [on-line]. forum.woodenboat.com. [dostęp 2012-12-31]. (ang.).
- ↑ RS 22 "Colin Archer II". [w:] Redningsselskapet [on-line]. www.redningsselskapet.no. [dostęp 2012-12-31]. (norw.).
- ↑ Colin Archer Peninsula: Canada. [w:] SOURCE: National Geospatial-Intelligence Agency, Bethesda, MD, USA [on-line]. www.geographic.org. [dostęp 2012-12-31]. (ang.).
- ↑ Colin Archer Memorial Race. [w:] Welkome [on-line]. www.camr.nl. [dostęp 2012-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-13)]. (niderl.).
- ↑ Colin Archer Memorial Race. [w:] YouTube [on-line]. [dostęp 2012-12-30].
- ↑ [1]Magazyn Wiatr - Luty 2021