Czastary
Czastary – wieś w Polsce, w Kaliskiem, na ziemi wieluńskiej, w województwie łódzkim, w powiecie wieruszowskim, siedziba gminy Czastary.
| wieś | |
 Sanktuarium Narodzenia NMP w Czastarach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
1023[2] |
| Strefa numeracyjna |
62 |
| Kod pocztowy |
98-410[3] |
| Tablice rejestracyjne |
EWE |
| SIMC |
0196032 |
Położenie na mapie gminy Czastary  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu wieruszowskiego  | |
 51°15′31″N 18°19′17″E/51,258611 18,321389[1]
| |
| Strona internetowa | |
Wieś królewska w starostwie wieluńskim w powiecie wieluńskim województwa sieradzkiego w końcu XVI wieku[4].
Położenie edytuj
Czastary leżą na obszarze Wyżyny Wieluńskiej. Wieś położona jest 12 km na południowy wschód od Wieruszowa przy drodze Bolesławiec - Sokolniki. W pobliskim Józefowie znajduje się stacja kolejowa Czastary na linii kolejowej Wieluń–Kępno, na której zatrzymują się pociągi osobowe.
Historia edytuj
Wieś historycznie należy do ziemi wieluńskiej. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XV wieku. Wymieniona w dokumencie zapisanym w 1403 w języku łacińskim jako Czastary, Czyestari, Czistari, Castari, Czaschary[5].
Wzmianka o młynie z 1461 r., a o sołtysie z 1462 r., kiedy wieś była własnością królewską w ramach starostwa wieluńskiego. Od początku XVI w. znajdowała się w rękach prywatnych. Pochodzenie nazwy miejscowości Czastary nie zostało wyjaśnione. Legenda wywodzi ją od słów "czas za stary". Inna wersja wskazuje na czeskie pochodzenie nazwy: cestary - robotnicy drogowi, służba drogowa.
W 1928 roku, w 10 rocznicę odzyskania niepodległości we wsi posadzono "Dąb Wolności"[6].
Podczas okupacji niemieckiej, w 1943 roku, Niemcy wprowadzili dla wsi nazwę Wildenbach.
W nocy z 17 na 18 lutego 1946 roku na stacji kolejowej w Józefowie oddział NSZ Stanisława Panka "Rudego" opanował pociąg relacji Poznań-Katowice z żołnierzami Armii Czerwonej i WP. Zabito 9 czerwonoarmistów i chorążego WP[7]. Ku czci zabitych w budynek miejscowej stacji kolejowej wmurowano 6 XI 1974 roku tablicę pamiątkową[8].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.
Oświata edytuj
W końcu XVIII w. w Czastarach była szkoła elementarna pod kuratelą proboszcza miejscowej parafii. Pierwszy drewniany budynek szkoły wzniesiony był w 1869 r. i został rozebrany w 1905 r. Do 1922 r. szkoła w Czastarach była jednoklasowa. W latach 1948-1951 wzniesiono nowy budynek szkoły[9]. W 2009 r. Szkole Podstawowej w Czastarach nadano imię Bohaterów Września 1939 roku[10]. W latach 2004-2019 działał Zespół Szkół składający się ze Szkoły Podstawowej i Gimnazjum[9]. We wsi znajduje się również Publiczne Przedszkole Samorządowe.
Instytucje publiczne edytuj
We wsi działa Gminny Ośrodek Kultury. Istnieje również Muzeum Przyrodnicze prezentujące między innymi rozgwiazdy, muszle, kamienie, skorupiaki i monety.
Parafia rzymskokatolicka edytuj
W Czastarach znajduje się parafia pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Została utworzona w XIV wieku. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1460 roku. Obecny kościół został wzniesiony w 1847 roku w stylu klasycystycznym.
OSP Czastary edytuj
W 1912 roku została założona jednostka ochotniczej straży pożarnej w Czastarach. W 2012 roku jednostka świętowała 100-lecie istnienia.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 19746
- ↑ Wieś Czastary w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-05-03] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 176 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 65
- ↑ Rosin 1963 ↓.
- ↑ Obchody 95 rocznicy Odzyskania Niepodległości w Powiecie Wieruszowskim - Starostwo Powiatowe w Wieruszowie. [online], www.powiat-wieruszowski.pl [dostęp 2016-05-27].
- ↑ Miejsca Pamięci | SKKT - PTTK Galewice [online], skkt.ziemia-wieruszowska.pl [dostęp 2016-05-27] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-16].
- ↑ ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str.
- ↑ a b Szkoła Podstawowa im. Bohaterów Września 1939 r. w Czastarach - O szkole [online], spczastary.edu.pl [dostęp 2020-03-28].
- ↑ Szkoła Podstawowa im. Bohaterów Września 1939 r. w Czastarach - Nadanie imienia [online], spczastary.edu.pl [dostęp 2020-03-28].
Bibliografia edytuj
- Ryszard Rosin: Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, hasło: „Czastary”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 71.
- Anders Paweł Województwo kaliskie (Państwowe Wydawn. Nauk., 1983)
- Stawski Antoni Kazimierz Monografia Czastar. GOK, Czastary, 1994. ISBN 83-902800-5-1.
Linki zewnętrzne edytuj
- Czastary w Słowniku historyczno-geograficznym ziem polskich w średniowieczu
- www.zsczastary.edu.pl
- www.czastary.pl
- Czastary, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 775.
- Czastary, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 355.