Cząber górski

Cząber górski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	jasnotowate
Rodzaj	cząber
Gatunek	cząber górski
	Nazwa systematyczna
	Satureja montana L.; Sp. Pl. 567. 1 Mai 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cząber górski (Satureja montana) – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych. Pochodzi z rejonu basenu Morza śródziemnego. Jest byliną, ma takie same wymagania i właściwości jak cząber ogrodowy, lecz jego zapach jest bardziej intensywny ze względu na większą ilość olejków eterycznych (substancjami czynnymi są garbniki, olejki lotne, żywice, śluzy, karotenoidy, witamina C, prowitamina A, flawonoidy i inne). Liście są krótsze, ciemniejsze, nieco skórzaste, szorstko owłosione z wyraźnie widocznymi punkcikami gruczołów, osiąga wysokość 40-50 cm. Kwitnie na początku sierpnia drobnymi białymi lub jasnoróżowymi kwiatkami, charakterystycznymi dla rodziny jasnotowatych. Krzewinki rosną w zwartych kępach, są silnie rozgałęzione. W uprawach w Polsce jeszcze rzadko spotykany.

Zastosowanie edytuj

Roślina ozdobna: Cząber górski ma dekoracyjny charakter i pasuje do ogródków skalnych, rabat bylinowych w ogrodach naturalistycznych, ziołowych i rustykalnych na słonecznych stanowiskach. Nadaje się także jako roślina okrywowa lub na pachnące obwódki ścieżek i tarasów. Można go uprawiać też jako roślinę doniczkową.
Roślina miododajna.
Roślina jadalna: Charakteryzuje się silnym, dość ostrym aromatem, smakiem korzennym, zbliżonym nieco do pieprzu. Jest doskonałą przyprawą do wszelkich potraw z warzyw strączkowych. Dodaje smaku zupom, doskonale łączy się z pomidorem, jest dobrą przyprawą do ryb, zwłaszcza pstrąga. Cząbrem przyprawia się też dziczyznę, zawiesiste sosy, tłuste mięsa, farsze, niektóre grzyby, sałatki. Najlepiej dodawać go pod koniec przyrządzania potrawy. Prawdziwa czubrica zawiera właśnie cząber górski. Za przyprawę może nam posłużyć zarówno świeże ziele, jak i suszone. Możemy ścinać tylko wierzchołki pędów lub całą część nadziemną.
Roślina lecznicza: Przejawia działanie przeciwzapalne, antyseptyczne i wiatropędne. Przeciwdziała nadmiernej fermentacji jelitowej, działa lekko obstrukcyjnie i przeciwbiegunkowo. Zewnętrznie jest stosowany do kąpieli w stanach zapalnych skóry. W ukąszeniach owadów stosuje się napar z ziela. Można również natrzeć swędzące miejsca sokiem ze świeżych liści. W kosmetyce cząber można stosować do maseczek ściągających oraz do przemywania tłustej cery.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-09-04] (ang.).
↑ Satureja montana. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-09-04].

Bibliografia edytuj

A. Popis-Witkowska, "Przyprawy do każdej potrawy", Gliwice 2008
A. Sedo, J. Krejca, "Rośliny źródłem przypraw", Warszawa 1987
B. Kędzia „Postępy fitoterapii” 1/2012
M. Pogorzelec „Pszczelarstwo” 11/2006
www.atlas-roslin.pl „Atlas roślin naczyniowych Polski”

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-09-04] (ang.).

[3] Satureja montana. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-09-04].

[1]

[2]

[3]