Czermno (województwo lubelskie)
Czermno – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Tyszowce[5][6]. Leży nad rzeką Huczwą.
| wieś | |
 Symboliczna mogiła Antoniego Rychela | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
84 |
| Kod pocztowy |
22-630[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LTM |
| SIMC |
0903363[5] |
Położenie na mapie gminy Tyszowce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego  | |
 50°39′52″N 23°40′37″E/50,664444 23,676944[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0903370 | Kolonia Czermno | część wsi |
| 0903386 | Kolonia Nowa-Czermno | część wsi |
Wieś jest sołectwem w gminie Tyszowce[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 322 mieszkańców[8].
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Michała Archanioła w Perespie[9].
Historia edytuj
Czermno było niegdyś jednym z największych grodów wczesnośredniowiecznych w Polsce wschodniej. Archeolodzy oszacowali, że w czasie rozkwitu w XI w. w grodzie mieszkało do 2 tysięcy mieszkańców[10]. W V–VI wieku w tych stronach powstały początki państwowości tworzonej przez Bużan.
Hipotezę o tożsamości Czermna z dawnym Czerwieniem[11], stolicą Grodów Czerwieńskich, leżących na pograniczu polsko-ruskim jako pierwszy wysunął Zorian Dołęga Chodakowski[10], następnie Michał Baliński, autor Starożytnej Polski[12].
Wzmiankowany po raz pierwszy w 981 r., gdy książę ruski „Włodzimierz odebrał go Lachom”. W XI wieku po nieudanych próbach przyłączenia do Polski, swą władzę nad nim ugruntowała Ruś. W czasie jej rozbicia dzielnicowego w XI–XIII w. wchodził w skład księstwa włodzimiersko-halickiego. W 1157 roku załoga grodu raniła oblegającego go księcia Wołodymira. Gród został zniszczony na skutek najazdu mongolskiego w 1240 roku. Ostateczny upadek na przełomie XIII–XIV wieku.
Lokalizację historycznego Czerwienia na terenie obecnej wsi Czermno potwierdziły prowadzone m.in. w 1952, 1974[10]–1979 i 1997 roku badania archeologiczne. Na obszarze o powierzchni ok. 100 ha odkryto m.in.: grodzisko, umocnione podgrodzie, osady otwarte oraz 3 cmentarzyska. Osadnictwo obejmowało oba brzegi Huczwy, komunikację pomiędzy którymi umożliwiał drewniany most. Na rzece istniał port[10]. Na podgrodziu istniała jedna z najstarszych na terenach Polski murowanych z kamienia świątyń[10].
Badania specjalistów z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie odsłoniły drewniane pomosty, fosy i rowy tworzące zwarty, zaplanowany system, przystań dla łodzi i ślady zabudowy mieszkalnej[13]. Badania dowiodły ponadto, iż wieś przetrwała najazd tatarski 1240 r. Przebadane grodzisko można porównać do tak znacznych ośrodków wczesnośredniowiecznych jak Poznań czy Gniezno[10].
W roku 2015 w okolicy grodu odnaleziono zestaw rzadkich srebrnych przedmiotów z X wieku[14], charakteryzujących się wysoką jakością wykonania.
Toponimia edytuj
Wszystkie Czermna, oraz m.in. Czermin (dawniej Czermien), Czermna, Czermnica itd. pochodzą od psł. *čr̥´mьnъ, *čr̥´mьna, *čr̥´mьno (u Rosponda *čьrmьnъ) – czerwony, od *čьrmъ (czerwiec polski), nazwy owada dostarczającego barwnika czerwieni[15][16], stąd polskie dialektalne czermny[17]=czerwony, czy czeskie čermný=červený=czerwony[18].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 20064
- ↑ Wieś Czermno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-11-07], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-11-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 180 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Strona gminy, sołtysi 8 kadencji
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ a b c d e f Małgorzata Domagała: Stolica Grodów Czerwieńskich odnaleziona. To było wielokulturowe eldorado średniowiecza. wyborcza.pl. [dostęp 2021-12-26]. (pol.).
- ↑ Marcin Bielesz, Nazywam się Czerwień [online], Wyborcza.pl, 2 listopada 2010 [zarchiwizowane z adresu 2010-11-04].
- ↑ Czermno (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 811.
- ↑ Krzysztof Kowalski: Zdjęcia lotnicze ujawniły drewniane konstrukcje w Czermnie. Rzeczpospolita. [dostęp 2021-12-26]. (pol.).
- ↑ Średniowieczne srebra w rękach archeologów. Biżuteria należała do „księżniczki”?, „Onet”, Onet Wiadomości [dostęp 2016-01-21].
- ↑ Kazimierz Rymut (red.), Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie. Zmiany. Tom II: C-D, Kraków 1997, s. 213.
- ↑ Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław 1984, s. 63.
- ↑ Magdalena Madeja, Etymologia ludowa oraz naukowa nazw miejscowych i terenowych gminy Skrzyszów w powiecie tarnowskim, Tarnów 2011, s. 72 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-06].
- ↑ List of Proto-Slavic adjectives: Colours (tł. Lista prasłowiańskich przymiotników: kolory) (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Atak Tatarów na gród w 1240 roku
- Czermno 3.) Cz., wieś, pow. tomaszowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 811.